(vasep.com.vn) Theo dữ liệu của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), trong 6 tháng đầu năm 2020, các nhà NK thủy sản của Mỹ đã phải trả 103,6 triệu USD tiền thuế do các khoản thuế Mỹ áp đặt đối với thủy sản NK từ Trung Quốc. Tính từ cuối tháng 9/2018, thời điểm Mỹ bắt đầu áp thuế đối với thủy sản Trung Quốc, các nhà NK của Mỹ đã phải trả 422,5 triệu USD tiền thuế. Con số này chưa có dấu hiệu dừng lại khi cuộc chiến thương mại vẫn chưa có hồi kết. Số tiền này cũng chưa tính đến thiệt hại kinh doanh do các nhà NK trả giá cao hơn nhưng thường được trả bởi người tiêu dùng Mỹ.
Trong 6 tháng đầu năm 2020, Mỹ đã NK khoảng 190.568 tấn thủy sản Trung Quốc, với giá trị 771,6 triệu USD. Để so sánh, khối lượng NK giảm 3% so với mức NK 196.347 tấn trong cùng kỳ năm 2019 trong khi giá trị NK giảm 17% so với mức 925,2 triệu USD trong cùng kỳ năm 2019. So với cùng kỳ năm 2018 thời điểm trước khi chiến tranh thương mại bắt đầu, khối lượng NK trong 6 tháng đầu năm 2020 thấp hơn 27% và giá trị NK thấp hơn 39%. Với tốc độ này, các nhà NK Mỹ đang mất khoảng 300 triệu USD mỗi năm do chi phí thuế quan.
Tất nhiên, một số mặt hàng NK thiệt hại trong 6 tháng đầu năm 2020 cũng do dịch COVID-19. Đại dịch cũng làm giảm doanh thu của các doanh nghiệp dịch vụ thực phẩm và khiến việc vận chuyển hàng hóa trở nên khó khăn hơn.
Căng thẳng thương mại tiếp tục leo thang
Chiến tranh thương mại bắt đầu bùng phát giữa Mỹ và Trung Quốc từ hơn 2 năm trước trong cuộc chiến tranh giành quyền sở hữu trí tuệ, nhưng thời điểm cuộc chiến này bắt đầu gây ra những tổn hại nghiêm trọng đối với lĩnh vực thủy sản được cho vào ngày 24/9/2018. Đây là thời điểm Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) áp thuế 10% đối với hàng hóa Trung Quốc trị giá 200 tỷ USD bao gồm các mặt hàng thủy sản phổ biến như cá rô phi, cá bơn sole và cá bơn plaice Alaska, mực, tôm, cá ngừ, tôm hùm đất và ghẹ đỏ. Mỹ đã tăng mức thuế quan đối với các sản phẩm này lên mức 25% vào ngày 10/5/2019.
USTR sau đó đã miễn trừ thuế quan đối với một số mặt hàng, bao gồm cả cá bơn sole và cá bơn plaice Alaska, philê cá rô phi đông lạnh nhỏ và thịt ghẹ đỏ cho đến ngày 7/8/2020. Trong ngày 6/8/2020, Cơ quan này đã thông báo sẽ gia hạn miễn thuế đối với cá bơn sole và cá bơn plaice Alaska, tuy nhiên hiệu lực miễn thuế đối với cá rô phi và thịt ghẹ đỏ đã kết thúc.
Việc miễn trừ của USTR có từ thời điểm ban đầu bị tính thuế, nghĩa là các nhà NK sẽ có quyền nộp đơn lên Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới (CBP) để lấy lại các khoản thuế đã trả trước đó. Tuy nhiên, việc nhận lại các khoản thuế không đơn giản do thủ tục phức tạp từ phía CBP.
Các nhà NK thủy sản Trung Quốc của Mỹ được Undercurrent News phỏng vấn cho biết họ gặp khó khăn trong việc theo kịp những thay đổi liên tục do thuế quan mới gây ra.
Tất nhiên, không chỉ ngành thủy sản bị thiệt hại do chiến tranh thương mại. Dữ liệu được công bố vào cuối tháng 6/2020 bởi Tariffs Hurt the Heartland, một nhóm phản đối cách tiếp cận của tổng thốngTrump trong việc xử lý các tranh chấp thương mại, cho thấy kể từ tháng 4/2020, người Mỹ đã trả hơn 57 tỷ USD tiền thuế kể từ khi bắt đầu chiến tranh thương mại. “Chỉ riêng trong tháng 4/2020, các doanh nghiệp, người tiêu dùng và nông dân Mỹ đã phải trả tổng cộng 4,3 tỷ USD thuế quan ngay cả khi nền kinh tế tiếp tục bị ảnh hưởng vì đại dịch COVID-19. Nhiều loại thuế trong số các mức thuế này được thúc đẩy bởi cuộc chiến thương mại của Chính quyền Trump”, the Heartland cho biết.
Tổng thống Mỹ đã chỉ ra rằng tiến triển đang được thực hiện trong nỗ lực buộc Trung Quốc phải ký kết thỏa thuận thương mại và chấm dứt tranh chấp. Tuy nhiên, cuộc chiến dường như tiếp tục leo thang, với việc Chính quyền Trump mới đây đã ban hành hai lệnh hành pháp cấm 2 mạng xã hội phổ biến của Trung Quốc là TikTok và WeChat.
Trong khi đó, ứng cử viên Tổng thống đảng Dân Chủ, cựu phó Tổng thống Joe Biden, đã gợi ý rằng ông sẽ hướng tới việc dỡ bỏ thuế quan nếu được bầu vào tháng 11/2020 với lý do tin rằng các giải pháp của chính quyền Trump không phải là cách tiếp cận tốt nhất để giải quyết các vấn đề thương mại với Trung Quốc.
