A Xing là xã miền núi của huyện Hướng Hóa (Quảng Trị), người dân đa phần là đồng bào Vân Kiều và Pa Kô, kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên do địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, diện tích ao hồ nhỏ lại phân bố không tập trung, trình độ sản xuất của người dân còn chưa cao nên trong thời gian qua việc phát triển nuôi trồng thủy sản trên địa bàn xã còn gặp nhiều khó khăn.
Với mục tiêu nâng cao đời sống, tăng thu nhập cho đồng bào dân tộc thiểu số, thời gian qua Trạm Khuyến nông (KN) huyện Hướng Hóa đã triển khai nhiều mô hình nuôi cá nước ngọt trên địa bàn xã trong đó có mô hình nuôi cá truyền thống sử dụng cá trắm cỏ là chính. Đây là một trong những mô hình được đánh giá mang lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững cho người dân.
Ông Ăm Moam ở tại thôn A Cha, xã A Xing đã nuôi cá nước ngọt được hơn 10 năm. Trước đây ông thường mua cá giống của thương lái mang đến bán tận nhà, với ao nuôi diện tích 1.200m2 ông được thương lái hướng dẫn là phải thả từ 5.000 - 7.000 con cá giống. Tuy nhiên do cá giống có kích cỡ nhỏ, kỹ thuật nuôi lại không đảm bảo nên cá hao hụt nhiều, chậm lớn, thông thường phải nuôi từ 2 - 3 năm mới thu hoạch được khoảng 2 - 3 tạ cá.
Khi tham gia thực hiện mô hình “Nuôi cá truyền thống sử dụng cá trắm cỏ là chính” của Trạm KN huyện, bên cạnh được hỗ trợ cá giống, thức ăn công nghiệp cho cá ông còn được cán bộ kỹ thuật trực tiếp hướng dẫn về kỹ thuật nuôi. Nhờ vậy chỉ sau 6 tháng thả nuôi cá đã đã đạt từ 0,4 - 0,7 kg/con, đặc biệt là do cá giống thả nuôi có chất lượng đảm bảo nên tỷ lệ hao hụt thấp, ước tính tỷ lệ sống đạt gần 80%. “Trước đây tôi nuôi cá phải từ 2 năm trở lên mới thu hoạch được. Từ khi được Trạm KN hỗ trợ mô hình này tôi thấy cá rất nhanh to, mới nuôi hơn 6 tháng mà cá chép, rô phi đã được gần 5 lạng, cá mè, cá trắm cỏ đã được hơn 7 lạng. Tôi nhẩm tính thì hiện giờ dưới ao phải được hơn 1 tấn cá. Tôi sẽ thu hoạch một ít để phục vụ nhu cầu của gia đình, số cá còn lại sẽ tiếp tục nuôi từ nay đến Tết Nguyên đán để cá có kích cỡ lớn hơn, bán được giá hơn”, ông Moam nói.
Theo anh Trương Vy Hùng, cán bộ Trạm KN huyện Hướng Hóa, mô hình “Nuôi cá truyền thống sử dụng cá trắm cỏ là chính” được Trạm KN huyện triển khai trên diện tích 2.500 m2 tại xã A Xing với 3 hộ tham gia. Các hộ mô hình được Trạm KN huyện hỗ trợ 100% cá giống và 50% thức ăn công nghiệp. Đối tượng nuôi của mô hình là các loại cá truyền thống như cá trắm cỏ, rô phi, chép, mè với số lượng 5.000 con. Trong đó cá trắm cỏ là đối tượng nuôi chính chiếm tỷ lệ hơn 50%, còn lại là cá rô phi chiếm 30%, cá chép 15% và 5% cá mè.
Đây là các đối tượng nuôi có thể nuôi theo hình thức nuôi ghép, quy trình kỹ thuật nuôi phù hợp người dân. Nguồn thức ăn bên cạnh thức ăn công nghiệp còn có thể tận dụng các loại phụ phẩm nông nghiệp có sẵn ở địa phương như mối, giun, lá sắn, cỏ, cám gạo… Anh Hùng cho biết: Nhờ thực hiện nghiêm túc các yêu cầu về kỹ thuật chăm sóc, nuôi dưỡng cũng như các biện pháp phòng bệnh, nên cá sinh trưởng và phát triển tốt, trong suốt quá trình nuôi không có hiện tượng dịch bệnh xảy ra. Kết quả sau hơn 6 tháng triển khai thực hiện, các mô hình được đánh giá là khá thành công, các chỉ tiêu về chất lượng và hiệu quả kinh tế đều đạt và vượt mức yêu cầu đề ra như: tỷ lệ sống đạt từ 79 - 81%, trọng lượng cá bình quân từ 0,4 - 0,7 kg/ con. Với giá bán hiện nay khoảng 40.000 đồng/kg thì đã mang lại thu nhập không nhỏ cho người dân.
Ông Hồ Văn Cứ, Phó Chủ tịch UBND xã A Xing đánh giá cao các mô hình nuôi cá truyền thống do Trạm KN huyện triển khai trên địa bàn xã. Theo ông Cứ, lâu nay đồng bào dân tộc thiểu số chỉ quen đánh bắt cá tự nhiên ở sông, suối để cải thiện bữa ăn hàng ngày, còn việc nuôi cá thì chủ yếu là chỉ thả cá giống, việc chăm sóc nuôi dưỡng hầu như là “nhờ trời”.
Vì vậy bằng những mô hình được triển khai tại chỗ, hỗ trợ kỹ thuật thông qua phương pháp “cầm tay chỉ việc”, các cán bộ kỹ thuật của Trạm KN huyện đã tạo được niềm tin cho người dân trong việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất. Mô hình còn góp phần thay đổi tập quán nuôi cá của đồng bào dân tộc thiểu số từ chỗ chỉ nuôi theo tập quán lạc hậu và kinh nghiệm là chính sang nuôi có kỹ thuật, lựa chọn cá giống có chất lượng tốt, đầu tư thức ăn, phòng trị bệnh cho cá…
Ông Cứ cho biết: “Trước đây để thu hoạch được cá người phải nuôi từ 2 - 3 năm thì bây giờ chỉ cần nuôi từ 6 tháng đến 1 năm là đã có thể thu hoạch được. Hiện nay trên địa bàn xã có hơn 20 ao nuôi cá, vì vậy hiệu quả của mô hình là bằng chứng sát thực để bà con trong vùng học tập và làm theo.
Song song với đó, UBND xã sẽ có chủ trương vận động người dân tiếp tục đào ao nuôi cá nhằm giải quyết việc làm cho lao động nhàn rỗi, tăng thu nhập, góp phần hoàn thành chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững ở địa phương”.
Báo Quảng Trị