(vasep.com.vn) Thuế quan cao của Hoa Kỳ áp lên Trung Quốc (54-79%) và Đông Nam Á (17-46%) có thể thúc đẩy chuyển dịch chế biến thủy sản toàn cầu. Trung Quốc, trung tâm chế biến lớn, sẽ giảm xuất khẩu sang Mỹ. Đông Nam Á mất lợi thế thay thế do thuế quan bất ngờ. Mỹ Latinh (Chile, Ecuador) nổi lên khả dĩ nhờ tránh thuế tối thiểu 10%. Hoa Kỳ cũng có cơ hội hồi sinh chế biến nội địa, dù vướng chi phí lao động cao và thiếu thợ lành nghề. Ngành thủy sản toàn cầu đối mặt với tái cân bằng cung cầu.
Trung Quốc đối mặt với áp lực lớn từ thuế quan
Trung Quốc từ lâu là trung tâm chế biến thủy sản toàn cầu, đặc biệt phục vụ thị trường xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Tuy nhiên, các mức thuế trừng phạt mới do Tổng thống Donald Trump công bố vào thứ Tư – đợt áp thuế thứ tư nhắm vào Trung Quốc qua hai nhiệm kỳ – có thể gây tổn thất nghiêm trọng cho ngành công nghiệp này. Thủy sản và hàng hóa khác từ Trung Quốc nhập vào Hoa Kỳ sẽ chịu mức thuế 54% hoặc 79%, tùy thuộc vào việc áp dụng thuế quan Mục 301 từ năm 2018.
Cui He, Chủ tịch Liên minh Chế biến và Tiếp thị Thủy sản Trung Quốc (CAPPMA), cho biết với Undercurrent News rằng các công ty thủy sản Trung Quốc sẽ giảm xuất khẩu sang Hoa Kỳ và thu hẹp sản xuất các sản phẩm chế biến dành cho thị trường này. “Cung cầu thủy sản cần được tái cân bằng, và một trật tự thị trường mới sẽ hình thành,” ông nhận định.
Đông Nam Á mất lợi thế thay thế
Trong bối cảnh chi phí lao động tại Trung Quốc tăng cao, các nước Đông Nam Á như Việt Nam, Indonesia, Thái Lan và Philippines vốn được xem là lựa chọn thay thế lý tưởng nhờ ngành thủy sản phát triển, sự ổn định chính trị, chuỗi cung ứng toàn cầu mạnh mẽ và sự hỗ trợ từ chính phủ. Tuy nhiên, các quốc gia này cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi thuế quan của Trump: Việt Nam chịu mức 46%, Indonesia 32%, Thái Lan 36%, và Philippines 17%. Ngay cả Ấn Độ, một đồng minh danh nghĩa của Hoa Kỳ, cũng bị áp thuế 26%.
Sonal Varma, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á (trừ Nhật Bản) tại Nomura, chia sẻ với The New York Times: “Tình hình tồi tệ hơn nhiều so với dự đoán.” Priyanka Kishore từ Asia Decoded bổ sung: “Thuế quan áp lên Đông Nam Á là cú sốc bất ngờ, vì Trump ít chỉ trích các nước này so với Trung Quốc.”
Jim Gulkin, Giám đốc Điều hành Siam Canadian, nhận định qua email với Undercurrent: “Biên lợi nhuận trong ngành thủy sản quá thấp để các nhà chế biến, xuất khẩu hay nhập khẩu chịu nổi mức thuế từ 25% trở lên.”
Mỹ Latinh – Lựa chọn khả dĩ?
Với thuế quan áp lên hơn 100 quốc gia, chi phí chế biến thủy sản ở nước ngoài để nhập vào Hoa Kỳ đều tăng. Mỹ Latinh nổi lên như một lựa chọn tiềm năng khi Chile, Ecuador, Brazil, Argentina và Peru tránh được mức thuế tối thiểu 10%. Mexico, dù hưởng lợi từ USMCA, vẫn đối mặt với nguy cơ bị áp thuế 25% theo đe dọa gần đây của Trump.
Hoa Kỳ: Cơ hội hồi sinh chế biến nội địa?
Một lựa chọn khác là đưa chế biến thủy sản trở lại Hoa Kỳ, điều phù hợp với mục tiêu của Trump. Hiện nay, phần lớn thủy sản đánh bắt tại Mỹ được gửi sang châu Á chế biến. Từ nhiệm kỳ đầu của Trump, phong trào thúc đẩy chế biến nội địa đã xuất hiện, dẫn đầu bởi Bristol Seafood và Shoreside Consulting. Duncan Fields, thành viên Viện Tiếp thị Thủy sản Alaska, nhấn mạnh với Fishermen’s News (1/2022): “Chi phí vận chuyển tăng tạo cơ hội chế biến tại Mỹ, nhất là khi an ninh lương thực được chú trọng.”
Tuy nhiên, Hoa Kỳ vẫn đối mặt với thách thức lớn như chi phí lao động cao, thiếu thợ lành nghề và đầu tư cơ sở hạ tầng hạn chế trong nhiều thập kỷ qua.
