(vasep.com.vn) Cá hồi, bạch tuộc, cá vược tươi và cá vược biển, cũng như cá tuyết phi lê - bốn nhóm hải sản mà ngành công nghiệp hải sản châu Âu đang lo ngại khi Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể áp dụng thêm thuế nhập khẩu. Ngày 4/2/2025, Mỹ đã áp đặt mức thuế 10% đối với tất cả các mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, trong khi thuế đối với Mexico và Canada đã bị trì hoãn. Các báo cáo gần đây cho thấy Trump đang xem xét áp dụng thuế 10% tương tự đối với các mặt hàng nhập khẩu từ EU, với khả năng thực thi "rất sớm."
Bốn mặt hàng hải sản này là những mặt hàng nhập khẩu hàng đầu của Mỹ từ Liên minh Châu Âu, đạt tổng trị giá 1,4 tỷ USD vào năm 2024, sau một thập kỷ tăng trưởng nhanh.
"Ngành công nghiệp hải sản của EU có thể phải đối mặt với sự gián đoạn đáng kể," Novel Sharma, một nhà phân tích của Rabobank tại Utrecht, Hà Lan, cho biết với Undercurrent. "Mặc dù các nhà sản xuất Na Uy có thể gia tăng sản lượng chế biến trong nước để tránh thuế của EU, nhưng những hạn chế về năng lực khiến việc chuyển hoàn toàn trở nên khó khả thi."
Xuất khẩu cá hồi từ EU sang Mỹ, đạt 620 triệu USD vào năm 2024, là nhóm mặt hàng lớn nhất gặp rủi ro. Thương mại này đặc biệt quan trọng đối với các trung tâm chế biến ở Ba Lan, Đan Mạch và Hà Lan, nơi xử lý một lượng lớn cá có nguồn gốc từ Na Uy.
Mặc dù các nhà sản xuất Na Uy có thể gia tăng sản lượng chế biến trong nước để tránh thuế của EU, nhưng những hạn chế về năng lực khiến việc chuyển hoàn toàn sang đó trở nên khó khăn, Sharma nói. "Nếu việc chế biến ở Na Uy trở nên hiệu quả về chi phí, thì có thể sẽ chế biến nhiều sản phẩm hơn ở đó, nhưng họ không thể làm hết tất cả."
Nhập khẩu bạch tuộc từ EU cũng đã tăng mạnh, đạt 165 triệu USD vào năm 2024, so với chỉ 49 triệu USD vào năm 2015. Các lô hàng cá vược tươi và cá vược biển, chủ yếu từ Hy Lạp và Tây Ban Nha, đạt 99 triệu USD, trong khi cá tuyết phi lê vẫn duy trì mức quan trọng với 18 triệu USD mặc dù số lượng nhỏ hơn.
Một yếu tố có lợi cho EU là việc nhập khẩu hải sản từ Mỹ, đạt tổng trị giá 847 triệu USD vào năm 2023, mặc dù giảm từ mức 1,05 tỷ USD năm trước. Các sản phẩm chủ yếu bao gồm cá tuyết đông lạnh, cá xay và surimi từ Mỹ, trị giá hơn 300 triệu USD vào năm 2023.
"EU là một thị trường lớn và họ cũng có thể trả đũa Mỹ bằng các biện pháp thuế. Kết quả sẽ là sự thu hẹp của thương mại và giá cả tăng lên ở cả hai bên đại dương," nhà phân tích Sander Lie của Pareto Securities cho biết với Undercurrent.
Tăng chi phí
Sharma cảnh báo rằng bất kỳ sự thay đổi nào trong việc lựa chọn địa điểm chế biến có thể thay đổi các chuỗi cung ứng đã được thiết lập trong nhiều thập kỷ. Các nhà chế biến Ba Lan, đặc biệt, đã đầu tư rất nhiều vào các cơ sở được thiết kế riêng để xử lý cá hồi Na Uy cho thị trường Mỹ.
Năm ngoái, Mỹ đã nhập khẩu 192 triệu USD hải sản từ Ba Lan, tăng ba lần so với năm 2019. Các sản phẩm nhập khẩu chủ yếu bao gồm phi lê cá hồi Thái Bình Dương đông lạnh (57 triệu USD), cá mòi chế biến và bảo quản (54 triệu USD), và cá hồi hun khói (43 triệu USD). Điều này chưa bao gồm một lượng lớn các sản phẩm cá hồi Đại Tây Dương tươi được chế biến tại Ba Lan và xuất khẩu sang Mỹ qua Hà Lan.
"Chính bản chất của chuỗi cung ứng này có thể khiến việc xác định nguồn gốc thực sự của sản phẩm trở nên khó khăn và làm phức tạp các biện pháp thuế," Sharma giải thích. "Ngành công nghiệp sẽ có thể vẫn thận trọng và chờ đợi cho đến khi có quyết định cuối cùng hoặc khi có thêm sự rõ ràng về tình hình."
Về cá hồi, các nhà nhập khẩu Mỹ có thể chuyển sang các nhà sản xuất có mức thuế thấp hơn, có thể mang lại lợi ích cho các nhà cung cấp Chile, những người đã chiếm lĩnh một phần lớn thị trường. Vào năm 2023, Chile, cùng với Canada và Na Uy, chiếm ưu thế trong việc nhập khẩu cá hồi Đại Tây Dương vào Mỹ.
Tuy nhiên, với các kế hoạch thuế của Trump vẫn chưa rõ ràng, những quốc gia này cũng có thể không được miễn thuế trong tương lai, Lie cho biết. "Ngay cả Bakkafrost có trụ sở tại Quần đảo Faroe cũng đã giảm giá trị cổ phiếu [vào sáng thứ Hai], vì họ có sự tiếp xúc lớn với thị trường Mỹ," ông lưu ý.
Sharma và Lie đều cho rằng nếu mục tiêu chính của Trump là giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy sản xuất trong nước, việc áp thuế đối với các sản phẩm hải sản châu Âu như cá hồi - vốn không được sản xuất tại Mỹ trong nuôi trồng thủy sản lồng bè - có thể không đạt được mục tiêu mong muốn.
"Từ góc độ hợp lý, điều này không thật sự có lý vì cuối cùng bạn sẽ chỉ làm tổn thương người tiêu dùng," Lie nói. "Mục tiêu cuối cùng ở đây là bảo vệ ngành công nghiệp Mỹ... việc áp thuế đối với hàng hóa châu Âu như thực phẩm nghe có vẻ hơi lạ với tôi, ít nhất là vậy."