Diễn biến dịch bệnh COVID-19 các tỉnh miền Tây theo xu thế không tốt từ giữa tháng 10 đến nay. Qua hai tháng, ca nhiễm hàng ngày đã tăng đáng kể. Cao hơn cả lúc cao điểm dịch giai đoạn giữa tháng 7 đến giữa tháng 9. Các doanh nghiệp (DN) có chút lúng túng ban đầu khi ca nhiễm trong đơn vị phát sinh nhưng riết rồi quen với hoàn cảnh mới, cách xử lý ca nhiễm cũng không còn cảm thấy khó khăn. Nhưng diễn biến liên tục, nhất là ca nhiễm tăng ngày càng nhiều, khiến nhiều toan tính bị đảo lộn.
Ban đầu các DN chắc có chút sĩ diện, có xu hướng giấu giếm số ca nhiễm nội bộ, ngại bị chê cười quản lý phòng chống dịch thua kém, nhưng riết rồi thấy chuyện này bình thường. Dù biết bao biện pháp phòng chống dịch được đề ra, dù bao lần tuyên truyền, thuyết phục người lao động giữ đúng 5K tại DN cũng như tại gia đình, nhất là ngày nghỉ trong tuần nhưng số ca nhiễm ở từng DN không ngừng lại và cứ tăng đều. Chuyện này cũng tương đồng hoàn cảnh chung của địa phương, của khu vực. Hậu quả, hiện nay các bệnh viện điều trị chật cứng và thiếu thuốc, đồng thời Bộ Y tế mới quyết định hỗ trợ thêm nhân lực cho một số tỉnh ca nhiễm tăng nhanh ở miền Tây. Từ đó, DN nào báo cáo không có ca nhiễm mới là bất bình thường, chớ không được cho là chống dịch hiệu quả.
Mỗi sáng, các DN đều xét nghiệm kháng nguyên người lao động theo tầm soát, trước khi vào làm việc. Kết quả có ngay, sau đó đợi đến chiều có kết quả PCR chứng thực, đủ căn cứ quy định để có thể đi “an dưỡng” hay không. Câu hỏi trong ngày phổ biến các nhà điều hành DN có thân quen là Hôm nay bắt được bao nhiêu con “vịt”? Do chơi chữ dịch thành vịt để có chút tượng hình! Nếu ca nhiễm tăng thì khen Bầy vịt bên đó đẻ sai quá! (đẻ sai = mắn đẻ). Khen qua rồi khen lại, bầy vịt nào cũng đẻ sai. Kết quả là các DN tự tính toán trang bị xe đưa “vịt” trong DN mình về giao chính quyền các huyện vì “vịt” nhiều quá, xe chuyên dụng có hạn, đáp ứng không xuể!
DN tôi làm bài toán thống kê. Ban đầu, không biết may rủi ra sao, kiểm kháng nguyên không bệnh, kiểm lại PCR có chỉ số CT cao hơn 30, nên cho rằng cần kiểm PCR để có kết quả tốt nhất. Kéo dài khoảng chục ngày, thống kê mới cho thấy chỉ số CT co xu hướng nhỏ lại, vậy là chuyển toàn bộ kiểm kháng nguyên cho giảm chi phí. Cứ hình dung, DN 3000 lao động, mỗi sáng kiểm 1500 người, từ 5 giờ tới 8 giờ sáng mới xong. Ai có kết quả tốt thì vào làm việc. Ai có kết quả ngược lại vào phòng cách ly chờ xét nghiệm tiếp theo. Phòng cách ly cơi nới liên tục mới đủ chỗ. Phải chi sản xuất mà tăng trưởng như vậy là tuyệt vời! Qua thống kê, các ca nhiễm ở DN tôi có chỉ số CT bình quân là 20. Lý thuyết là nhiễm khá cao nhưng không ai bị thể nặng. Số ca nhiễm đa phần đã tiêm đủ mũi và không có triệu chứng đáng kể, chắc qua đó có kháng thể nên virus không thể tung hoành! Nhưng qua đây là một minh chứng không nên chủ quan, phải nỗ lực cho biện pháp 5K dù đã tiêm đủ hai mũi. Thống kê cho thấy Xưởng chiên có ca nhiễm cao nhất. Xưởng này nhiệt độ cao hơn các Xưởng chế biến đông lạnh và mật độ người cũng thấp hơn hẳn. Ca nhiễm Xưởng này chiếm hơn 20% lượng lao động, nên giờ đây Xưởng đã im ắng thêm càng trống vắng! Lý thuyết nói mùa Đông về, nhiệt độ xuống thấp là mảnh đất màu mỡ cho virus sinh sôi! Ở đây ngược lại, còn lý do chắc từng bước tìm hiểu, chỉ nêu ra như là góp thêm một thông tin có chút là lạ. Thống kê, qua một tháng DN chỗ tôi đã giảm 1/5 lượng người lao động do liên quan dịch bệnh! Cũng may, giai đoạn này đã giảm đơn hàng do các hệ thống phân phối đang tập trung lo cho việc tiêu thụ cuối năm.
