Dự báo kim ngạch xuất khẩu cá tra năm 2023 đạt 1,7 tỷ USD

Bảy tháng đầu năm nay, diện tích nuôi cá tra đạt 3.370 ha, sản lượng đạt 922 nghìn tấn. XK cá tra tính đến hết tháng 7/2023 đạt hơn 1 tỷ USD, giảm 37% so với cùng kỳ năm 2022. Doanh số XK cá tra sang các thị trường so với cùng kỳ năm ngoái đều giảm từ 9% - 61%.

Có rất nhiều những tác động ảnh hưởng đến XK cá tra như: kinh tế yếu, lạm phát cao, tồn kho lớn, nhu cầu thấp, giá NK giảm khiến nhu cầu cá tra và các mặt hàng thủy sản khác cũng sụt giảm nhất là tại các thị trường chính Mỹ, Trung Quốc, EU. Nửa đầu năm 2022, giai đoạn sau Covid, rất nhiều thị trường NK ồ ạt với kỳ vọng sẽ tăng được doanh số bán cho dịp cuối năm. Tuy nhiên, nửa cuối năm 2022 tình hình diễn ra không như kỳ vọng, vì vậy lượng tồn kho lớn khiến nhu cầu NK giảm, dẫn đến giá NK giảm. Các lô hàng XK sau bị cạnh tranh về giá so với chính lượng hàng tồn. 

Về cơ cấu sản phẩm, tính đến hết tháng 7/2023, ngành cá tra Việt Nam XK chủ yếu là các sản phẩm phi lê cắt khúc đông lạnh HS 0304, chiếm tỷ trọng 82%, cá tra nguyên con đông lạnh chiếm 16%, còn lại các sản phẩm GTGT chiếm 2%.

Các thị trường XK chính của cá tra Việt Nam đứng đầu là Trung Quốc, sau đó lần lượt là Mỹ, EU, Brazil. Các thị trường này đều ghi nhận tăng trưởng âm từ 16% - 59%, trong đó Mỹ là thị trường sụt giảm sâu nhất 59%. 

Giá trung bình XK trong 7 tháng đầu năm giảm từ 12% - 28% so với cùng kỳ năm ngoái. Mức độ giảm ngày càng lớn khi giá trung bình chỉ duy trì dưới mức 2,5 USD/kg.

Trung Quốc là thị trường được kỳ vọng sẽ tăng NK cá tra Việt Nam khi mở cửa hoàn toàn sau dịch Covid. Tuy nhiên, nhu cầu thực sự tại thị trường này chưa tăng mạnh do những khó khăn về kinh tế, tình trạng thất nghiệp, thu nhập của người dân sụt giảm. Tuy nhiên, mức độ sụt giảm đang được thu hẹp dần. Do đó, có thể kỳ vọng vào những tháng cuối năm khi nền kinh tế khả quan dần và người dân đã thích nghi hoàn toàn với bối cảnh mới. Giá trung bình XK cá tra sang Trung Quốc trong 7 tháng đầu năm giảm từ 8% - 14% so với cùng kỳ năm 2022, dao động ở mức 1,9 - 2,35 USD/kg.

Theo thống kê của Hải quan Trung Quốc, tính đến hết tháng 6/2023, khối lượng NK cá tra của Trung Quốc giảm 43%, giá trị giảm 51% so với cùng kỳ năm ngoái. Top các địa phương tiêu thụ nhiều nhất cá tra tại quốc gia tỷ dân này là: Quảng Đông (78 triệu USD), Sơn Đông (26 triệu USD), Thượng Hải (17 triệu USD), Thiên Tân (12 triệu USD),...

Theo bà Lê Hằng, thị trường Mỹ không mấy khả quan đối với XK cá tra do những biến động về kinh tế, lạm phát ở mức cao, lượng tồn kho cao khiến lượng XK năm 2023 giảm. Giá XK cá tra sang cường quốc này dao động từ 2,97 - 3,1 USD/kg, giảm từ 25% - 37% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo thống kê NK của Mỹ, 6 tháng đầu năm nay, Mỹ NK hơn 43 nghìn tấn cá tra, giảm 50% so với cùng kỳ năm 2022. Việt Nam vẫn là nhà cung cấp cá tra hàng đầu cho Mỹ. Ngoài ra Mỹ cũng NK cá tra từ Trung Quốc với khoảng 3,3 nghìn tấn, chiếm 8%.

Thị trường EU cũng không được đánh giá cao do lạm phát và suy thoái. Top 3 thị trường NK nhiều nhất cá tra Việt Nam trong khối EU là Hà Lan, Bỉ, Đức. Trong đó, riêng thị trường Đức vẫn duy trì tăng trưởng dương từ đầu năm nay. 

Trong bức tranh không mấy sáng sủa của XK cá tra, một số điểm sáng như Phần Lan (tăng 18 lần), New Zealand (tăng 17%), Thụy Điển (tăng 25%), Đức (tăng 25%), Singapore (tăng 1%), Anh (tăng 1%).

Ngoài ra, bà Lê Hằng cũng kỳ vọng nhu cầu thị trường Trung Quốc sẽ hồi phục những tháng cuối năm và dự báo giá XK nửa cuối năm có thể sẽ tăng cao hơn so với nửa đầu năm nay. Dự đoán đến hết năm 2023, tổng kim ngạch XK cá tra của Việt Nam có thể đạt 1,7 tỷ USD, giảm 30% so với năm 2022. 

Cũng tại Hội thảo, ông Ong Hàng Văn – Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản Trường Giang đã có những chia sẻ về thực trạng sản xuất, xuất khẩu cá tra và một số thách thức.

Theo ông Văn, từ nay đến cuối năm, thách thức lớn nhất để hồi phục xuất khẩu là giảm lượng tồn kho bằng cách giảm sản lượng mùa vụ tiếp theo. Mục tiêu chung là nuôi giảm mật độ để tránh được dịch bệnh, tăng trọng nhanh hơn, hệ số FCR (hệ số chuyển đổi thức ăn trong nuôi cá tra và tôm) sẽ thấp và giá thành sẽ giảm. Kéo giá thành nguyên liệu cá tra bằng những năm trước ở mức 1 USD/kg (hiện nay là 1,2 USD/kg), giảm giá thành 20% để có điều kiện cạnh tranh với các loại cá thịt trắng khác trên thế giới.

Ông Văn cho rằng cần có chiến lược để nâng cao hình ảnh cho con cá tra của Việt Nam ra các thị trường trọng điểm, quảng bá và tạo ấn tượng tốt về một loại cá được nuôi dưỡng ở môi trường sạch, được nhà nước kiểm soát An toàn vệ sinh, thân thiện với môi trường xung quanh bằng các chứng nhận quốc tế, nơi mà người công nhân được đảm bảo về quyền lợi, các sản phẩm cá tra tốt cho sức khỏe.