Hiện nay, các DN chế biến thủy sản đang đối mặt với nhiều thách thức lớn do cảnh báo “thẻ vàng” IUU của Ủy ban châu Âu (EC). Đây được xem là giai đoạn khó khăn nhất mà ngành thủy sản phải đối diện kể từ khi Việt Nam nhận cảnh báo này vào tháng 10/2017.
Cảnh báo "thẻ vàng" đã khiến doanh thu của các DN chế biến thủy sản xuất khẩu sang châu Âu sụt giảm nghiêm trọng. Đến giữa năm 2023, nhiều DN đã mất hẳn thị trường châu Âu. Trong 9 tháng đầu năm nay, tỉnh không thể cấp giấy chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác (C/C) cho DN xuất khẩu hải sản sang châu Âu. Trước đó, châu Âu chiếm 50-60% thị phần xuất khẩu của các DN trong tỉnh và việc mất thị trường này đã làm các DN phải hoạt động cầm chừng, thậm chí một số phải tạm dừng sản xuất.
Những khó khăn này chưa kịp giải quyết, từ tháng 7/2024, DN thủy sản lại gặp thêm thách thức khi Cục Thuế triển khai đợt thanh tra thuế kéo dài từ năm 2016 đến nay. Qua thanh tra, Cục Thuế phát hiện nhiều DN kê khai mua nguyên liệu từ các tàu thuyền chưa có giấy phép khai thác hợp lệ. Do đó, chi phí thu mua nguyên liệu này bị xem là không hợp lệ và DN phải nộp thuế thu nhập DN 20% trên toàn bộ chi phí nguyên liệu. Ngoài ra, DN còn bị phạt chậm nộp thuế với mức phạt 0,03%/ngày.
Đây là một khoản chi phí vô cùng lớn, vượt ngoài khả năng tài chính của DN, đặc biệt khi doanh số thu mua nguyên liệu hàng năm lên đến hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ đồng. Tình trạng này không chỉ đẩy các DN vào thế khó khăn về tài chính, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của hàng ngàn lao động trong ngành.
Nguyên nhân sâu xa của vấn đề này xuất phát từ việc ngư dân không tuân thủ quy định về khai thác thủy sản hợp pháp theo chuẩn IUU. Nhiều thời điểm, tỷ lệ tàu thuyền được cấp giấy phép khai thác chỉ đạt 40-50% trên tổng số tàu trong tỉnh, khiến các DN gặp khó khăn trong việc hoàn thiện giấy tờ, hồ sơ theo yêu cầu của cơ quan thuế. Dù ngành thuế đã tạo điều kiện cho DN bổ sung, nhưng việc thu thập và xác minh giấy phép khai thác từ các tàu cá vẫn là một thách thức lớn.
Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực gỡ bỏ cảnh báo “thẻ vàng” IUU của EC, các DN chế biến thủy sản đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng thủy sản quốc gia. Do đó, sự hỗ trợ kịp thời từ phía các cơ quan chức năng, cũng như việc tháo gỡ các vướng mắc về chính sách thuế, là cần thiết để giúp DN vượt qua khó khăn. Điều này không chỉ góp phần ổn định kinh doanh cho DN mà còn là yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển ngành thủy sản bền vững của Việt Nam.
Theo báo Bà Rịa Vũng Tàu