Số liệu trên cho chúng ta một bức tranh đáng mừng về hiệu quả thực thi UKVFTA. Song cũng đi cùng với lo, vì nhiều mặt hàng xuất khẩu sang Vương quốc Anh tăng rất nhanh cũng nằm trong nhóm hàng đã từng bị kiện phòng vệ thương mại như sắt thép, sản phẩm từ sắt thép; giày dép; máy móc; nông thủy sản…
Ngày 12 tháng 3 năm 2021, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 31/NQ-CP về việc phê duyệt Hiệp định Thương mại tự do giữa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len (UKVFTA). Hiệp định UKVFTA chính thức có hiệu lực tạm thời kể từ ngày 1/1/2021, và chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 5 năm 2021. Mặc dù mới đi vào thực thi, nhờ cú hích UKVFTA, xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang thị trường Anh đến hết tháng 8 năm 2021 đến nay tăng trưởng hơn 20%.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục hải quan, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa Việt Nam sang thị trường Anh trong 8 tháng đầu năm 2021 đạt 3,9 tỷ USD, tăng 22,4% so với cùng kỳ năm trước. Ước tính trong 9 tháng, xuất khẩu hàng hóa sang thị trường này đạt khoảng 4,4 tỷ USD, duy trì mức tăng 2 con số so với cùng kỳ. Cụ thể, 8 tháng đầu năm 2021, nhóm hàng máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng đạt 425 triệu USD, tăng 40,7%, chiếm 10,9%, giày dép các loại đạt 388,2 triệu USD, tăng 21,6%, chiếm 9,9% tỷ trọng.
Đặc biệt, một số mặt hàng xuất khẩu tăng rất cao như sắt thép tăng hơn 1.403%; phương tiện vận tải và phụ tùng tăng 71,7%; đồ chơi dụng cụ thể thao và bộ phận tăng 47,7%; sản phẩm từ sắt thép tăng 236,8%; sản phẩm mây, tre, cói và thảm tăng 71,6%; cao su tăng 87,6%, gỗ và sản phẩm gỗ tăng gần 36%, bánh kẹo và sản phẩm từ ngũ cốc tăng 32%, rau quả tăng 73%.
Số liệu trên cho chúng ta một bức tranh đáng mừng về hiệu quả thực thi UKVFTA. Song cũng đi cùng với lo, vì nhiều mặt hàng xuất khẩu sang Vương quốc Anh tăng rất nhanh cũng nằm trong nhóm hàng đã từng bị kiện phòng vệ thương mại như sắt thép, sản phẩm từ sắt thép; giày dép; máy móc; nông thủy sản… Đồng thời, xuất khẩu từ Vương quốc Anh sang Việt Nam tăng 16%, trong đó có nhiều hàng hóa mà Anh đặc biệt có lợi thế cạnh tranh tại thị trường nước ta như hàng công nghiệp chế biến, chế tạo, nhiên liệu, hoá chất, dược phẩm, thực phẩm, đồ uống, thuốc lá…
Để hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam tận dụng các ưu đãi từ UKVFTA cũng như chủ động bảo vệ sản xuất trong nước trong quá trình thực thi Hiệp định, Bộ Công Thương đang triển khai nội luật hóa các quy định của UKFTA như hướng dẫn chi tiết về quy tắc xuất xứ và lĩnh vực phòng vệ thương mại (PVTM). Ngày 29 tháng 10 năm 2021, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 14/2021/TT-BCT hướng dẫn thực hiện Hiệp định Thương mại tự do giữa Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len về phòng vệ thương mại, có hiệu lực từ ngày 15 tháng 12 năm 2021. Thông tư số 14 nêu 3 nguyên tắc áp dụng biện pháp tự vệ song phương trong UKVFTA.
Thứ nhất, tại cùng một thời điểm, không áp dụng đồng thời biện pháp tự vệ song phương và biện pháp tự vệ theo quy định tại Điều XIX Hiệp định chung về Thương mại và Thuế quan 1994 đối với cùng một hàng hóa nhập khẩu được hưởng ưu đãi thuế quan theo Hiệp định UKVFTA.
