(vasep.com.vn) Ngành nuôi trồng và XK cá tra đóng vai trò quan trọng trong kinh tế thủy sản Việt Nam, đặc biệt tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Tuy nhiên, sự xuất hiện của hiện tượng El Niño và biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức lớn đối với ngành này.
El Niño và tác động đến giống cá tra
El Niño là hiện tượng khí hậu đặc trưng bởi sự ấm lên bất thường của nhiệt độ bề mặt nước biển ở khu vực trung tâm và đông Thái Bình Dương, gây ra những biến đổi thời tiết trên toàn cầu. Tại Việt Nam, El Niño thường dẫn đến tình trạng khô hạn và thiếu nước nghiêm trọng ở ĐBSCL. Thiếu nước ngọt không chỉ làm giảm diện tích nuôi trồng mà còn ảnh hưởng đến chất lượng nước, gia tăng nguy cơ dịch bệnh cho cá. Nhiệt độ nước tăng cao trong giai đoạn El Niño có thể gây stress cho cá, làm giảm tốc độ sinh trưởng và tăng tỷ lệ tử vong.
Tác động đến quá trình nuôi và sản xuất cá tra
Tại Việt Nam, El Niño thường dẫn đến tình trạng khô hạn và thiếu nước nghiêm trọng ở ĐBSCL. Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, El Niño có thể gây giảm lượng mưa từ 25-50% so với trung bình nhiều năm, ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn nước ngọt cho nuôi trồng thủy sản.
Cá tra là loài cá nước ngọt, phụ thuộc lớn vào nguồn nước sông Tiền và sông Hậu. Thiếu nước ngọt không chỉ làm giảm diện tích nuôi trồng mà còn ảnh hưởng đến chất lượng nước, gia tăng nguy cơ dịch bệnh cho cá. Ngoài ra, nhiệt độ nước tăng cao trong giai đoạn El Niño có thể gây stress cho cá, làm giảm tốc độ sinh trưởng và tăng tỷ lệ tử vong.
Tác động đến XK cá tra
Sản lượng cá tra giảm do ảnh hưởng của El Niño và biến đổi khí hậu dẫn đến nguồn cung không ổn định, ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng các hợp đồng XK. Chất lượng cá bị suy giảm do môi trường nuôi không đảm bảo cũng có thể làm giảm giá trị XK.
Biến đổi khí hậu và những thách thức dài hạn
Biến đổi khí hậu đang dẫn đến những thay đổi dài hạn về thời tiết và mực nước biển. ĐBSCL, vùng trọng điểm nuôi trồng cá tra, đang phải đối mặt với tình trạng xâm nhập mặn ngày càng nghiêm trọng. Theo Bộ NN&PTNT, trong mùa khô, xâm nhập mặn có thể lấn sâu vào nội địa từ 50-70 km, ảnh hưởng đến khoảng 40% diện tích ĐBSCL. Nước mặn xâm nhập làm giảm chất lượng nước, gây khó khăn cho việc nuôi cá tra, vốn yêu cầu môi trường nước ngọt.
Biến đổi khí hậu cũng làm gia tăng tần suất và cường độ của các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ lụt và hạn hán. Những biến động này gây khó khăn trong việc quản lý ao nuôi, tăng chi phí sản xuất và rủi ro cho người nuôi cá.
Giải pháp thích ứng từ kinh nghiệm của các nước khác
Để đối phó với những thách thức trên, nhiều quốc gia đã áp dụng các giải pháp thích ứng hiệu quả: Chuyển đổi mô hình nuôi trồng: Một số nước châu Âu đã áp dụng mô hình nuôi trồng thủy sản kết hợp với năng lượng tái tạo, như sử dụng năng lượng mặt trời và gió, giảm thiểu tác động môi trường và tăng hiệu quả kinh tế; Giám sát và dự báo: Nhật Bản sử dụng công nghệ IoT và AI để giám sát môi trường nước và dự báo dịch bệnh, giúp người nuôi kịp thời điều chỉnh hoạt động sản xuất.
El Niño và biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với toàn cầu, với mọi lĩnh vực, trong đó có ngành sản xuất và XK cá tra Việt Nam. Việc chủ động triển khai các giải pháp thích ứng và giảm thiểu tác động là cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành trong tương lai.