Vươn lên hàng đầu mỗi ngành kinh tế, sản xuất… trở thành vương, thành hậu do giới truyền thông “phong tặng”.. Danh vị có được một cách dễ dãi, đôi khi ngoài ý định chủ quan của người được gọi với cái tên đầy mỹ miều đó. Nhưng nói gì thì nói, “vương, hậu” cũng có căn cứ, nền tảng chớ không phải vô cớ. Phía sau hào nhoáng đó có ai biết áp lực càng lớn lên suy nghĩ, trách nhiệm của người nổi tiếng!
Như hiện nay, kinh tế cả thế giới khó khăn, tiêu dùng giảm, sản xuất cũng giảm theo. Tình hình này dẫn đến thiếu việc, mất việc… khiến người lao động thêm âu lo cho hiện tại lẫn ngày mai. Nhất là xuân về tết đến, nỗi lo thêm nặng.
Bây giờ giảm lao động là chuyện bình thường ở các doanh nghiệp (DN), và giới truyền thông hay đặt câu hỏi này tới các doanh nhân, các lãnh đạo DN. Đó là chuyện bình thường, nhưng về mặt tế nhị, DN không muốn nói nhiều về việc này. Ngại nhất là bị giật tít câu view, khiến DN đôi khi trở nên xấu xí không đáng trước cái nhìn của công chúng. Thí dụ tình hình suy giảm hoạt động ở các DN hiện nay là phổ biến. Vấn đề là góc nhìn, nếu càng về sau mức sụt giảm nhẹ đi thì cái tít nên có tính chất động viên, thay vì chạy tít DN A TĂNG TRƯỞNG ÂM TRONG THÁNG… nên ghi DN A ĐÃ TỪNG BƯỚC KHẮC PHỤC ĐÀ SUY GIẢM. Sự đồng cảm giới truyền thông và doanh nhân có hạn, cho nên đừng nói tại sao một bộ phận doanh nhân ngại tiếp xúc giới truyền thông.
Với ‘vương, hậu”, chuyện “khó” này càng khó hơn. Bởi cái nhìn tò mò và có soi mói có thể khiến chuyện con chuột thành con voi. Thí dụ “vương, hậu” có cả chục ngàn lao động là chuyện bình thường. Giả sử họ cắt giảm 100 lao động, nếu bị “không ưa” thì có thể có bản tin với tít “DN A SA THẢI LAO ĐỘNG BẰNG SỐ LAO ĐỘNG CỦA DN KHÁC (vừa và nhỏ), tính hình tượng sẽ hết sức nổi bật, thu hút sự tò mò của người đọc. Nhưng thật ra số lao động nghỉ việc đó chỉ bằng 1% tổng số lao động DN đang có, số nghỉ việc tính theo tỉ lệ thì không có đáng kể. Khai thác tin góc độ thật này thì không làm người đọc quan tâm, số lượng truy cập bản tin thấp xuống, người viết… mất điểm trong nội bộ!
Tôi, với vai trò chủ chốt HĐQT DN, có cố gắng đáp ứng thông tin các phóng viên. Bởi giúp các bạn đó có thông tin thì gián tiếp cũng là giúp mình trong quảng bá hình ảnh DN mình, đôi bên cùng có lợi. Vả lại sự chia sẻ thông tin đó với tôi không là chuyện khó khăn, bởi nó thường trực trong suy nghĩ của tôi. Tuy nhiên, có phóng viên thắc mắc sao đã “quen” nhưng tôi không bắt máy. Bởi đọc bản tin trước đó, tôi đã nhận diện được nhận thức, năng lực của bạn này. Ông bà ta dạy chọn bạn mà chơi mà, không có chung góc nhìn thì sao là bạn được! Cũng may, số đông phóng viên là chuẩn mực, có cái nhìn sự vật thỏa đáng.
Mà rau sạch khó tránh có sâu, chuyện bình thường. Một chút chuyện vui vui, cũng nên ghi ra đây, bởi đây là “thói quen” của không ít phóng viên. Trước một vụ việc, hiện tượng tầm vĩ mô, ngoài trách nhiệm của doanh nhân, phóng viên nên hỏi câu đây đủ là “Tình hình… theo góc nhìn của bạn nguyên nhân từ đâu và nên làm thế nào xử lý tốt? Họ lại hỏi gọn là “Tình hình… tại sao và làm gì để xử lý?”. Câu hỏi ngắn gọn này chỉ đặt ra cho người chịu trách nhiệm, chớ phận nhỏ nhoi của tôi nói riêng và giới doanh nhân nói chung đâu dám thường trực suy nghĩ tầm của lãnh đạo mà có lý giải kịp thời và xác đáng!