Thứ hai, biện pháp tự vệ song phương không được áp dụng ngoài giai đoạn chuyển tiếp, trừ trường hợp có sự thống nhất với Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len.
Thứ ba, việc điều tra, áp dụng biện pháp tự vệ song phương đối với hàng hóa nhập khẩu có xuất xứ từ Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len phái phù hợp với các quy định tại Thông tư này và quy định của pháp luật Việt Nam về phòng vệ thương mại.
Theo Thông tư 14, Bộ trưởng Bộ Công Thương quyết định về việc áp dụng biện pháp tự vệ song phương khi kết luận điều tra của Cơ quan điều tra có các nội dung sau đây:
a) Có sự gia tăng nhập khẩu tuyệt đối hoặc tương đối của hàng hóa nhập khẩu được hưởng ưu đãi thuế quan theo Hiệp định UKVFTA so với khối lượng, số lượng của hàng hóa tương tự và hàng hóa cạnh tranh trực tiếp được sản xuất trong nước;
b) Ngành sản xuất trong nước bị thiệt hại nghiêm trọng hoặc bị đe dọa thiệt hại nghiêm trọng;
c) Việc gia tăng nhập khẩu quy định tại điểm a khoản này là nguyên nhân gây ra thiệt hại nghiêm trọng hoặc đe dọa gây ra thiệt hại nghiêm trọng đối với ngành sản xuất trong nước.
Khi đã phân tích, chứng minh và đi đến kết luận hàng từ thị trường UKVFTA gây thiệt hại nghiêm trọng đối với ngành sản xuất trong nước, một số biện pháp tự vệ song phương sau đây sẽ được áp dụng:
a) Đình chỉ việc tiếp tục giảm thuế suất thuế nhập khẩu theo quy định của Hiệp định UKVFTA; hoặc
b) Tăng thuế suất thuế nhập khẩu đối với hàng hóa đó nhưng không vượt quá thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi có hiệu lực tại thời điểm áp dụng biện pháp này hoặc thuế suất thuế nhập khẩu cơ sở quy định tại các biểu thuế tại Phụ lục 2-A (Xoá bỏ thuế hải quan) theo Điều 2.7 (Giảm hoặc xoá bỏ thuế hải quan với hàng nhập khẩu) của Hiệp định EVFTA (đã được đưa vào Phần 2 Phụ lục sửa đổi một số điều của lời văn Hiệp định EVFTA trong Hiệp định UKVFTA), tùy mức thuế suất thuế nhập khẩu nào thấp hơn.
Thời hạn điều tra áp dụng biện pháp tự vệ song phương là 1 năm kể từ ngày Quyết định điều tra được ban hành. Cũng theo Thông tư 14, thời hạn áp dụng biện pháp tự vệ song phương không được vượt quá 2 năm. Trong trường hợp Cơ quan điều tra kết luận rằng cần tiếp tục áp dụng biện pháp tự vệ song phương để ngăn chặn hoặc khắc phục thiệt hại nghiêm trọng và tạo thuận lợi cho việc điều chỉnh của ngành sản xuất trong nước, thời hạn áp dụng có thể được kéo dài thêm tối đa 2 năm.
Trong trường hợp thời hạn áp dụng biện pháp tự vệ song phương dài hơn 2 năm, biện pháp tự vệ song phương phải được giảm dần mức độ trong suốt quá trình áp dụng biện pháp.
Sau khi hết thời hạn áp dụng biện pháp tự vệ song phương, mức thuế nhập khẩu áp dụng cho hàng hóa liên quan thực hiện theo quy định của Hiệp định UKVFTA có hiệu lực tại thời điểm chấm dứt áp dụng biện pháp tự vệ song phương đó.
Cơ quan điều tra sẽ thông báo bằng văn bản cho Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len về việc điều tra áp dụng biện pháp tự vệ song phương và tham vấn với Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ai-len theo quy định trong Hiệp định UKVFTA.
(Theo tapchicongthuong)