Năm 2018, xuất khẩu cá tra có thể đạt mức tăng trưởng đột phá, kim ngạch xuất khẩu chạm mốc 2 tỷ USD. Tuy nhiên, việc bà con ở nhiều khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang mở rộng trở lại diện tích nuôi có thể gây nên áp lực về nguồn cung, nhất là khi cá tra Việt Nam đang phải đối diện sức cạnh tranh ngày một lớn.
Sức ép từ đối thủ cạnh tranh
Thị trường xuất khẩu cá tra vốn là thị trường mà Việt Nam giữ vị thế chi phối. Tuy nhiên, thị trường đang xuất hiện các đối thủ cạnh tranh mới. Chẳng hạn như, Ấn Độ đã đạt sản lượng nuôi 650 nghìn tấn/năm, Băng-la-đét 450 nghìn tấn/năm. Đặc biệt, có thông tin Trung Quốc đã ứng dụng các công nghệ mới vào nuôi thành công cá tra. Điều này đặt ra những vấn đề về mặt định hướng cần phải quan tâm, ông Như Văn Cẩn, Vụ trưởng Vụ Nuôi trồng thủy sản thuộc Tổng cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) lưu ý.
Theo phân tích của ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trước mắt các đối thủ cạnh tranh mới chưa đủ sức chi phối đến thị trường xuất khẩu cá tra. Tuy nhiên, xét về dài hạn tác động là không thể tránh khỏi. Đặc biệt, một khi Trung Quốc đầu tư nuôi cá tra ở Hải Nam với công nghệ hiện đại sẽ tạo nên áp lực cạnh tranh rất lớn. “Xuất khẩu cá tra Việt Nam sắp tới sẽ có thay đổi mạnh. Vấn đề là chúng ta cần chú trọng và tập trung vào chất lượng thay vì số lượng”, ông Hòe nhấn mạnh.
Cùng lúc này, chúng ta còn phải đối diện với việc sản phẩm cá tra bị cố ý đưa ra thông tin sai lệch nhằm gây ảnh hưởng đến thương hiệu, hạ uy tín cá tra của Việt Nam. VASEP cho biết, thời gian gần đây tại Ru-ma-ni, trên nhiều tờ báo mạng đã đăng thông tin sai lệch về ngành cá tra Việt Nam. Thậm chí truyền thông còn “chơi xấu” khi khuyến nghị người dân không ăn, tẩy chay cá tra!? “Hiện có khoảng 10 thị trường xuất hiện thông tin mang tính bôi nhọ một chiều, không chính xác về thủy sản Việt”- ông Trương Đình Hòe cho biết.
Đây không phải lần đầu cá tra Việt Nam bị bôi nhọ trên thị trường quốc tế. Thí dụ như năm 2017, cá tra Việt Nam cũng “dính phải đòn bẩn” từ một chương trình của đài truyền hình tại Tây Ban Nha phát thông tin không chính xác về cá tra... VASEP đã nhiều lần phải có kiến nghị trực tiếp đến các cơ quan truyền thông yêu cầu đính chính thông tin. Cũng như phải cung cấp thông tin đầy đủ, rõ ràng và chính xác về tình hình chế biến và xuất khẩu cá tra Việt Nam cho các đối tác châu Âu.
Để chủ động bác bỏ các thông tin sai lệch về hình ảnh cá tra trên thương trường, nhiều doanh nghiệp đề xuất: Ngành thủy sản và các doanh nghiệp của Việt Nam cần tương tác nhiều hơn nữa với khách hàng nước ngoài để có thể phản hồi và cung cấp thông tin chính xác về chất lượng sản phẩm. Đồng thời, Thương vụ Việt Nam tại các nước cần phối hợp với các đối tác sở tại như Hiệp hội Ngoại thương châu Âu, Hiệp hội Các nhà bán buôn và bán lẻ châu Âu, Phòng thương mại… Qua đó chuyển tải những thông tin cập nhật và khách quan, mang tính đại diện tới người tiêu dùng tại các nước…
Được biết, VASEP đang phối hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu thực hiện chiến lược quảng bá và các hoạt động khác nhằm giúp xây dựng hình ảnh cho sản phẩm cá tra tại thị trường châu Âu.
