(vasep.com.vn) Theo dữ liệu của Cục Xúc tiến Xuất khẩu (EPB), kim ngạch xuất khẩu cá và tôm đông lạnh của Bangladesh đạt 388,7 triệu USD trong năm tài khóa gần nhất, tăng 19,33% so với 325,73 triệu USD của năm trước. Đây là mức tăng đầu tiên sau hai năm sụt giảm, nhờ cải thiện tuân thủ và kiểm soát chất lượng tại các cơ sở chế biến.
Nhu cầu từ Ấn Độ và Trung Quốc đóng vai trò quan trọng trong đà phục hồi. Điều này diễn ra dù sản lượng khai thác tại Vịnh Bengal giảm 21% và ngành nuôi tôm tiếp tục gặp khó khăn.
Ông Tariqul Islam Zaheer, Phó Chủ tịch cấp cao Hiệp hội Xuất khẩu Thực phẩm Đông lạnh Bangladesh (BFFEA), cho biết các doanh nghiệp đã đáp ứng tốt hơn yêu cầu về truy xuất nguồn gốc và quản lý dịch bệnh. Tuy nhiên, sản lượng tôm giảm do điều kiện thời tiết, bồi lắng sông ngòi và hạn chế trong việc sử dụng nước mặn phục vụ nuôi.
Tôm tiếp tục dẫn dắt ngành xuất khẩu
Tôm đông lạnh vẫn là nhóm hàng xuất khẩu chủ lực. Bangladesh xuất khẩu 23.238 tấn tôm trị giá 296,29 triệu USD, tăng 19,32% về giá trị và 21,5% về lượng. Giá xuất khẩu bình quân giảm nhẹ từ 12,98 USD/kg xuống 12,75 USD/kg.
Xuất khẩu cá đông lạnh đạt 92,41 triệu USD, tăng 19,38%, dù sản lượng giảm 10,7% xuống 7.951 tấn. Giá bình quân tăng từ 8,69 USD/kg lên 11,62 USD/kg, cho thấy sự dịch chuyển sang các loài giá trị cao hơn hoặc tác động từ biến động giá toàn cầu.
Phục hồi sau giai đoạn giảm mạnh
Giai đoạn 2019–2023, xuất khẩu thủy sản của Bangladesh giảm do lạm phát toàn cầu, COVID-19 và dịch bệnh như hội chứng chết sớm (EMS) tại các vùng nuôi Khulna và Satkhira. Xuất khẩu giảm hơn 20% trong năm tài khóa 2023 và tiếp tục giảm thêm 10% trong năm kế tiếp.
Đà phục hồi năm vừa qua được hỗ trợ bởi đầu tư vào nhà máy chế biến hiện đại, chuỗi lạnh đạt chuẩn quốc tế, đồng taka yếu và nhu cầu gia tăng từ Trung Quốc cùng sự cải thiện đặt hàng từ châu Âu.
Biến động nhu cầu toàn cầu
Trung Quốc là thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Bangladesh với 56,69 triệu USD, tiếp theo là Hà Lan (47,39 triệu USD) và Anh (44,96 triệu USD). Châu Âu chiếm hơn một nửa kim ngạch tôm đông lạnh.
Ở nhóm cá đông lạnh, Ấn Độ dẫn đầu với 62,54 triệu USD, theo sau là Trung Quốc (59,03 triệu USD) và Anh (52,87 triệu USD).
Tác động kinh tế và những thách thức còn lại
Ngành thủy sản tiếp tục đóng vai trò quan trọng tại các vùng ven biển như Khulna, Bagerhat, Satkhira và Chattogram, hỗ trợ hàng trăm nghìn lao động. Đà tăng trưởng xuất khẩu góp phần giảm áp lực kinh tế tại những khu vực chịu ảnh hưởng từ đóng cửa trại nuôi và xâm nhập mặn.
Tuy vậy, ngành nuôi tôm vẫn đối mặt các vấn đề về chi phí sản xuất, ô nhiễm nguồn nước, thiếu giống chất lượng, dịch bệnh và hạn chế an toàn sinh học. Biến đổi khí hậu làm thu hẹp diện tích nuôi, thúc đẩy xu hướng nuôi ghép.
Về xuất khẩu, quy định nghiêm ngặt của EU về dư lượng kháng sinh và yêu cầu chứng nhận bền vững đang làm tăng chi phí tuân thủ. Theo BFFEA, trong 110 nhà máy chế biến thủy sản của
Bangladesh, chỉ 30–40 nhà máy hoạt động thường xuyên và khoảng 10 vận hành hết công suất. Việc tăng sản lượng ở cấp trang trại được xem là cần thiết để khôi phục năng lực chế biến của toàn ngành.