(vasep.com.vn) Trong giai đoạn 2025–2026, thị trường cá thịt trắng toàn cầu chứng kiến nhiều thay đổi lớn khi nguồn cung từ khai thác tự nhiên tiếp tục suy giảm, trong khi nhóm sản phẩm cá nuôi mở rộng thị phần nhờ lợi thế về giá thành cạnh tranh và sản lượng ổn định. Các chính sách thuế quan cứng rắn từ phía Mỹ, cùng những yếu tố địa chính trị tại biển Barents giữa Na Uy và Nga đã khiến bức tranh nguồn cung càng phức tạp khi kéo theo giá nguyên liệu và giá thành phẩm tăng mạnh.
Cá tuyết suy giảm hạn ngạch trong khi cá minh thái tăng sản lượng nhờ Nga
Sản lượng cá tuyết tại vùng biển Na Uy suy giảm buộc các nhà khoa học khuyến nghị cắt giảm hạn ngạch khai thác. Trước đàm phán tại Biển Barents, hạn ngạch cá tuyết Đại Tây Dương năm 2026 được đề xuất giảm 21%, ảnh hưởng đáng kể tới nguồn cung cho EU, Anh và Mỹ. Nguồn cung cá tuyết từ Na Uy tiếp tục sụt, tạo cơ hội cho các nhà cung cấp khác như Scotland và Canada mở rộng thị phần tại EU.
Cùng lúc đó, nguồn cung từ Nga cũng đối mặt biến động lớn khi Mỹ sẽ chính thức áp dụng lệnh cấm nhập khẩu cá tuyết và haddock có nguồn gốc Nga từ ngày 1/1/2026 theo Đạo luật Bảo vệ Động vật Có vú Biển. Quy định này khiến các nhà máy chế biến tại Trung Quốc, vốn phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu Nga để sản xuất cho thị trường Mỹ phải hạn chế nhập đơn hàng mới từ Nga để tránh rủi ro thương mại.
Trong bối cảnh giá nguyên liệu từ Na Uy đang ở mức cao, các nhà máy chế biến càng gặp nhiều khó khăn hơn khi phải tìm nguồn thay thế. Cá minh thái tiếp tục là nguồn cung lớn của thị trường cá thịt trắng. Với mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu thủy sản trong năm 2026, Liên bang Nga tăng hạn ngạch đánh bắt và dự báo sản lượng xuất khẩu cá minh thái sẽ tăng mạnh trong năm tới, từ 3–4% so với năm 2025.
Cá nuôi: Động lực tăng trưởng từ cá rô phi và cá tra
Trong bối cảnh nguồn cung cá trắng khai thác suy giảm và giá nguyên liệu tăng mạnh, cá nuôi đang trở thành xu hướng mới trên thị trường toàn cầu nhờ sản lượng ổn định và giá thành cạnh tranh. Tuy nhiên, nguồn cá nuôi cũng bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế quan.
Cá rô phi tiếp tục tăng trưởng mạnh với Trung Quốc giữ vai trò nguồn cung lớn nhất. Dù vậy, sản phẩm cá rô phi Trung Quốc đang chịu mức thuế 45% tại thị trường Mỹ, tạo dư địa cho các nhà cung cấp mới. Cá rô phi Việt Nam có xu hướng mở rộng thị phần, với kỳ vọng trở thành nguồn cung thay thế nhờ lợi thế chế biến và khả năng đáp ứng yêu cầu thị trường.
Đối với cá tra, Việt Nam vẫn duy trì được nguồn cung ổn định nhờ chuỗi cung ứng khép kín, Việt Nam đảm bảo được sản lượng và chất lượng. Tuy vậy, tại thị trường Mỹ, dù được miễn thuế chống bán phá giá (theo kết quả POR20), sản phẩm cá tra Việt Nam từ 7/8/2025 phải chịu thuế đối ứng 20%. Điều này khiến chi phí nhập khẩu tăng, làm giảm biên lợi nhuận cho nhà nhập khẩu và có thể ảnh hưởng đến sức cạnh tranh so với các loài cá thịt trắng khác. Vì vậy, nhiều doanh nghiệp đang đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm cá tra chế biến sâu sang thị trường Mỹ và mở rộng điểm đến cho cá tra, ngoài những thị trường truyền thống.
Xu hướng chung: nguồn cung biến động - nhu cầu dịch chuyển
Nguồn cung cá thịt trắng toàn cầu đang bị ảnh hưởng bởi hạn ngạch đánh bắt giảm, thời tiết bất lợi, rủi ro đánh bắt không chủ đích và các yếu tố thuế quan, địa chính trị. Những biến động này đẩy giá nguyên liệu và giá thành sản phẩm tăng, khiến thói quen tiêu dùng tại các thị trường lớn thay đổi: nhu cầu với cá tuyết suy giảm do giá cao, trong khi cá minh thái và cá nuôi đang được lựa chọn nhiều hơn. Dự kiến xu hướng này sẽ kéo dài đến năm 2026.
Xu hướng chuyển dịch nguồn cung sang các sản phẩm nuôi trồng có chuỗi sản xuất khép kín, kiểm soát chất lượng tốt và đảm bảo yếu tố bền vững được dự báo tiếp tục gia tăng. Với lợi thế về giá thành và tính ổn định, cá rô phi và cá tra sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong bức tranh cung ứng cá thịt trắng toàn cầu.