Ngày 5/11, Tòa án Tối cao Mỹ đã tiến hành phiên tranh luận đầu tiên kéo dài hơn 2,5 giờ về vụ kiện liên quan đến thuế nhập khẩu do Tổng thống Donald Trump áp dụng. Nhiều thẩm phán bày tỏ nghi ngờ về tính pháp lý của chính sách này, đặt câu hỏi liệu ông Trump có vượt quyền của Quốc hội hay không.
Các thẩm phán chất vấn D. John Sauer, luật sư đại diện chính quyền Trump, về việc liệu Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA) có thực sự cho phép Tổng thống áp thuế nhập khẩu hay không. Thẩm phán Amy Coney Barrett đặt câu hỏi: “Ông có thể chỉ ra bất kỳ điểm nào khác trong bộ luật hoặc lịch sử mà cụm từ ‘điều chỉnh nhập khẩu’ được dùng để trao quyền đánh thuế không?” Trong khi đó, Thẩm phán Ketanji Brown Jackson nhận định IEEPA vốn được thiết kế để giới hạn quyền lực của tổng thống, chứ không mở rộng.
Một số thẩm phán khác nhấn mạnh quyền hạn truyền thống của tổng thống trong xử lý các vấn đề đối ngoại, cho thấy khả năng Tòa sẽ chia rẽ sâu sắc khi ra phán quyết.
Chính quyền Mỹ kháng cáo lên Tòa Tối cao sau khi các tòa án cấp dưới đều kết luận rằng chính sách thuế nhập khẩu của ông Trump là bất hợp pháp và tổng thống đã vượt thẩm quyền. Nhiều doanh nghiệp nhỏ chịu tác động từ thuế, cùng chính quyền 12 bang chủ yếu do đảng Dân chủ lãnh đạo, đã kiện chính sách này.
Chánh án Tòa án Tối cao John Roberts nhấn mạnh rằng thuế nhập khẩu là hình thức đánh thuế trực tiếp lên người dân, và Hiến pháp giao quyền này cho Quốc hội. Ông đề cập “học thuyết các vấn đề lớn”, theo đó các quyết định của nhánh hành pháp có tác động lớn đến kinh tế – chính trị cần được Quốc hội ủy quyền rõ ràng. Ông nhận định: “Đạo luật đang được viện dẫn để áp thuế với bất kỳ sản phẩm, quốc gia nào với mức và thời hạn tùy ý. Đây là quyền hạn rất lớn, và cơ sở áp dụng có vẻ chưa phù hợp.”
Phiên tranh luận có sự tham dự của Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent. Ông cho biết nếu Tòa phán quyết chống lại Tổng thống, chính quyền sẽ dựa vào các cơ sở pháp lý khác để duy trì thuế nhập khẩu và tỏ ra “rất lạc quan” sau phiên điều trần.
Phán quyết của Tòa Tối cao sẽ có ảnh hưởng lớn tới ông Trump, bởi thuế nhập khẩu là trụ cột trong chính sách kinh tế và ngoại giao của ông. Kể từ khi trở lại nhiệm sở, ông đã áp dụng nhiều chính sách chưa từng có tiền lệ, từ tái cơ cấu chính phủ, siết nhập cư đến gia tăng sức ép lên các đối thủ. Trước đây, Tòa Tối cao từng ra các phán quyết có lợi cho ông Trump, cho phép giải thể Bộ Giáo dục, sa thải hàng nghìn nhân viên liên bang và hạn chế quyền của thẩm phán liên bang trong việc chặn các sắc lệnh hành pháp.
Ngoài thuế nhập khẩu trong vụ kiện, ông Trump còn áp thêm một số mức thuế khác theo các đạo luật riêng với nhôm, thép, xe hơi, nhưng những mức thuế này không thuộc phạm vi tranh tụng hiện tại.
Thời điểm Tòa Tối cao ra phán quyết vẫn chưa được công bố, nhưng kết quả sẽ là bước ngoặt quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp tới quyền hạn của tổng thống trong việc áp thuế và định hình chính sách kinh tế – đối ngoại.