(vasep.com.vn) Ngành khai thác thủy sản EU lo ngại trước kết quả của thỏa thuận Brexit sau 4 năm đàm phán liên tục và thấy rằng vẫn còn nhiều vấn đề mở rộng cần được giải quyết ngay lập tức. Tổng thư ký của Liên đoàn nghề cá Tây Ban Nha, Cepesca, đồng thời là Chủ tịch hiệp hội khai thác châu Âu gọi thỏa thuận này là một “thảm họa”.
“Tác động đã được nhìn thấy nếu so sánh tổng sản lượng được phép khai thác (TAC) hiện tại cho năm 2020 vì mức TAC này sẽ được kéo dài thời hạn đến ngày 31/3/2021. Nếu mức TAC và hạn ngạch tiếp tục giảm thêm kể từ đó, tình hình sẽ càng tồi tệ hơn. Đối với một số loài, chúng ta sẽ mất tới 25% sản lượng khai thác hàng năm của mình. Tỷ lệ này có vẻ nhỏ trong một số trường hợp, nhưng tổn thất là đáng kể khi tính bằng tấn", ông Garat cho biết.
Ông Garat cũng nhấn mạnh rằng các ngư dân EU và cộng đồng của họ hiện phải đối mặt với "một tương lai không chắc chắn". Do đó, ông kêu gọi EU áp dụng "tất cả các biện pháp cần thiết để đảm bảo hoạt động bình thường cho ngành thủy sản và các hoạt động của lĩnh vực này trong tương lai".
Theo kết quả của thỏa thuận Brexit, các quốc gia châu Âu như Ireland, Đan Mạch, Hà Lan, Pháp và Tây Ban Nha sẽ bị cắt giảm hạn ngạch từ 17% - 25%, sau đó sẽ trả lại vùng biển khai thác cho Anh trong khoảng thời gian 5,5 năm. Ngành thủy sản châu Âu cảnh báo về những hậu quả mà thỏa thuận này gây ra sau giai đoạn kết thúc vào tháng 6/2026.
Ivan Lopez, Phát ngôn viên của Liên minh Nghề cá châu Âu, EUFA, một liên minh các đội tàu khai thác của EU, liên minh đấu tranh cho việc tiếp tục tiếp cận các vùng biển của Anh sau Brexit cho biết “Trong ngắn hạn, có rất nhiều điều không chắc chắn đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch và lịch trình kinh doanh năm tới. Về trung hạn và dài hạn, chúng tôi thực sự không biết điều gì có thể xảy ra. Từ tháng 6/2026, chúng tôi sẽ phải đàm phán năm này qua năm khác để các đội tàu EU có thể tiếp cận vùng biển của Anh, điều này có thể khiến chúng tôi phải trả giá đắt. Đây không phải là một thỏa thuận tốt. Đối với lĩnh vực thủy sản, kết quả này là một kết quả tồi tệ”.
Ngoài ra, vẫn chưa rõ thỏa thuận có thể gây ra hậu quả gì đối với chính sách thủy sản chung (CFP) và cơ chế ổn định tương đối của EU, tức là đối với việc phân bổ hạn ngạch chính giữa các quốc gia thành viên khác nhau. Tương tự, dường như không thể biết thỏa thuận sẽ ảnh hưởng thế nào đến việc trao đổi hạn ngạch giữa các quốc gia, vì kể từ Brexit, tất cả các thành viên EU thường khai thác ở vùng biển của Anh sẽ có ít hạn ngạch hơn.
"CFP sẽ không được đánh giá lại cho đến năm 2022 để giải quyết thực tế mới này và các vấn đề hiện tại chưa được đề cập một cách đầy đủ trong đó, có nghĩa là bây giờ chúng ta cũng phải lo lắng về những thay đổi nội bộ này”, Garat cho biết thêm.
Chờ giấy phép khai thác
Trong trường hợp Brexit không có thỏa thuận, EU và Anh đã đồng ý đảm bảo quyền tiếp cận vào vùng biển của nhau từ ngày 1/1/2021. Tuy nhiên, đã có một thỏa thuận và một hệ thống cấp phép sẽ được đưa ra.
