(vasep.com.vn) Vận chuyển hàng hóa phải được bảo quản nhiệt độ thấp của Nga đang gặp khó khăn và được dự đoán sẽ sớm bị suy giảm đáng kể do thiếu container lạnh. Nguyên do dẫn đến hiện tượng này là do Nga phải đối mặt với các lệnh trừng phạt sau xung đột giữa Nga và Ukraine.
Các nhà chức trách đang cố gắng ngăn chặn khủng hoảng bằng cách loại bỏ tất cả thuế hải quan đối với container lạnh cũng như thúc đẩy sản xuất trong nước - nhưng những nỗ lực đó có thể không đủ trong việc ngăn chặn khủng hoảng.
Đội tàu lạnh của Nga bao gồm hai bộ phận chính. Khoảng 10.000 container, chủ yếu là loại 40 feet, thuộc sở hữu của các công ty vận tải và được sản xuất trong nước. Phần còn lại của đội tàu là các container từ các công ty vận tải đường biển vận chuyển hàng hóa đến Nga và cấp quyền cho các công ty hậu cần địa phương sử dụng container để vận chuyển nội địa.
Trong tất cả các mặt hàng thực phẩm thì thủy sản là mặt hàng bị ảnh hưởng nhiều nhất do thiếu container lạnh. Khoảng 75% sản lượng khai thác 5 triệu tấn (MT) hàng năm của Nga được khai thác cách xa khu vực có người dân sinh sống khoảng 6.000 km. Vì vậy, muốn thủy sản này được tiêu dùng tại thị trường nội địa thì vẫn phải vận chuyển xuyên suốt đất nước, thường là thông qua đường sắt.
Năm 2021, đường sắt Nga vận chuyển 93.400 TEU (tương đương 20 feet, được sử dụng để thống kê container), tăng 31% so với năm 2020. Trong 3 đầu năm 2022, vận chuyển qua đường sắt là 27.300 TEU, tăng 34% so với quý đầu tiên của năm 2021. Chỉ riêng tháng 3 năm 2022 con số này đã lên hơn 10.000 TEU, tăng 29% so với cùng kỳ năm trước. Khối lượng thủy sản, chủ yếu là cá đông lạnh, được vận chuyển trong các container lạnh thông qua đường sắt là 459.400 tấn trong năm 2021, khoảng 10% sản lượng đánh bắt của cả nước và cao hơn 40% so với năm 2020. Hầu hết lượng thủy sản này được vận chuyển từ vùng Primorye về phía một phần phía Tây của Nga.
Giám đốc điều hành công ty logistics Taskor-21 cho biết, tất cả thủy sản đều cần được vận chuyển trong các container lạnh. Các doanh nghiệp khai thác vận tải tại Nga cần khoảng 1.500 container lạnh mới mỗi năm, tuy nhiên họ lo ngại rằng nhu cầu này sẽ không được đáp ứng.
Vào đầu năm 2022, Hiệp hội Doanh nghiệp Công nghiệp Thực phẩm (FIEA) đã liên hệ với Chủ tịch Chính phủ Nga Mikhail Mishustin để dự báo về thiếu hụt sắp xảy ra. Trong khi tổng container vẫn đáp ứng được nhu cầu của ngành, Hiệp hội cho biết tình trạng thiếu công đang gia tăng trên một số tuyến đường, tình trạng này được dự báo sẽ còn trở nên tồi tệ hơn.
Sự thiếu hụt dự kiến trong tương lai bắt nguồn từ hai yếu tố chính. Một là, quy định liên quan đến các thủ tục phê duyệt container lạnh được chính phủ Nga ban hành vào năm 2020. Các quy định mới yêu cầu một container từ một đơn đặt hàng ở nước ngoài phải Nga để kiểm tra thử nghiệm mẫu. Nếu vượt qua được quá trình kiểm tra thì toàn bộ lô hàng sẽ được cấp chứng nhận và được phép nhập cảnh. Trên thực tế, quy định này dấy lên một vấn đề đáng lo ngại đối với cả nhà sản xuất và người mua vì nguy cơ toàn bộ lô container, thậm chí hàng chục container không thể sử dụng tại Nga do không được cấp chứng nhận.
