(vasep.com.vn) Năm 2024, ngành cá ngừ của Việt Nam gặp nhiều khó khăn vướng mắc trong nửa cuối năm. Đây là một năm đáng ghi nhớ đối ngành này khi kim ngạch XK cán mốc xấp xỉ 1 tỷ USD. Tuy nhiên, để giữ được đà tăng trưởng này, ngành cá ngừ cần có động lực thúc đẩy.
Kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt con số ấn tượng
Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, XK cá ngừ của Việt Nam trong tháng 12/2024 đạt gần 86 triệu USD, tăng 17% so với cùng kỳ năm 2023. Tính luỹ kế cả năm 2024, kim ngạch XK cá ngừ đạt 989 triệu USD, tăng 17% so với năm 2023.
Trong năm qua, XK các nhóm mặt hàng cá ngừ của Việt Nam đều tăng so với cùng kỳ. Đáng chú ý, XK các sản phẩm cá ngừ chế biến khác sau khi sụt giảm liên tục trong những tháng đầu năm đã tăng trưởng liên tục trong những tháng cuối năm, tăng 24%so với cùng kỳ, chiếm 17% tổng kim ngạch XK. Trái lại, XK các sản phẩm cá ngừ đóng hộp lại có xu hướng sụt giảm trong nửa cuối năm. Tính luỹ kế cả năm 2024, XK cá ngừ đóng hộp tăng 17%.
Các sản phẩm thịt/loin cá ngừ đông lạnh của Việt Nam vẫn chiếm tỷ trọng cao nhất. XK nhóm sản phẩm này trong năm 2024 đã tăng trở lại và có xu hướng tăng nhanh trong những tháng cuối năm.
Tại các thị trường, tính đến hết năm 2024 XK cá ngừ sang các thị trường chính vẫn ở mức cao hơn so với năm 2023. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng XK có xu hướng không ổn định trong nửa cuối năm. Đáng chú trong tháng 12, XK cá ngừ sang EU đã tăng nhẹ trở lại.
Cùng với EU, XK cá ngừ sang Canada sau một thời gian sụt giảm cũng đã tăng tốc trở lại trong 2 tháng cuối năm. Tính riêng trong tháng 12/2024, XK cá ngừ sang Canada tăng 40% so với cùng kỳ năm 2023.
Trái lại, XK sang Nhật Bản lại đang sụt giảm liên tục trong 2 tháng cuối năm. Tháng 12/2024, XK sang thị trường này giảm 27%. XK sang Israel cũng đang sụt giảm trong tháng 12 này với mức giảm 28% so với cùng kỳ.
Cơ hội và thách thức năm 2025
Dự kiến, ngành cá ngừ Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong năm 2025 nhờ nhu cầu tiêu thụ đối với các sản phẩm tiếp tục tăng. Ngoài ra, sự đổi mới trong chính sách thuế quan của các thị trường quốc tế, đặc biệt tại Mỹ, sẽ là đòn bẩy cho xuất khẩu.
Theo phân tích, trong nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của Donald Trump, Việt Nam có thể tiếp tục hưởng lợi từ các biện pháp đánh thuế cao đối với các sản phẩm NK từ Trung Quốc. Bên cạnh đó, trong những tháng đầu khi các ưu đãi thuế quan theo thoả thuận trong các Hiệp định Thương mại được khởi động lại đang là cơ hội tốt cho các DN gia tăng XK sang các thị trường.
Tuy nhiên, hiện tại ngành cá ngừ vẫn còn rất nhiều vấn đề cần phải tháo gỡ để tạo ra động lực thúc đẩy phát triển hơn nữa.
Đối với ngư dân, phải làm sao để cho họ bên cạnh việc tuân thủ các quy định pháp luật bao gồm cả IUU, có động lực để tăng cường khai thác biển, tái đầu tư để vươn khơi xa; ngư dân được khai thác & tiêu thụ nguyên liệu bình thường. Giải pháp/đề án có thể nghĩ tới là: (i) Chợ đấu giá (để bán được giá tốt nhất cho ngư dân) và tập trung được dữ liệu TXNG; (ii) soát xét, sử đổi phù hợp các quy định liên quan đến vùng khai thác (bờ, lộng, khơi); (iii) soát xét, sửa đổi phù hợp các quy định liên quan đến kích thước khai thác tối thiểu của một số loài – đặc biệt là cá ngừ vằn, ngừ vây vàng & các loài di cư; (Iv) Có chiến lược xây dựng mô hình các Tập đoàn/DN lớn về khai thác biển để hợp tác khai thác với các quốc gia có biển – không chỉ mở rộng phạm vi hoạt động mà còn tạo động lực mới cho ngư dân khai thác biển, cho nguồn nguyên liệu dồi dào bền vững hơn.
Còn đối với Doanh nghiệp, cần tiếp tục việc cải thiện môi trường kinh doanh, đơn giản hóa các TTHC, như là: Tiếp tục rà soát cải thiện quy trình/thủ tục việc cấp giấy S/C, C/C để giải quyết các bất cập phát sinh trong thời gian qua; đơn giản hóa và tạo thuận lợi cho DN trong việc đăng ký lựa chọn phương án lấy mẫu thẩm tra (theo lô hàng SX hoặc lô hàng XK) bằng cách cho DN lựa chọn khi gửi kế hoạch SXXK (phụ thuộc quy mô nhà máy); …
Năm 2025, nếu có sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và ngư dân, dự báo XK cá ngừ của Việt Nam sẽ có thể tăng trưởng mạnh hơn.