Đến hẹn lại lên, ngành tôm có chu kỳ hàng năm, phổ biến tăng tốc hoạt động từ đầu quý 2, khi nguồn tôm thương phẩm thả nuôi sớm vào kỳ thu hoạch.
Năm nay không ngoại lệ. Nuôi tôm tuy gặp chút khó khăn trong tháng 3 vừa qua, do gió chuyển mùa đến sớm, nhưng nay đã bước vào giai đoạn phát triển bình thường. Nếu tính ngược từ số thành phẩm chế biến được, cho thấy tôm nuôi có tăng trưởng so cùng kỳ năm trước. Các doanh nghiệp (DN) tôm hoạt động đều tay hơn, người lao động có việc làm, có thu nhập ổn hơn. Tác động của mắt xích lên cả chuỗi giá trị con tôm dễ dàng nhìn thấy.
Bây giờ để tăng sức cạnh tranh, nhiều mắt xích đã tham gia cùng lúc nhiều mắt xích trong chuỗi giá trị con tôm để tăng sức thu hút, sức cạnh tranh cho mình. Nếu trước đây, các hãng bán thức ăn, bán tôm giống, bán chế phẩm nuôi tôm chỉ tập trung cho mảng kinh doanh chủ lực của mình. Nay, các hãng có thể tham gia cùng lúc nhiều mảng, và nhất là tạo ra quy trình nuôi riêng cho mình, có sự tư vấn kỹ thuật, hỗ trợ vật tư đầu vào… cho các hộ nuôi tôm hợp tác, tham gia. Người nuôi có bạn đồng hành, khó khăn gặp phải có thể kịp thời được hỗ trợ tháo gỡ, sẽ an tâm hơn và từng bước nâng cao năng lực của mình.
Sự thay đổi trong phương án hoạt động của các mắt xích khá cơ bản chuỗi giá trị con tôm đã tạo ra một luồng sinh khí mới ở nông thôn nói chung, các vùng nuôi tôm nói riêng. Từ đó, người nuôi đã chủ động kỹ thuật hơn, thả nuôi gần như quanh năm dẫn đến “lịch thời vụ” trở nên mờ nhạt, ít ai còn quan tâm. Tất cả tạo nên một bước nâng cao về mặt bằng trình độ nuôi tôm ở miền Tây.
Lợi ích của sự thay đổi này rất lớn và sâu rộng. Thả nuôi giãn ra, dù cũng có quãng thời gian tập trung nhưng cường độ tập trung giảm nhiều, khiến bên cung ứng đầu vào cũng dễ lên kế hoạch, dẫn đến không còn tình trạng “nóng sốt” con giống khi đầu vụ như các năm trước đây. Thả nuôi giãn ra và chủ động quy trình nuôi sẽ không còn cảnh thu hoạch ồ ạt, khiến tôm thương phẩm giảm giá do cung cầu; người nuôi sẽ có giá tiêu thụ tốt và DN tôm cũng không bị áp lực ứ đọng nguyên liệu làm giảm chất lượng sản phẩm. Thả nuôi giãn ra khiến lúc nào DN chế biến cũng có nguyên liệu đáp ứng lúc thấp điểm khá hơn so các năm trước, việc làm cho người lao động sẽ ổn thỏa hơn.
Thả nuôi với các quy trình nuôi mới như nói trên, người nuôi có thể áp dụng nhiều hình thức như nuôi nhiều giai đoạn, nuôi thu tỉa nhiều lượt hoặc hết hợp cả hai hình thức, để có thể thu tôm cỡ lớn hơn, góp phần để tôm Việt dễ tiêu thụ hơn vì cỡ kích tôm phong phú hơn tôm các nước khác. Xuất phát từ mong muốn tăng sức cạnh tranh, các mắt xích từ hãng thức ăn, cơ sở cung ứng giống, chế phẩm nuôi tôm đã tìm cách nâng tầm hãng mình và sự cộng hưởng đó đã góp phần to lớn nâng tầm tôm Việt.
Hai năm gần đây, một sự chuyển đổi rất đáng được quan tâm tìm hiểu. Đó là thành quả chuyển đổi số trong quy trình nuôi tôm. Nổi tiếng nhất là các thành tựu của TS. Nguyễn Văn Mỹ ở Trà Vinh. Nếu sự nghiên cứu hoàn thiện thành một “mô thức” có thể thuận lợi chuyển giao tới các trang trại, hộ nuôi tôm; hứa hẹn sẽ tạo ra thêm một làn sống cực mạnh thúc đẩy ngành tôm Việt nâng tầm cao hơn cho mình. Giai đoạn khai phá con đường mới lúc nào cũng có khó khăn ban đầu, tuy nhiên, theo xu thế sẽ cho chúng ta lòng tin sẽ sớm có những thành tựu mới ứng dụng trong nuôi tôm ở tương lai gần. Chắc chắc khi có mô thức chuyển giao thành công thì sự làn tỏa sẽ vô cùng sôi động. Niềm tin từ top 3 tiến tới ngôi đầu thế giới của tôm Việt có cơ sở chắc chắn là như vậy.
Bây giờ vào quý 2, ngành tôm chính thức khởi động tăng tốc, kéo dài đến hết quý 3. Năm nay mưa sớm, hạn mặn không lớn sẽ ít tác hại và mưa sớm cũng có lợi điểm cho tôm phát triển. Đó là thời tiết không còn nóng gay gắt, độ mặn trong ao không tăng khiến tôm ít bị nhiễm bệnh (gan tụy). Thời tiết thuận lợi, người nuôi sẽ có khả năng nuôi tôm đạt kích cỡ lớn, sẽ nâng cao lợi nhuận vì cỡ tôm lớn giá cả ổn định do nguồn cung trên thế giới không lớn. Người nuôi tôm ngày càng học “thuộc” bài toán kinh tế trong nuôi tôm. Việc này có ý nghĩa lắm, góp phần chung tay để tôm Việt vươn tầm nhanh hơn, xa hơn.
TS. Hồ Quốc Lực - Nguyên Chủ tịch VASEP, Chủ tịch HĐQT FIMEX VN