(vasep.com.vn) Cuối cùng, người nuôi cá da trơn Mỹ có thể sẽ đạt được mục tiêu ngăn chặn cá tra Việt Nam- sản phẩm vốn được coi là“phá hoại” thị trường của họ.
Từ ngày 1/9/2017, cá da trơn và cá tra được chính quyền Mỹ chính thức công nhận như là một loài cá da trơn, dù sản xuất trong nước hoặc nhập khẩu sẽ phải chịu sự giám sát của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA).
Từ nay cho tới thời điểm đó, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) vẫn chịu trách nhiệm đảm bảo cá tra nhập khẩu đáp ứng tất cả các tiêu chí cần thiết về an toàn thực phẩm. Thay đổi nhiệm vụ có nghĩa là thanh tra của USDA sẽ kiểm tra tất cả các khâu của chuỗi sản xuất ở Việt Nam, từ khi ương trứng cho đến sản phẩm đóng gói cuối cùng.
90% cá tra bán tại Mỹ là NK từ Việt Nam. Kiểm tra tăng cường có thể được xem như một cách hợp lý để hành động, ngoại trừ sự bất tiện mà cá tra Việt Nam đã được bán thành công tại Mỹ trong khoảng thời gian từ 10 - 15 năm vừa qua và chưa có trường hợp nào cá tra gây hại cho người tiêu dùng Mỹ.
Bên cạnh đó, ngành cá tra Việt Nam có lẽ là ngành công nghiệp thủy sản được quy định chặt chẽ nhất trên thế giới. Các trại nuôi được chứng nhận bởi các tổ chức độc lập và có uy tín như: ASC, BAP và GlobalG.A.P…trong khi các nhà máy chế biến cá tra của Việt Nam lại đáp ứng tiêu chuẩn HACCP cũng như các chứng nhận IFS và BRC. Gần như tất cả đã được chấp thuận để XK cá tra sang EU, thị trường có tiêu chí nhập khẩu rất nghiêm ngặt.
Tuy nhiên, tất cả những điều này không có giá trị gì ở các tiểu bang Mississippi, Louisiana và Alabama nằm ở khu vực phía Nam nước Mỹ, nơi nuôi cá da trơn (Ictalurus punctatus) và cá tra Việt Nam (Pangasius hypophthalmus) được coi là một loài giá rẻ làm giảm giá bán và phá hoại thị trường của họ.
Thật không may, thay vì quảng bá cá da trơn nội địa như là một loài "cao cấp", có giá trị cao, thìcác chủ trại nuôi cá da trơn Mỹ (CFA) đã tiến hành một cuộc chiến lâu dài và quyết liệtnhằm bôi xấuloài cá tra Việt Nam bằng mọi cách họ có thể làm.
Hành động này bao gồm cả thông tin rằng cá tra được nuôi ở sông Mêkông, nguồn nước bị nhiễm chất độc màu da cam. Tuy nhiên, thực tế là cá tra hiện nay được nuôi trong các ao nuôi chuyên biệt và được cho ăn thức ăn viên.
CFA thậm chí đã thuyết phục Quốc hội Mỹ thông qua một đạo luật nhằm hạn chế sử dụng từ "catfish"
cho các loài cá ở Mỹ. Tuy nhiên, khi luật mới thất bại trong việc làm giảm làn sóng NK loài cá trước đây được coi là catfish và hiện được gọi là “swai” ở Mỹ, người nuôi cá da trơn Mỹ đã quyết định khởi động vụ kiện chống bán phá giá, mặc dù họ cho rằng cá NK thậm chí không thể so sánh được với loài cá da trơn nuôi nội địa.
Đơn kiện của họ cho rằng các công ty ở Việt Nam, nơi có thu nhập bình quân đầu người chỉ bằng khoảng 1/5 của Mỹ, lại đang bao cấp cho những người giàu cóở Mỹ sử dụng cá da trơn. Theo báo cáo của FAO nêu trên, CFA đã cáo buộc rằng Chính phủ Việt Nam đã can thiệp quá sâu vào nền kinh tế do đó không thể đánh giá thực sự về chi phí của các nhà sản xuất của Việt Nam.
Thông qua các đại diện của Quốc hội, người nuôi cá da trơn ở các bang phía Nam đã yêu cầu Bộ Thương mại Hoa Kỳ tính toán chi phí nuôi cá da trơn ở Ấn Độ, phi lê và cấp đông tại các nhà máy giả định, và vận chuyển chúng trong những chiếc tàu giả định sang Mỹ. Đánh giá này dẫn đến kết luận rằng các nhà sản xuất Việt Nam được trợ cấp không công bằng và phải trả mức thuế 190%.
Thuế chống phá giá vẫn còn tồn tại, mặc dù mức thuế giữa các nhà sản xuất là khác nhau. Chẳng hạn như, nhà sản xuất và xuất khẩu cá tra hàng đầu Vĩnh Hòanđang có mức thuế là 0%. Thực tế thuế được thu từ nhà NK và sau đó nhà NK sẽ thu lại củanhà XK. Ngoài ra còn có một "khoản tiền ký quỹ" trong trường hợp bán phá giá được "phát hiện", có thể lên đến 1 triệu USD (942.000 euro) và phải được trả trước cho Mỹ.
Đối mặt với tất cả những trở ngại này, nếu Việt Nam quyết định từ bỏ thị trường Mỹ cũng sẽ là điều dễ hiểu. Trên thực tế, Trung Quốc đã gần vượt qua Mỹ là thị trường xuất khẩu cá tra lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn đang nỗlực rất nhiều để đáp ứng các yêu cầu của USDA.
Một nguồn tin từ ngành công nghiệp này cho hay: "Thị trường Mỹ rất có lợi cho các nhà chế biến Việt Nam. "Họ thích XK cá tra sang Mỹ vì họ có thể bán được hàng với giá cao."
Cá tra Việt Nam, còn gọi là swai, vẫn được bán với giá rẻ hơn cá catfish nội địa, tuy nhiên cao hơn nhiều so với giá bán tại EU.
Một câu hỏi cũng được đặt ra là tại sao các nhà XK cá tra Việt Nam không rút khỏi thị trường châu Âu sau thông tin được đưa gần đây trên truyền hình Tây Ban Nha?
Trên thực tế, Bộ NN và PTNT đã có khuyến cáovới các nhà XK cá tra về việc có thể chuyển hướng sang một số thị trường thay thế ởChâu Á như là một trong những giải pháp cho những khó khăn mà họ phải đối mặt tại các thị trường như Mỹ và EU.
Tuy nhiên, nếu các nhà sản xuất Việt Nam có thể đáp ứng các yêu cầu của USDA, một thị trường lớn ở Mỹ đang chờ đợi họ. Cá tra hiện nay phổ biến hơn so với cá da trơn nuôi của Mỹ, nếu đổi tên thành "catfish", ngành cá tra Việt Nam có tiềm năng lớn để bùng nổ về doanh số.
Ngành công nghiệp cá da trơn Mỹ chưa tận dụng hết được tiềm năng của mình và cũng không thể tự mình đáp ứng được hết nhu cầu của thị trường tiềm năng Mỹ. Đây chính là lý do vì sao họ phải bằng mọi giá để loại cá tra Việt Nam ra khỏi thị trường của mình.