Tuy nhiên, chỉ 1 ngày trước khi Anh giành lại chủ quyền trên vùng biển của mình, vẫn chưa có tin tức về việc các tàu cá của EU nên làm gì kể từ ngày 1/1/2021, điều này đang khiến ngành khai thác rất lo lắng về những gì có thể xảy ra với các tàu hiện đang đánh bắt trong vùng biển đó.
"Chúng tôi đang đợi giấy phép nhưng nếu họ không kịp xử lý thì chúng tôi nên làm gì? Rời đi hay tiếp tục hoạt động ngay cả khi chưa có giấy phép?”, Basilio Otero, Chủ tịch Liên đoàn ngư dân quốc gia của Tây Ban Nha (FNCP), cho biết.
Cả Garat và Lopez đều mong muốn những giấy phép này sẽ được cấp trước thời hạn, dù vào thời điểm cuối cùng. Ông Lopez cho biết thêm: “Có khoảng 1.800 tàu đã yêu cầu giấy phép hoạt động trong ngư trường của Anh”.
Lĩnh vực cá nổi bị ảnh hưởng
Hiệp hội tàu khai thác cá nổi đông lạnh của châu Âu (PFTA) cho biết, EU đã thiệt thòi “quá nhiều” trong cuộc đàm phán.
Theo Liên đoàn các tổ chức ngư dân quốc gia của Anh, hạn ngạch đánh bắt của EU trong vùng biển của Anh sẽ giảm 15% trong năm đầu tiên và 2,5 điểm phần trăm mỗi năm sau đó.
Đến tháng 6/2026, ước tính rằng các tàu thuyền của Anh sẽ có thêm 145 triệu bảng Anh từ hạn ngạch đánh bắt mỗi năm. Năm 2019, các tàu của Anh đã đánh bắt được 502.000 tấn cá, trị giá khoảng 850 triệu bảng Anh, bên trong vùng biển của Anh.
Gerard van Balsfoort, chủ tịch PFTA, đại diện cho 9 công ty đánh bắt cá nổi lớn nhất châu Âu, ước tính số tiền chuyển nhượng lên tới 160 triệu EUR sản lượng đánh bắt hàng năm. Con số này từ thặng dư 500 triệu EUR do 27 quốc gia EU thu được từ các nguồn lợi thủy sản chung với Anh theo chính sách thủy sản chung.
Việc chuyển giao này có thể là lý do cần thiết để EU đạt được thỏa thuận, nhưng với ngành cá nổi thì lĩnh vực này sẽ bị ảnh hưởng nặng nề do thỏa thuận này bao gồm số lượng lớn cá thu và hạn ngạch cá trích.
Van Balsfoort cũng cảnh báo các cuộc đàm phán hàng năm sau giai đoạn kéo dài 5,5 năm sẽ tạo ra những bất ổn không cần thiết cho các công ty đánh cá châu Âu. Ban đầu EU đã kêu gọi tiếp cận vĩnh viễn. Đối với một ngành phải đối mặt với những bất ổn tiềm ẩn - tổng sản lượng được phép khai thác thay đổi liên quan đến sự phát triển tự nhiên của trữ lượng, điều kiện thời tiết biến động... - "sự không chắc chắn mới này hiện đang được các nhà đàm phán của hai bên cố ý tạo ra và bổ sung”. Điều này làm giảm giá trị của hạn ngạch mua và bán của các công ty khai thác.
"Quyền lợi vĩnh viễn" đánh bắt mỗi năm 1 kg cá thu không giống với giá trị đánh bắt hàng năm. Quyền được hưởng hoặc quyền hạn ngạch này có giá trị cao hơn nhiều và giá (giá trị hiện tại ròng) của 1 kg của quyền hạn ngạch cá thu có thể gấp 10 lần giá trị đánh bắt hàng năm, Van Balsfoort nói. Sau đó đột nhiên có sự chuyển giao các quyền lâu dài này, dẫn đến một giá trị hoàn toàn khác về mặt tiền tệ.
Van Balsfoort cũng lo lắng mặc dù các yếu tố được xây dựng để ngăn chặn những thay đổi lớn - EU có thể đánh thuế trả đũa đối với hàng hóa và dịch vụ nếu bị cắt giảm hơn nữa - những phần liên quan đó "mở để giải thích pháp lý" và có thể không nặng nề như một số tuyên bố.
(Theo undercurrentnews.com)