Cá rô phi đứng đầu danh sách sản phẩm thủy sản Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng nề nhất
Cho đến nay, cá rô phi đông lạnh vẫn tiếp tục là mặt hàng thủy sản Trung Quốc bị đánh thuế cao nhất liên quan đến cuộc chiến thương mại. Các nhà NK Mỹ đã phải trả tổng cộng 109,8 triệu USD thuế quan, bao gồm 32,6 triệu USD trả trong 6 tháng đầu năm 2020 dù trong khoảng thời gian 4 tháng (từ tháng 4 – tháng 7/2020) các nhà NK được miễn thuế đối với cá rô phi có trọng lượng 115 gram hoặc nhỏ hơn.
Tuy nhiên, sản lượng cá rô phi Trung Quốc được Mỹ NK không bị tác động đáng kể bởi thuế quan như một số loài khác, dữ liệu của NOAA cho thấy. Mỹ đã NK 61.138 tấn cá rô phi Trung Quốc trị giá 161,7 triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2020, nhiều hơn 6% so với 57.849 tấn nhưng thấp hơn 12% so với giá trị 183,3 triệu USD NK trong 6 tháng đầu năm 2018.
Trong khi đó, giá trung bình của cá rô phi Trung Quốc đã giảm kể từ khi chiến tranh thương mại bắt đầu, từ mức trung bình 3,11 USD/kg vào tháng 9/2018 xuống 2,65 USD/kg vào tháng 6/2020, theo dữ liệu của NOAA.
Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn duy trì vị thế thống trị của mình trên thị trường cá rô phi của Mỹ trong suốt cuộc chiến thương mại ngay cả khi các nước khác ở Trung và Nam Mỹ cung cấp các lựa chọn thay thế mới được miễn thuế mặc dù với giá cao hơn.
Ngay cả khi bị áp thuế 25%, giá của các sản phẩm của Trung Quốc vẫn rất cạnh tranh. Ngoài ra, để cạnh tranh với sản phẩm của Trung Quốc, các quốc gia khác sẽ phải đẩy mạnh lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, đòi hỏi phải có cam kết trong nhiều năm do nhu cầu phát triển hỗ trợ tốt hơn cho các trại sản xuất giống, thức ăn và chế biến.
Một sản phẩm thủy sản khác được NK từ Trung Quốc gặp khó khăn do chiến tranh thương mại là mực, các nhà NK Mỹ đã bị đánh thuế 43,6 triệu USD kể từ cuối năm 2018. Mỹ chỉ NK 9.419 tấn mực trị giá 41,4 triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2020, giảm 53% so với 20.080 tấn và giảm 59% so với 101,5 triệu USD về giá trị NK trong 6 tháng đầu năm 2018.
Đáng chú ý hơn, Mỹ chỉ NK 5.712 tấn tôm Trung Quốc trị giá 29,0 triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2020, thấp hơn 71% so với 19.920 tấn và thấp hơn 79% so với 138,9 triệu USD về giá trị NK trong cùng kỳ năm 2018. Các nhà NK đã phải trả 35,9 triệu USD thuế quan đối với tôm Trung Quốc.
Trong khi đó, một mặt hàng được hưởng lợi từ việc miễn thuế là cá haddock. USTR đã loại trừ cá haddock ra khỏi danh sách sản phẩm bị áp thuế 25% vào ngày 17/12/2019 và hiện đã gia hạn thêm thời gian miễn thuế cho sản phẩm này đến ngày 31/12/2020. Do đó, các nhà NK chỉ phải trả 51.725 USD tiền thuế đối với cá haddock trong 6 tháng đầu năm 2020, so với 9,7 triệu USD trong cả năm 2019.
Tuy nhiên, khối lượng NK cá haddock không thay đổi nhiều so với năm 2019. Mỹ đã NK trị giá 30,8 triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2020. Trong năm 2019, Mỹ NK cá haddock trị giá 63,9 triệu USD.
Doanh số XK thủy sản của Mỹ sang Trung Quốc giảm 36%
Tất nhiên, các nhà XK thủy sản của Mỹ cũng chịu một tổn thất lớn khác do cuộc chiến thương mại giữa hai quốc gia. Mặc dù Undercurrent không thể truy xuất số tiền các nhà XK Mỹ phải trả, nhưng việc mất doanh thu trong XK sang Trung Quốc được thể hiện rõ trong dữ liệu của NOAA.
Trong 6 tháng đầu năm 2020, Mỹ đã XK sang Trung Quốc 164.946 tấn thủy sản trị giá 385,8 triệu USD, nhiều hơn 1% so với khối lượng 162.538 tấn và thấp hơn 7% so với 414,0 triệu USD về giá trị được XK trong 6 tháng đầu năm 2019. Tuy nhiên, so với 6 tháng đầu năm 2018, thời điểm trước khi diễn ra thương chiến, khối lượng thủy sản Mỹ XK sang Trung Quốc thấp hơn 17% so với 199.003 tấn về khối lượng và thấp hơn 36% so với giá trị 602,1 triệu USD.
Mặt hàng thủy sản XK của Mỹ bị ảnh hưởng nặng nề nhất là tôm hùm. Mỹ đã XK sang Trung Quốc 1.287 tấn tôm hùm trị giá 21,5 triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2020, giảm 76% so với khối lượng 5,395 tấn và giá trị 89,7 triệu USD trong 6 tháng đầu năm 2018.
Trung Quốc đã áp thuế tổng hợp 37% đối với tôm hùm Mỹ, trong khi chỉ áp thuế 7% đối với tôm hùm Canada.
