Bây giờ tôm tươi nguyên liệu khá dồi dào, phong phú. Năm bảy năm về trước các nhà máy chế biến nghỉ ngơi khoảng 4 tháng đầu năm vì tôm sú lúc này có ít. Sau đó, tôm thẻ trở thành một vật nuôi chính, sản lượng đã vượt qua tôm sú, tôm tươi nguyên liệu có quanh năm. Tuy nhiên biểu đồ sản lượng tôm hàng tháng vẫn có độ võng nhưng nhẹ hơn so thời kỳ tôm sú làm chủ. Thời điểm này biểu đồ đó đang đi lên. Đang vào vụ chính tôm thẻ chân trắng.
20 năm trước, tôm sú nuôi quảng canh cải tiến là phổ biến. Các ao nuôi rộng thênh thang, nước sâu, ít có cơ hội phơi ao cho vụ mới. Bây giờ, cứ đầu năm, đi qua các vùng nuôi tôm thẻ chân trắng, thấy không khí làm ao chuẩn bị cho nuôi hết sức sôi động. Đặc thù, nuôi tôm thẻ chân trắng đa phần nuôi thâm canh. Qua vụ, đáy ao tồn lưu các chất thải, phải làm sạch và phơi nắng để diệt khuẩn, để tồn lưu hoá chất, khí độc bay đi. Xu thế đang chuyển đổi sang nuôi ao lót bạt đáy và diện tích ao thu nhỏ còn khoảng 2.000 m2 để dễ kiểm soát đáy ao, dễ kiểm soát ngoại vật xâm nhập ao và thuận tiện khi thu hoạch, đồng thời dễ làm sạch ao cho vụ mới, rút ngắn thời gian và có thể tăng vụ nếu kết hợp nuôi hai giai đoạn. Chuyện này tạo ra việc làm như dịch vụ làm ao, trải bạt ao, thu hoạch, rửa bạt sau thu hoạch...
Năm nay thời tiết nóng. Nóng có bất lợi là nhiệt độ trong ao tăng, nếu quá 32oC tôm sẽ giảm ăn, nóng sẽ làm phân tầng nước dễ làm tôm sốc. Nhưng nếu có cách duy trì nhiệt độ ao trong khoảng 28-31oC là lý tưởng cho tôm hăng hái bơi bắt mồi. Cho nên nắng quá nóng là nghe tin địa phương này, nọ có diện tích nuôi thiệt hại. Chuyện đó không tránh khỏi với hộ nuôi chưa am hiểu đầy đủ kỹ thuật nuôi hoặc khu nuôi không đủ điều kiện cần thiết như điện, nước hoặc chủ hộ nuôi thiếu vốn đầu tư. Qua thông tin, Ecuador công bố nhờ nắng nóng, năm nay tôm nuôi mau lớn, cỡ con thu hoạch sẽ lớn hơn mọi năm... Thông tin này nêu lên mặt mạnh của nắng nóng, nếu ta biết tranh thủ cơ hội vàng này!
Bây giờ Đồng bằng sông Cửu Long kéo dài thời gian thả giống trong nuôi tôm, cho nên thời gian thu hoạch cũng dài ra. Một vụ tôm thẻ chân trắng xoay quanh 4 tháng và quãng thời gian xem như vào vụ tôm có thể từ tháng 5 tới gần cuối năm, sản lượng nhiều nhất từ tháng 6 tới tháng 10. Vụ thu hoạch tôm của ta thuận lợi cho việc tiêu thụ hơn các nước nuôi tôm ở nam bán cầu. Cuối quý một là họ có tôm…
Các cơ sở cung ứng tôm giống nghiên cứu tăng thêm tính trội cho tôm bố mẹ như kháng bệnh, sạch bệnh, mau lớn... Tuy nhiên, nguồn này chưa dồi dào, giá còn cao và dĩ nhiên khó mua. Nhưng điều này đã có tác động trong thực tế, tôm nuôi thu hoạch có xu hướng năng suất tốt hơn và cỡ con lớn hơn. Hai yếu tố này song hành! Cơ quan chức năng lo tầm chiến lược, chủ động tôm bố mẹ, nhưng chưa có nhiều. Trước mắt còn chấp nhận tôm bố mẹ nhập khẩu, chi phí có cao lên.
Thức ăn cho tôm cũng vậy. Các cơ sở cung ứng luôn không ngừng thực nghiệm tìm những công thức làm sao tôm háu ăn và mau lớn. Trong đó đã có cái nhìn mới về độ đạm trong thức ăn, nâng cao hơn. Sự tranh giành thị phần của top 5 cơ sở cung ứng thức ăn tôm hết sức mạnh mẽ, và đã có sự thay đổi thứ hạng.
Thời điểm này các nhà máy chế biến đã lận lưng một số hợp đồng bán tôm thành phẩm. Số lượng chắc sẽ không nhỏ, bởi tin rằng sản lượng tôm tươi nguyên liệu năm nay sẽ nhiều hơn. Điều chú ý là giá cả tiêu thụ. Trước áp lực chào hàng từ nhiều cường quốc tôm, doanh nhân tôm Việt cũng không thể thoát khỏi cuộc chơi đó. Giá cả phụ thuộc cán cân cung cầu. Không thể nói doanh nhân tôm Việt bán giá thấp, thiệt thòi người nuôi. Bởi nguồn cung lớn, không thể làm khác hơn, nếu muốn đừng để tôm ứ dưới ao hay trong kho lạnh. Cái đáng ghi ra là may mắn, trình độ chế biến tôm ở ta khá cao, có thể làm đủ mặt hàng cao cấp, sẽ có giá trị thặng dư, chia sẻ ở giá mua với người nuôi tôm. Chỗ này rất dễ chứng minh, nhà máy chế biến ta mua tôm của người nuôi cao hơn hai ba chục ngàn mỗi ký lô so chuyện tương tự bên Ấn Độ.
Vào vụ, tấp nập từ ao nuôi tới nhà máy chế biến. Nhưng trong bối cảnh vào mùa đầy nét sinh khí đó, người vui bao nhiêu chưa biết nhưng trong hoàn cảnh giá tôm thấp, người buồn chắc không ít. Có ai đó sẽ chợt nhớ tới thời hoàng kim nuôi tôm một lời một! Biết bao giờ mới lập lại trong thời buổi cánh cửa nuôi tôm mở toang, rộng hơn bao giờ hết. Sản lượng tôm cũng có xu thế tăng kéo dài nhiều năm tới. Ta có cái cần rồi, là đẳng cấp chế biến. Cái đủ là tôm tươi nguyên liệu sạch có chứng nhận và chi phí thấp. Chỗ này rất cần bàn tay Chính phủ can thiệp. Khi hai yếu tố cần và đủ hội tụ, người nuôi tôm có quyền mơ lại giấc mơ tươi đẹp xưa của mình, dẫu chưa hẳn nguyên vẹn.
Hồ Quốc Lực - Nguyên Chủ tịch VASEP, Chủ tịch HĐQT FIMEX VN