Trên thị trường thế giới, ngành công nghiệp tôm đang trải qua một cuộc cạnh tranh đầy khốc liệt, và trong số đó, tôm Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức mới từ đối thủ mạnh mẽ: tôm Ecuador. Trong những năm gần đây, tôm Ecuador đã nổi lên như một hiện tượng, thu hút sự chú ý của các nhà nhập khẩu và người tiêu dùng trên toàn cầu.
Trong khi đó, tôm Việt Nam, mặc dù từng là một động lực quan trọng trong thị trường tôm quốc tế, đang dần mất đi vị thế của mình. Vậy tại sao tôm Việt Nam lại thất thế cạnh tranh hơn tôm Ecuador? Điều này đang gây ra những tranh cãi và đòi hỏi một cái nhìn sâu hơn vào những yếu tố đang thay đổi bức tranh cạnh tranh trong ngành công nghiệp tôm toàn cầu. Hãy cùng Tepbac tìm hiểu về vấn đề này trong bài viết dưới đây.
Vì sao Ecuador có bước phát triển thần kỳ?
Nếu nhìn vào thành tựu mà Ecuador đã đạt được trong ngành công nghiệp tôm, chúng ta không thể không kinh ngạc trước sự phát triển đầy thần kỳ của họ. Cách đây 4 năm, sản lượng tôm của Ecuador còn kém xa so với tôm của Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay, họ đã dẫn đầu trên thị trường toàn cầu.
Vậy nguyên nhân nào đã giúp Ecuador thực hiện một cuộc "cách mạng" đồng đội cho ngành công nghiệp tôm của họ? Đầu tiên và quan trọng nhất, họ đã đạt được thành công trong việc nghiên cứu và phát triển con giống tôm chất lượng cao. Bước tiếp theo của họ là giải quyết vấn đề thiếu lao động trong việc chế biến bằng cách thu hút lao động từ các nước láng giềng.
Tính đến thời điểm hiện tại, Ecuador đang trải qua một quá trình chuyển biến mạnh mẽ từ việc chế biến tôm nguyên con và tôm bỏ đầu cấp đông sang việc sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn. Điều này đã giúp họ không chỉ giảm bớt sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ sang các thị trường cao cấp, như thị trường Mỹ. Với vị trí địa lý thuận lợi và chi phí vận chuyển thấp, tôm Ecuador nhanh chóng chiếm được lòng tin của thị trường Mỹ và hiện đang giữ thị phần khoảng 20%.
Xu hướng này đang lan tỏa như một thông điệp cảnh báo đối với ngành công nghiệp tôm Việt Nam.
Xuất khẩu gặp khó, kim ngạch sụt giảm
Giá thị trường tôm thế giới liên tục giảm, khiến cho sức mua giảm sút. Điều này càng làm suy giảm giá tôm thương phẩm tại ĐBSCL, khiến cho người nuôi tôm trở nên lo lắng và không an tâm. Dự báo rằng giá tôm thương phẩm sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới, tuy nhiên không đáng kể.
Nguyên nhân của tình trạng này là do thời tiết nắng nóng kéo dài cùng với giá tôm nguyên liệu giảm đã khiến người nuôi tôm trở nên thận trọng trong việc thả giống. Họ đang đứng ngóng để quyết định thời điểm thả giống, vì lo sợ rủi ro và không muốn đầu tư vào một thị trường không ổn định.
Tình hình này cũng phản ánh rõ ở mức độ tổng thể của ngành xuất khẩu tôm ở các địa phương khác như Sóc Trăng và Cà Mau, kim ngạch xuất khẩu tôm của tỉnh này đã giảm gần 30% so với cùng kỳ, thấy rằng xuất khẩu thủy sản của tỉnh đang gặp khó khăn lớn.
