(vasep.com.vn) Trong báo cáo của Bộ Công Thương gửi lên Thủ tướng Chính phủ dự báo, tình trạng thiếu tàu biển và thiếu container có thể kéo dài đến tháng 2-3/2021. Thậm chí việc dịch COVID-19 chưa được kiểm soát, vẫn tiếp tục lây lan trên thế giới nhiều khả năng tình trạng này còn kéo dài hơn. Do đó, VASEP khuyến cáo các hội viên, trước tình hình căng thẳng trên, DN XNK thủy sản cần lên kế hoạch và kịch bản ứng phó nhằm hạn chế tối thiểu sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng và giảm thiểu tối đa sụt giảm XK của mỗi DN và tổng kim ngạch của toàn ngành trong thời gian tới.
Hiện nay, VASEP đang tiến hành khảo sát từ các DN về vấn đề này để có những đánh giá và báo cáo lên Chính phủ và các Bộ ngành có liên quan nhằm tháo gỡ, đồng hành cùng cộng đồng DN thủy sản.
Trước đó, sau nhiều quý XK thủy sản không ổn định hoặc giảm do đại dịch COVID-19, VASEP đã đưa ra dự báo lạc quan và hi vọng vào tăng trưởng XK trong quý IV/2020 có thể đẩy tổng kim ngạch XK thủy sản của năm nay lên 8,6 tỷ USD. Nhưng việc thiếu container rỗng để đóng hàng, không có tàu chuyên chở… rất có thể ảnh hưởng tới nỗ lực tăng trưởng của ngành, nhiều khả năng kim ngạch không đạt được như đã đề ra do tháng 11 và 12/2020 giá trị XK sụt giảm vì nhiều đơn hàng bị lui/hoãn.
Tương tự như các DN thủy sản, theo Bộ Công Thương, tại thời điểm cuối năm, các ngành nông thủy sản đang vào mùa cao điểm giao dịch và giao hàng từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau nên lượng hàng XK rất lớn. Các DN XK gạo phản ánh hàng đã sẵn sàng giao nhưng phải chờ đợi hãng tàu thông báo tập kết mới được xuất đi, thời gian giao hàng bị chậm lại bình quân từ 7 đến 20 ngày. Các DN XK cà phê, ngoài khoản cước phí đang phải trả cao gấp đôi so với những tháng bình thường, còn phải trả các khoản phí trong mùa cao điểm cho hãng tàu (có hãng tàu thu 1.000 USD/cont). Các DN XK điều và chè phản ánh không XK được sang các thị trường chủ lực khi cước phí tăng gấp 6-7 lần (từ 750-800 USD/cont lên đến hơn 4.000 – 5.000 USD/cont). Nhiều hãng tàu thông báo cắt dịch vụ trên một số chặng và chưa có kế hoạch cho năm 2021.
Hiện nay, tác động của dịch Covid-19, việc giãn cách XH, năng lực xử lý hàng của các cảng ở châu Âu và Bắc Mỹ sụt giảm dẫn đến các hãng tàu phải cắt giảm tuyến, gây thiếu hụt chuyến, chỗ chở hàng. Tác động của dịch Covid-19 cũng làm cho năng lực sản xuất của các khu vực như Mỹ Latinh, Đông Âu, Nam Á bị sụt giảm, do vậy Mỹ và châu Âu tăng cường NK từ khu vực Đông Á, trong đó có Trung Quốc và Việt Nam.
Việc phong tỏa do dịch Covid-19 tại các nước dẫn đến tình trạng thiếu nhân lực xử lý hàng hóa, do vậy container rỗng tồn đọng tại Bắc Mỹ và châu Âu trong khi lại thiếu hụt ở Trung Quốc và khu vực Đông Á, từ đó đẩy giá thuê container lên cao.
Tình trạng thiếu container rỗng ở Trung Quốc diễn ra sớm hơn và nghiêm trọng hơn nên Trung Quốc tìm cách gom container từ các nước, lượng vỏ container bị “hút” về Trung Quốc nhiều gây nên tình trạng khan hiếm vỏ container ở nhiều nước khác, trong đó có Việt Nam.
Việc gián đoạn nguồn cung và tồn kho thấp, khả năng vận chuyển hàng hóa có thể bị gián đoạn bất kỳ khi nào khiến các nhà NK tăng cường dự trữ bằng mọi giá đã gây nên tâm lý căng thẳng, thúc ép các DN XK phải chấp nhận chi phí cao để xuất được hàng.
Mặt khác, năng lực tiếp nhận, quản lý container rỗng của các DN Việt Nam còn hạn chế, không có bãi tập kết (depot) container rỗng đủ lớn, các depot quy mô nhỏ lẻ, phân tán và không đáp ứng được nhu cầu đóng hàng XK…
Bộ Công Thương đánh giá, việc tăng giá cước tàu biển, giá thuê container sẽ có tác động bất lợi, ảnh hưởng đến hoạt động XK hàng hóa của Việt Nam.
Việc tăng cước thuê tàu và container không ảnh hưởng trực tiếp tới các DN XK Việt Nam áp dụng phương thức “bán FOB” nhưng việc hàng hóa phải lưu kho chờ XK gây thiệt hại cho DN, chi phí lưu kho lưu bãi bị đội lên ước tính từ 5-10% giá trị lô hàng. Còn với DN chọn phương thức “bán C&F” hoặc “bán CIF” thì việc phải trả thêm từ vài trăm đến hàng nghìn USD/cont làm chi phí XK gia tăng đột biến, các khoản chi này không được dự tính trước và mức tăng quá cao sẽ làm cho DN XK thiệt hại, thua lỗ.
Việc tăng giá cước thuê tàu cũng gây hiệu ứng làm tăng các khoản phí, phụ phí thu tại cảng như phí xếp dỡ (THC), phí mất cân bằng container (CIC), phụ phí mùa cao điểm… và các khoản phí này phía DN Việt Nam phải chịu.
Mới đây, ngày 25/12/2020, Cục Hàng hải Việt Nam (Bộ Giao thông Vận tải) cũng gửi công văn hỏa tốc tới các hãng tàu vận tải biển container đề nghị các hãng tàu thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Cục Hàng hải Việt Nam tại Công văn số 4525/CHHVN-VTDVHH về việc thực hiện việc niêm yết giá theo Nghị định số 146/2016/NĐ-CP, cung cấp thông tin về việc niêm yết giá, phụ giá dịch vụ vận chuyển hàng hóa container bằng đường biển và gửi về Cục Hàng hải Việt Nam; có biện pháp tăng lượng dữ trữ container rỗng (loại 40 feet) ở Việt Nam để đáp ứng nhu cầu XK hàng hóa bằng container cho các chủ hàng trong giai đoạn nhu cầu cao như hiện nay.
Cục Hàng hải Việt Nam đề nghị các hãng tàu công khai, minh bạch về giá cước vận chuyển container và thực hiện việc tăng giá theo đúng quy định của pháp luật Việt Nam; đồng thời có biện pháp kiểm tra, giám sát các bộ phận điều hành không để cho các cá nhân lợi dụng tình hình hiện tại của thị trường trục lợi, chào giá bất hợp lý gây khó khăn cho các chủ hàng và gây rối thị trường vận tải biển.
Cục Hàng hải Việt Nam sẽ phối hợp với các cơ quan có liên quan tiến hành kiểm tra trực tiếp tại các Hãng tàu và xử lý nghiêm các trường hợp cố tình vi phạm theo đúng quy định.