Những ngày này các DN nỗ lực chạy nước rút hoàn tất các đơn hàng còn lại đáp ứng nhu cầu ăn mừng năm mới ở các thị trường tiêu thụ lớn. Nhưng các thị trường xa đã cơ bản kết thúc vì thời gian vận chuyển dài, chỉ còn lo các thị trường gần nhất là Nhật Bản, kế đó là Australia, Hàn Quốc… Nỗ lực này cũng là nhằm hoàn thành kế hoạch năm. Đó chỉ là một mặt nhìn. Mặt nhìn kia là có thêm việc làm, thu nhập để người lao động có thể có cái Tết ổn thỏa hơn. Nỗ lực hoàn thành kế hoạch cũng để có căn cứ có nhiều hơn nguồn tiền thưởng chăm lo Tết tất cả người trong DN. Nhưng diễn biến gần hai tháng qua như là một thách thức không nhỏ, một quãng đường đầy cạm bẫy, chông chênh mà từng người lao động trong DN phải vượt qua. Bởi lao động nào không may bị nhiễm bệnh là phải nghỉ làm ít ra 3 tuần. Lao động đó sẽ mất gần tháng lương và giảm tiền thưởng tương ứng bên cạnh việc tổn hao sức khỏe và tâm trí âu lo. Có gói cứu trợ nhưng sao đủ chi xài. Lao động liên quan (F1) cũng bị tác động một tuần, nửa tháng nghỉ việc. Dây chuyền sản xuất bị tác động ít nhiều, thí dụ Xưởng chiên nêu trên mất ¼ công suất. Những lao động may mắn còn khỏe mạnh cũng ít nhiều rơi vào tâm trạng lo lắng cho ngày mai.
Những ngày này nghe thông tin vĩ mô trên báo đài, nhiều khu công nghiệp các tỉnh thành lớn đã phục hồi hoạt động hoàn toàn. Thu ngân sách cả nước cũng hoàn thành tốt chỉ tiêu. Tăng trưởng kinh tế cả năm tuy hơi thấp nhưng cơ bản đạt mục tiêu đề ra. Ngày 5/12 có Diễn đàn kinh tế bàn phục hồi và phát triển bền vững kinh tế, đất nước. Rồi 6/12 có Hội nghị nội dung cũng xoay quanh vấn đề nóng bỏng trên… Toàn tin hân hoan, vui vẻ. Nhưng nhìn lại, các DN đang trong hoàn cảnh vừa nêu, thấy có gì đó vương vướng, như là chưa hòa nhịp với “dòng chảy” niềm vui nói trên. Mà nói cho đúng, tâm trạng âu lo dù đã giảm nhưng còn đủ lực đẩy lui niềm phấn khởi! Phấn khởi sao nổi khi năng suất thì giảm do giãn cách trên dây chuyền sản xuất, chi phí thì tăng trong đó có chi phí y tế không nhỏ, Tết lại cận kề phải chăm lo người lao động đã gắn bó bao nhiêu năm đang ở hoàn cảnh không tốt và nhất là không biết “thách thức” này kéo dài tới bao giờ. Năm nay tình hình hoạt động đầy thất thường như vậy, đồng lời giảm sút đáng kể, dẫn đến quỹ khen thưởng không dồi dào, các DN phải năm bảy cách làm sao chia sẻ và giữ chân người lao động cũng không phải là bài toán dễ dàng gì.
Ai nuôi vịt cũng muốn vịt đẻ sai, thu lợi nhiều. DN nào được đồng nghiệp khen nuôi vịt đẻ sai là đang thêm suy nghĩ lẫn âu lo. Sáng nay, qua tin nhắn có nhiều DN báo tin vịt không đẻ, hy vọng đó là tín hiệu tốt khởi đầu giai đoạn mới, hy vọng như vậy để thêm chút tự tin, chứ căn cứ chưa rõ ràng. Sáng nay, cái lạnh đã ùa về miền Tây sớm hơn mọi năm, báo hiệu rõ nét chuyển mùa và chào đón Lễ Giáng sinh, mừng năm mới. Hy vọng năm mới sẽ kèm theo nhiều cái mới. Cái mới mong mỏi nhất là xã hội sớm trở lại bình thường, dù là bình thường mới kèm 5K. Và mong mỏi hơn, cái mới này tới sớm để mọi người có mùa Xuân, cái Tết êm đềm, vui tươi bù đắp bao ngày đầy lo toan, vất vả.
TS. Hồ Quốc Lực - Nguyên Chủ tịch VASEP, Chủ tịch HĐQT FIMEX VN