(vasep.com.vn) Trên bản đồ thị trường cá ngừ thế giới, Thụy Điển không phải là một cái tên nổi bật, nhưng lại là “thị trường ngách” có sức nặng về hình ảnh và biên lợi nhuận đối với các doanh nghiệp XK cá ngừ, nhất là những nhà xuất khẩu biết cách chơi cuộc chơi bền vững và khác biệt.
Thị phần cá ngừ Việt Nam ngày càng tăng
Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, XK cá ngừ của Việt Nam sang thị trường Thụy Điển trong 5 năm qua đang ngày càng tăng. Kim ngạch XK đã tăng từ mức 2,5 triệu USD năm 2019 lên gần 4,7 triệu USD trong 10 tháng đầu năm 2025, tăng gần gấp đôi.
Việt Nam đang XK chủ yếu là các sản phẩm thịt/loin cá ngừ đông lạnh mã HS0304, chiếm hơn 74% tổng kim ngạch XK trong 10 tháng đầu năm 2025, còn lại là các sản phẩm cá ngừ đóng hộp.
Ưu tiên các sản phẩm bền vững, chất lượng cao hơn giá rẻ
Theo số liệu thống kê của Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), NK cá ngừ của Thụy Điển đã tăng hơn 56% trong 10 năm qua, từ mức 29 triệu USD năm 2015 lên gần 46 triệu USD năm 2024.
Người tiêu dùng Thụy Điển có xu hướng ưu tiên mạnh nguồn cá nội địa và khu vực Bắc Âu, khiến tỷ lệ nhập khẩu thủy sản từ các nước đang phát triển chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng nhập khẩu.
Người tiêu dùng Thụy Điển nổi tiếng coi trọng sức khỏe, môi trường và tính minh bạch của sản phẩm. Theo đó, yếu tố “bền vững” và “trách nhiệm” đang trở thành lợi thế cạnh tranh chính, lấn át yếu tố “giá rẻ”. Người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cao hơn cho sản phẩm có chứng nhận môi trường, đánh bắt hợp pháp, và chuỗi cung ứng minh bạch.
Điều này đồng nghĩa, các doanh nghiệp Việt Nam không thể tiếp cận thị trường này theo cách đại trà. Đây sẽ là thị trường chiến lược cho các sản phẩm cá ngừ cao cấp, bền vững (ví dụ như các sản phẩm có chứng nhận MSC…), và từ thị trường này có thể mở rộng sang cả Bắc Âu.
Doanh nghiệp Việt Nam đối mặt cạnh tranh kép
Tại thị trường Thuỵ Điển, các ngừ Việt Nam phải cạnh tranh tại hai “mặt trận”.
Thứ nhất, đó là sự hiện diện của các nhà chế biến cá ngừ lớn tại Châu Á, Châu Mỹ như Thái Lan, Philippines, Indonesia, Mauritius hay Ecuador…. – những quốc gia đang có nhiều lợi thế hơn Việt Nam về công suất chế biến, nguồn cung nguyên liệu, thuế quan…
Thứ hai, và khó hơn, là sự cạnh tranh với các nhà cung cấp trong hoặc gần châu Âu, vốn được hưởng lợi từ khoảng cách địa lý gần hơn, chi phí vận chuyển và thời gian giao hàng thấp hơn; hình ảnh “gần gũi và đáng tin” trong mắt người tiêu dùng EU; mối quan hệ lâu năm với các hệ thống bán lẻ Bắc Âu, trong đó có Thụy Điển, thông qua các chuỗi cung ứng bền vững đã được thiết lập.
Cơ hội cho các sản phẩm cá ngừ GTGT của Việt Nam
Dù đối mặt với nhiều rào cản, thị trường Thụy Điển không hoàn toàn khép kín với cá ngừ Việt Nam. Cơ hội thực sự đang mở ra ở phân khúc sản phẩm giá trị gia tăng, định vị trung – cao cấp, thay vì cung cấp nguyên liệu thô.
Một số dòng sản phẩm được đánh giá phù hợp với xu hướng tiêu dùng tại đây gồm:
· Loin cá ngừ đông lạnh cắt theo quy cách (cắt saku, cube,…); thịt cá ngừ đóng gói hút chân không phục vụ kênh chế biến, nhà hàng hoặc bán lẻ;
· Phile cá ngừ cho kênh bản lẻ, đóng khay MAP hoặc bao bì hiện đại, kèm hướng dẫn chế biến cho người tiêu dùng cuối;
· Sản phẩm tiện lợi, ready-to-eat như cá ngừ tẩm sốt, cá ngừ dùng cho salad, poke bowl, hoặc các dòng phù hợp xu hướng ăn uống lành mạnh.
Đây cũng là phân khúc có biên lợi nhuận tốt hơn, ít bị “đè” bởi áp lực giá từ các nguồn cung truyền thống.
Thuỵ Điển – thị trường chiến lược để xây dựng hình ảnh thương hiệu
Thụy Điển có thể được coi là thị trường chiến lược về hình ảnh thương hiệu chứ không chỉ là một điểm đến thương mại thuần túy. Việc đáp ứng được các chuẩn mực khắt khe của Thụy Điển có thể trở thành “tấm hộ chiếu uy tín” để doanh nghiệp Việt Nam mở rộng sang các thị trường Bắc Âu lân cận như Na Uy, Đan Mạch, Phần Lan, nơi xu hướng tiêu dùng tương đồng.
Dự báo cho năm 2026, thị trường cá ngừ Thụy Điển khó có bước nhảy vọt về sản lượng nhập khẩu từ các nước đang phát triển. Tuy nhiên, phân khúc sản phẩm giá trị gia tăng, chú trọng bền vững và chất lượng cao được kỳ vọng tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ổn định.
Tuy nhiên, nếu DN kiên trì xây dựng vị thế ở phân khúc ngách nhưng có giá trị cao, có thể tạo nền tảng mở rộng sang các thị trường Bắc Âu và EU khác trong giai đoạn tiếp theo.
Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, việc chinh phục được những thị trường khó tính như Thụy Điển sẽ là minh chứng quan trọng cho năng lực của doanh nghiệp Việt Nam trong việc chuyển đổi từ mô hình “bán nguyên liệu” sang “bán sản phẩm và giải pháp bền vững” – một hướng đi được đánh giá là tất yếu trong tương lai gần của ngành cá ngừ xuất khẩu.