Điều này đề ra một thách thức, tuy nhiên chưa gây ra vấn đề quá lớn, cho đến khi xung đột giữa Nga và Ukraine xảy ra. Ngay sau xung đột, nhiều công ty đường biển lớn (tiêu biểu là Maersk, CMA CGM và MSC) đều ngừng hoạt động ở Nga. Cùng với các quy định ban hành vào năm 2021, sự “di cư” của các công ty lớn này đã giáng một đòn mạnh vào nguồn cung container lạnh tại Nga.
Một số yếu tố như biến động tỷ giá hối đoái giữa đồng Rúp và các loại tiền tệ khác hay sự gia tăng chi phí sản xuất container lạnh cũng gây ra thiếu hụt nguồn cung container lạnh tại Nga. Tất cả những thách thức này có thể ngăn chặn vận chuyển hàng hóa phải bảo quản nhiệt độ thấp tại Nga, bao gồm cả xuất khẩu và nhập khẩu.
Vận chuyển thủy sản bị ảnh hưởng lớn do tình trạng thiếu container lạnh
Các nhà chức trách đã nhanh chóng tìm cách khắc phục tình trạng thiếu hụt này. Kể từ ngày 1 tháng 7, thuế nhập khẩu container lạnh 10% trước đây đã được hủy bỏ cho đến tháng 7 năm 2024. Đây là biện pháp được đề xuất bởi FIEA, các tổ chức thương mại công nghiệp thủy sản và được Cơ quan Thủy sản Liên bang Nga hỗ trợ. Vì giá của container lạnh có nguồn điện bên ngoài có thể lên tới 20.000 USD (19.971 EUR) và giá container lạnh tự động có thể lên đến 50.000 USD (49.929 EUR), nên việc loại bỏ thuế nhập khẩu sẽ tiết kiệm đáng kể.
Quyết định không áp thuế nhập khẩu sẽ giúp các công ty có thể mua thiết bị ở nước ngoài và tạo điều kiện để mở rộng chế tạo container lạnh ở Nga. Điều này sẽ giải quyết hiệu quả tình trạng thiếu các container phục vụ khai thác thủy sản.
Chính phủ cũng đang cố gắng thúc đẩy sản xuất container lạnh trong nước. Nỗ lực phục hồi ngành sản xuất trong nước bắt đầu từ vài năm trước, khi Bộ Công nghiệp và Thương mại Nga tiến hành đấu thầu thiết kế container lạnh mới.
Công ty Omsktransmash có trụ sở tại Omsk đã thắng gói thầu. Vào tháng 4, Giám đốc dự án Ivan Tselousov của Omsktransmash thông báo rằng họ có kế hoạch bắt đầu sản xuất vào năm 2023 với sản lượng ban đầu 300 container mỗi năm và mở rộng lên 500 trong tương lai. Hiện tại, bốn mẫu container thử nghiệm đang được kiểm nghiệm.
Các nhà sản xuất khác cũng đang có kế hoạch sản xuất container lạnh. CHTZ-Uraltrak có trụ sở tại Chelyabinsk đã thông báo rằng họ có kế hoạch tham gia vào phân khúc này, mặc dù họ chưa cho biết sản lượng mong đợi. Ngoài ra, (Nhà máy Cơ khí Don) đã công bố vào tháng 7 rằng họ đã hoàn thành thành công quá trình thử nghiệm kéo dài 4 năm đối với các container lạnh của mình và dự kiến có thể sản xuất 120 container lạnh mỗi năm.
Tuy nhiên, dù là sản lượng dự kiến tối đa 500 container của Omsktransmash, 120 chiếc của Donskoy Mechanicheskiy Zavod hay số lượng chưa xác định từ CHTZ-Uraltrac thì cũng khó thể đáp ứng được nhu cầu 1.500 container lạnh mỗi năm.
Thùy Linh (Theo seafoodsource)