Chọn “chất” thay vì “lượng”
Việc cá tra Việt Nam được tiêu thụ mạnh ở nhiều thị trường trong hai năm qua đã tạo ra sự tăng trưởng khả quan cho một ngành xuất khẩu mũi nhọn. Song để duy trì bền vững tốc độ tăng trưởng đó, trước hết các địa phương phải quy hoạch lại sản xuất từ khâu giống, thức ăn, nuôi đến chế biến, xuất khẩu; tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm, ưu tiên đầu tư giá trị gia tăng cho sản phẩm, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu... “Bộ đã xác định đẩy mạnh liên kết giữa người nuôi với doanh nghiệp nhằm gia tăng xuất khẩu cá tra trong thời gian tới”, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh.
Một tin vui đến, mới đây, Bộ NN&PTNT đã triển khai đề án Liên kết sản xuất giống cá tra ba cấp chất lượng cao vùng ĐBSCL nhằm đáp ứng đủ nhu cầu con giống chất lượng cao, ổn định cung cầu về giống, có thương hiệu, truy xuất nguồn gốc. Từ đó, huy động các thành phần kinh tế tham gia chuỗi; góp phần phát triển ngành hàng cá tra theo hướng bền vững, đáp ứng các yêu cầu của thị trường trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, theo VASEP, cần tăng cường hỗ trợ DN phát triển thị trường gắn với xây dựng thương hiệu cho sản phẩm cá tra chất lượng cao, xây dựng dòng sản phẩm cá tra phi-lê cao cấp; đa dạng hóa sản phẩm, phát triển dòng sản phẩm giá trị gia tăng...
Gần đây hình ảnh cá tra cũng được chú trọng quảng bá. Cuối năm ngoái, tại Trung tâm Triển lãm Nông nghiệp, Bộ NN&PTNT đã tổ chức Tuần lễ Triển lãm cá tra của ĐBSCL tại Hà Nội. Đây được xem là lần đầu sản phẩm cá tra và các loại thủy sản miền nam được trưng bày trong triển lãm nhằm quảng bá hình ảnh, thương hiệu các sản phẩm, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm cá tra và một số sản phẩm thủy sản khác tại thị trường trong nước nói chung, thị trường phía bắc nói riêng và mở rộng thị trường quốc tế lẫn khu vực, trong đó chú trọng đến thị trường tiềm năng như Trung Quốc...
VASEP cũng đưa ra kiến nghị, Chính phủ cần ủng hộ thông qua chương trình hội chợ cho ngành cá tra riêng biệt mà từ lâu nay được thực hiện chung chung thông qua gian hàng Việt Nam với đủ loại thủy sản Việt Nam. Bên cạnh đó, cần xây dựng đội ngũ doanh nhân tiên phong trong đổi mới, ứng dụng công nghệ trong sản phẩm, quản trị DN, thực hiện trách nhiệm xã hội nhằm tạo uy tín cho thương hiệu cá tra tại địa phương và trên thị trường quốc tế. Thiết nghĩ, đây là những đề xuất chính đáng mà Chính phủ cần quan tâm hỗ trợ để ngành hàng cá tra Việt Nam vượt qua những thách thức mới!
Đến nay ĐBSCL đã thả nuôi hơn 4.000 ha cá tra thương phẩm (bằng 106% so với cùng kỳ năm 2017), diện tích thu hoạch là 2.335 ha, sản lượng đạt 814.086 tấn. Đến cuối tháng 7-2018, đã xuất khẩu cá tra đạt 1,2 tỷ USD, tăng 19,3% so với cùng kỳ năm 2017. Các thị trường nhập khẩu nhiều cá tra là Trung Quốc, Hoa Kỳ, EU...
(Theo báo Nhân Dân)