Trở lại với phận đời doanh nhân, nhất là doanh nhân trong lĩnh vực sản xuất, ngành có nhiều lao động, trong đó có chế biến thủy sản. Một doanh nhân lĩnh vực thương mại, dịch vụ chỉ lo việc làm, đời sống hàng chục, hàng trăm lao động. Lĩnh vực sản xuất lo cho số lượng lao động gấp chục, trăm lần. Mỗi độ xuân về tết đến là lúc khá nhức đầu cho doanh nhân điều hành DN có nhiều lao động. Nếu trong năm ăn nên làm ra, có tích lũy thì không sao, cả nhà vui vẻ. Chẳng may hoạt động không ổn, như hiện nay, bao rắc rối xảy ra. Trước tiên là phải tinh giản, sa thải lao động. Phải có nguồn chi bảo đảm đủ quyền lợi cho lực lượng lao động nghỉ việc này cho đúng đạo lý. Song song phải chăm lo tết cho số còn có mặt. Rồi nợ ngân hàng đang quá kỳ phải trả do tiêu thụ chậm, vòng quay vốn bị trì trệ… Chưa kể đôi khi đối tác gặp khó khăn, thanh toán chậm; thậm chí đối tác bất ngờ phá sản khiến DN khó đòi khoản nợ chưa thanh toán kịp… Rồi phải lo tìm thị trường, khách hàng mới để duy trì, tăng cường hoạt động của DN…
Một chuyện góc độ tế nhị không nên nói, nhưng qua trà dư tửu hậu, nghe nhiều, cũng nên viết ra đây. Gần tết cũng là mùa có nhiều điện thoại số lạ hơn ngày thường. Họ mong được hỗ trợ quảng cáo. Bản chất quảng cáo là một nhu cầu, đâu có gì xấu. Cái đáng nói DN toàn chế biến hàng xuất khẩu thì quảng cáo trong nước có tác dụng gì, và nhất là đang tập trung mọi nguồn chăm lo lao động ăn tết. Cũng có thể do tình cảm, chấp nhận một ít quảng cáo, chia sẻ nhau. Nhưng đó sẽ là nền tảng để bị áp lực cho những lần quảng cáo sau và những lời “mời” quảng cáo mới. Thậm chí các doanh nhân còn bị “đe dọa ngầm” nếu không hợp tác…
Nếu nói dài ra, trước đây, một giai đoạn bị điện thoại chào mời cho việc tham gia, đóng tiền và được công nhận danh hiệu này nọ, tiêu biểu và hàng đầu trong ngành, khu vực… Tình hình kinh doanh sự hào nhoáng dạo này nay quá nhàm, có giảm; và đúng câu mọi vật biến động không ngừng; một biến tướng mới là mời tham gia hội thảo quốc tế ngoài nước kết hợp nhận bằng cấp danh dự của trường đại học nào đó của các quốc gia tiên tiến, đa phần là bằng tiến sĩ danh dự các trường của Hoa Kỳ. Dĩ nhiên đâu phải nhận không!
Phận đời doanh nhân, dù vương dù hậu, đều trải qua bao vất vả. “Vương, hậu” là niềm an ủi hay thêm áp lực sau đó tùy hoàn cảnh, bản lĩnh từng người. Ngành thủy sản đang gặp khó, doanh nhân ngành đang bươn chải hàng ngày. Tôi viết đôi dòng này như một chút động viên, an ủi nhau, thêm chút hơi ấm nỗ lực vượt qua khó khăn và nhắc tới vương hậu cũng chỉ để chia sẻ mà thôi. Cũng là lời tâm sự tới giới truyền thông, chúng ta là đối tác cùng nhau thúc đẩy công việc các bên, nên có góc nhìn hỗ trợ nhau chân tình. Ngại nhất có đối tác không đồng điệu thì xin thông cảm khó mà đồng cảm!
TS. Hồ Quốc Lực - Nguyên Chủ tịch VASEP, Chủ tịch HĐQT FIMEX VN