(vasep.com.vn) Tại cuộc họp về việc “Rà soát, hoàn thiện danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành thuộc phạm vi quản lý của Bộ NN&PTNT” ngày 18/6/2021, đại diện Tổng cục Thủy sản, Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT), Hiệp hội thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham) và Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN (USABC) đồng tình với kiến nghị của VASEP rằng việc NK các sản phẩm các sản phẩm thuỷ sản dùng làm thực phẩm cho người (đông lạnh, hàng khô, đồ hộp, nấu chín, ăn liền,…) đã và đang được Cục Thú y kiểm tra nhập khẩu các chỉ tiêu ATTP cần được “trả lại” đúng tên, đúng khái niệm, đúng quy định trong các Thông tư liên quan của Bộ NN&PTNT đó là kiểm tra nhà nước về ATTP nhập khẩu, không phải là kiểm dịch như đã được “mang tên” trong thông tư 36/2018/TT-BNNPTNT, 26/2016/TT-BNNPTNT và 15/2018/TT-BNNPTNT.
Khi đó, việc kiểm tra ATTP phải thực hiện theo đúng Nghị định 15/2018/NĐ-CP hướng dẫn một số điều của Luật ATTP 2010.
Vướng mắc này của các DN chế biến, XK thủy sản đã được VASEP kiến nghị bằng nhiều văn bản báo cáo gửi Bộ NN và các cơ quan có liên quan kể từ năm 2009 tới nay.
Theo VASEP, các sản phẩm chế biến từ động vật, sản phẩm động vật hoặc sản phẩm có chứa “sản phẩm động vật” thuỷ sản (đông lạnh, hàng khô, đồ hộp, nấu chín, ăn liền,…) vẫn đang tiếp tục thuộc danh mục phải kiểm dịch quy định tại các Thông tư về “kiểm dịch” của Bộ NNPTNT: TT26/2016, TT36/2018, TT15/2018. Trong đó, phần lớn và chủ yếu (tính theo lượng) là sản phẩm thuỷ sản đông lạnh dùng làm thực phẩm.
Danh mục hàng phải “kiểm dịch” theo quy định tại TT26-36-15 rất rộng. Các container hàng nhập khẩu đều phải kiểm tra 100% (hồ sơ, cảm quan) dù là nhập cho mục đích gì (gia công hàng XK, hay tiêu dùng nội địa) và có lịch sử ra sao; việc lấy mẫu kiểm nghiệm áp dụng khi có nghi ngờ đối với hàng nhập để SXXK, GCXK và 20% số lô/năm đối với hàng nhập để tiêu dùng nội địa.
Việc này dẫn đến quy mô và số lượng mặt hàng, lô hàng phải “kiểm tra nhập khẩu” hiện nay là rất lớn. Theo số liệu công bố của Dự án TFP tại Hội thảo góp ý Dự thảo sửa đổi Thông tư 15/2018/TT-BNNPTNT (về mã H/S hàng hoá phải kiểm tra nhập khẩu) ngày 25-26/1/2021, thì tính đến tháng 10/2019, tổng số mặt hàng thuộc diện quản lý kiểm tra chuyên ngành của Việt Nam (13 Bộ) là 70.087 mặt hàng, trong đó Bộ NNPTNT là 57.562 mặt hàng, chiếm 82,13% tổng số.
Cũng theo thống kê và công bố của TFP, số lượng lô hàng vi phạm trong quá trình kiểm dịch các năm qua là vô cùng thấp (Năm 2017: chỉ 4 /tổng số 320.376 tờ khai bị vi phạm, chiếm 0,001%; Năm 2018: chỉ 6/tổng số 183.831 tờ khai bị vi phạm, chiếm 0,01%; Năm 2019: 0 /tổng số 320.376 tờ khai bị vi phạm, chiếm 0%). Trong khi đó, các yêu cầu về kiểm dịch, tần suất kiểm dịch và số lượng lô hàng bị đưa vào diện kiểm dịch lại tăng dần lên từ 2010 đến nay.
Việc duy trì các đối tượng/danh mục “hàng chế biến dùng làm thực phẩm” phải kiểm dịch qua các năm và tại Dự thảo sửa đổi Thông tư 15/2018/TT-BNNPTNT là biện pháp quá mức, chưa phù hợp với chủ trương cắt giảm danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành, với quy định pháp luật cũng như thông lệ quốc tế hiện hành. Là quan ngại lớn Hiệp hội và cộng đồng DN, khi đây là yếu tố làm giảm đi năng lực cạnh tranh của ngành, của quốc gia, chi phí (thời gian, cơ hội…) là rất lớn, và đặc biệt là mấu chốt khiến cho nhiều yêu cầu cải cách của Chính phủ và Bộ NN&PTNT đã không được thực hiện như mong đợi.
Mới nhất, tại Công văn số 14/CV-VASEP ngày 19/02/2021 góp ý cho Dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 15/2018/TT-BNNPTNT ngày 29/10/2018 (mã số HS đối với danh mục hàng hoá phải kiểm tra chuyên ngành của Bộ NNPTNT), VASEP kiến nghị Bộ NN&PTNT xem xét không đưa các sản phẩm thuỷ sản chế biến từ động vật, sản phẩm động vật hoặc sản phẩm có chứa “sản phẩm động vật” thuỷ sản (đông lạnh, hàng khô, đồ hộp, nấu chín, ăn liền,…) dùng làm thực phẩm vào danh mục phải kiểm dịch (bệnh), trừ các sản phẩm sống, tươi sống, ướp lạnh. Các sản phẩm chế biến kể trên chỉ chịu kiểm soát theo các quy định của Luật ATTP.
Việc sửa đổi như kiến nghị trên sẽ không chỉ giúp Bộ NN&PTNT thực hiện được phần lớn các cải cách mà Chính phủ đã yêu cầu trong 5 năm qua, phù hợp với cả thông lệ quốc tế, cơ sở khoa học và quy định pháp lý mà đặc biệt giúp môi trường kinh doanh ở Việt Nam sẽ được cải thiện rõ rệt, giảm chi phí rất nhiều cho DN và thúc đẩy XK thuỷ sản của Việt Nam.
Tại cuộc họp với Cục Thú y, Tổng cục Thủy sản và các cơ quan có liên quan về việc “Rà soát, hoàn thiện danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành thuộc phạm vi quản lý của Bộ NN&PTNT” do Vụ Pháp chế (Bộ NN&PTNT) chủ trì, VASEP tiếp tục trao đổi và kiến nghị bất cập trên với Bộ NN&PTNT.