Giá thành quá cao, khó cạnh tranh
Trên con đường kinh doanh tôm, nhiều doanh nghiệp và người nuôi đang đối mặt với những thách thức đáng kể từ chi phí ngày càng leo thang. Trong vòng hai năm qua, giá thức ăn tôm đã tăng đến 5.000 đồng/kg, cùng với sự gia tăng của chi phí thuê lao động và thuốc thú y thủy sản, thậm chí là 20-30%. Đối với những người nuôi tôm, việc thuê đất để nuôi tôm càng làm tăng giá thành, và những rủi ro từ các yếu tố như thời tiết nắng nóng cũng đang đẩy chi phí lên cao.
Chi phí nuôi tôm tại Việt Nam hiện đang ở mức quá cao. Giá thành bao gồm cả chi phí thức ăn, con giống và các vật tư khác liên tục tăng, cùng với chi phí giao thông và vận chuyển do hạ tầng chưa hoàn thiện. Chi phí đầu vào nuôi tôm đang dao động từ 70.000 - 100.000 đồng/kg, và với giá tôm hiện tại, chỉ những người nuôi tôm có kỹ thuật tốt mới có thể thu hồi vốn, còn lại đều đối diện với nguy cơ lỗ lớn.
Trong khi đó, giá tôm nguyên liệu của một số nước khác như Ecuador thấp hơn do tỉ lệ nuôi thành công cao, lên tới 80% trở lên. Ecuador cũng có ưu thế với con giống chất lượng và nguồn thức ăn rẻ hơn từ các quốc gia cung ứng. Trái lại, ở Việt Nam, con tôm giống chủ yếu từ nguồn trôi nổi, chất lượng thấp và vùng nước nuôi đang ngày càng xấu đi. Đầu vào ngày càng tăng khiến chi phí nuôi tôm ở Việt Nam đứng trong hàng ngũ cao nhất thế giới, gây khó khăn trong cạnh tranh với tôm từ các nước khác.
Giải pháp
Đầu tiên và quan trọng nhất là cải thiện chất lượng con giống tôm. Việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các loại con giống chất lượng cao, kháng bệnh tốt sẽ giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, là cơ sở quan trọng để cải thiện hiệu suất sản xuất.
Đảm bảo nguồn nước nuôi tôm sạch và bền vững là yếu tố then chốt. Các biện pháp quản lý môi trường như giám sát chất lượng nước, xử lý nước thải, và sử dụng các kỹ thuật nuôi tiên tiến như hệ thống tưới nước thông minh sẽ giúp tăng hiệu quả sản xuất và giảm rủi ro bệnh tật.
Cải thiện quy trình sản xuất và chế biến tôm để tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm chi phí. Đầu tư vào công nghệ tiên tiến và đào tạo nhân viên kỹ thuật cao cũng là yếu tố quan trọng.
Chính sách hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức liên quan là cần thiết để giảm bớt gánh nặng cho người nuôi tôm. Điều này có thể bao gồm việc cung cấp vốn vay ưu đãi, đào tạo nghề nghiệp, và cung cấp thông tin và kỹ thuật mới nhất.
Đầu tư vào xây dựng thương hiệu tôm Việt Nam và các chiến lược tiếp thị hiệu quả sẽ giúp tăng cường vị thế của sản phẩm trên thị trường quốc tế, thu hút sự quan tâm từ phía các nhà nhập khẩu và người tiêu dùng.
Tìm kiếm cơ hội hợp tác với các quốc gia khác trong lĩnh vực nghiên cứu, phát triển công nghệ, và mở rộng thị trường xuất khẩu có thể giúp tôm Việt Nam học hỏi và cải thiện một cách nhanh chóng.
Sự thất thế của tôm Việt Nam trước tôm Ecuador là một tín hiệu đáng báo động, nhấn mạnh vào sự cần thiết của việc cải thiện và đổi mới trong ngành công nghiệp thủy sản của Việt Nam. Bằng cách tập trung vào nâng cao chất lượng, tối ưu hóa quy trình sản xuất, và tăng cường hỗ trợ cho người nuôi, ngành công nghiệp tôm Việt Nam có thể phục hồi và tái thiết lập vị thế của mình trên thị trường quốc tế. Đây là một thách thức, nhưng cũng là cơ hội để cùng nhau hợp tác và đẩy mạnh sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp thủy sản Việt Nam.
(Theo Tepbac)