Năm 2015 – giá cá ngừ đóng hộp thế giới vẫn ở mức thấp

Nguồn cung

Từ tháng 12/2015, hoạt động khai thác ở khu vực Trung Tây Thái Bình Dương đã chậm lại, trong khi các nhà sản xuất đồ hộp Thái Lan cho thấy lượng nguyên liệu tồn kho vẫn ở mức cao.

Sau khi kết thúc lệnh cấm khai thác bằng thiết bị thu hút cá (FAD) và lệnh cấm “veda”, lượng cá ngừ cập cảng tại vùng biển Thái Bình Dương đã bắt đầu được cải thiện từ cuối tháng 10. Tuy nhiên, nhu cầu của các nhà sản xuất cá ngừ đóng hộp trên thế giới thấp đã đẩy giá cá ngừ vằn xuống dưới mức 1.000 USD/tấn trong tháng 12/2015, thấp hơn so với mức 1.150 USD/tấn hồi tháng 12/2014 và 1.400 USD/tấn năm 2013. Giá cá ngừ vây vàng vẫn ổn định.

Hoạt động khai thác tại khu vực Đại Tây Dương vẫn tương đối tốt, trong khi các nhà sản xuất cá ngừ đóng hộp địa phương cho biết lượng tồn kho nguyên liệu vẫn ở mức cao. Nhu cầu tăng nhẹ đã làm giá cá ngừ nguyên con tại Châu Âu tăng trong khi giá thăn cá ngừ vẫn ổn định. Nhìn chung, giá cá ngừ vằn tại khu vực này trong năm 2015 vẫn thấp hơn từ 15 – 20% so với năm 2014.

Nhu cầu cá ngừ đóng hộp tại Mỹ và EU yếu đã khiến lượng NK cá ngừ nguyên liệu đông lạnh của Thái Lan, nước sản xuất cá ngừ đóng hộp lớn nhất thế giới, giảm đáng kể. Cụ thể, 9 tháng đầu năm 2015, NK cá ngừ đông lạnh vào Thái Lan đã giảm 20% so với cùng kỳ năm 2014, đạt 574.382 tấn. Tuy nhiên, NK thăn cá ngừ hấp chín sơ chế vào Thái Lan tăng 12% so với cùng kỳ năm 2014. Trung Quốc, Việt Nam và Indonesia là những nước cung cấp nhiều nhất sản phẩm này cho Thái Lan.

Ngược lại, trong 8 tháng đầu năm 2015, tổng NK cá ngừ nguyên liệu vào Philippines tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước đó, đạt 84.115 tấn. NK tăng dù  tổng kim ngạch XK cá ngừ đóng hộp của nước này giảm 27,6%, có thể là do nhu cầu tiêu thụ trong nước đối với sản phẩm này cao. XK cá ngừ của Philippines sang EU đã tăng 17% trong giai đoạn này do được hưởng mức thuế suất ưu đãi. NK cá ngừ vây vàng của Philippines cũng tăng 124% đạt 30.000 tấn, hầu hết số này là để chế biến XK dưới dạng thăn cá ngừ hấp chín sang EU cũng như Thái Lan.

Cũng trong 9 tháng đầu năm 2015, NK cá ngừ đông lạnh vào Ecuador đạt 43.554 tấn, thấp hơn 2% so với cùng kỳ năm 2014. NK cá ngừ vây vàng đông lạnh cũng giảm 7%

Trung Quốc đã NK gần 70.000 tấn cá ngừ văn, cá ngừ vây vàng và cá ngừ albacore đông lạnh để chế biến XK dưới dạng thăn cá ngừ hấp chín trong giai đoạn này, tăng so với 61.000 tấn của cùng kỳ năm 2014.

Giá cá ngừ thấp, đặc biệt là cá ngừ vằn, khiến các nhà chế biến đóng hộp của EU sử dụng thăn cá ngừ hấp chín để chế biến các sản phẩm có giá trị cao hơn. EU đã NK tổng cộng 43.639 tấn thăn cá ngừ vằn hấp chín trong 8 tháng đầu năm 2015.

Thị trường cá ngừ tươi và đông lạnh

Mỹ
Xu hướng tăng trưởng tích cực đối với sản phẩm cá ngừ tươi và đông lạnh tại thị trường Mỹ vẫn tiếp tục trong suốt 9 tháng đầu năm 2015, trong đó NK cá ngừ mắt to và cá ngừ vây xanh có giá trị cao của Mỹ tăng. Ngoài ra, NK cá ngừ tươi của Mỹ vẫn cao hơn so với Nhật Bản, thị trường tiêu thụ sashimi nhiều nhất trên thế giới.

Nhật Bản

Nhu cầu tiêu thụ cá ngừ sashimi tại thị trường Nhật Bản đã được cải thiện do các sản phẩm cá ngừ mắt to đông lạnh giá rẻ hơn và có thời hạn sử dụng lâu hơn được ưa chuộng. Trong khi đó, đồng yên bị mất giá đã ảnh hưởng xấu tới NK cá ngừ nói chung và trong 9 tháng đầu năm 2015, NK cá ngừ tươi giảm đáng kể so với cùng kỳ năm 2014, do nguồn cung cá ngừ vây vàng và mắt to giảm mạnh. Cạnh tranh của các sản phẩm cá hồi sashimi cũng mạnh do giá rẻ hơn và được bán phổ biến ở các siêu thị, nơi mà doanh số bán cá hồi dường như cao hơn doanh số bán cá ngừ sashimi.

NK cá ngừ đông lạnh trong 9 tháng đầu năm 2015 tăng 6% so với cùng kỳ năm trước đó, do nhu cầu tiêu thụ cá ngừ mắt to giá rẻ hơn đã cải thiện hơn. Giá cá ngừ vằn thấp hơn cũng đã làm tăng nhu cầu tiêu thụ cá ngừ vằn khô (katsuobushi) và của các nhà chế biến cá ngừ đóng hộp tại Nhật Bản.

Trung Quốc

Thị trường tiêu thụ cá ngừ tươi và đông lạnh Trung Quốc đã tăng trưởng tích cực. Mặc dù khối lượng không đáng kể, nhưng NK cá ngừ vây xanh tươi giá trị cao của Trung Quốc đã tăng từ 52 tấn trong năm 2014 lên 85 tấn trong 9 tháng đầu năm 2015.

Thị trường cá ngừ đóng hộp

Xuất khẩu

Trong 3 quý đầu năm 2015, Thái Lan, Ecuador và Tây Ban Nha là 3 nước XK nhiều nhất cá ngừ đóng hộp và cá ngừ chế biến sẵn, tiếp đến là Trung Quốc, Philippines và Indonesia. Trong số những nước này, chỉ có XK của Indonesia tăng, còn lại các nước khác giảm so với cùng kỳ năm 2014.

Tại Ecuador, XK giảm 13,2%, đạt 131.846 tấn trong 9 tháng đầu năm 2015. EU là nước NK nhiều nhất, chiếm tỷ trọng 56%, tăng 1,4%, đạt 74.307 tấn. Trong số đó, 37% là thăn cá ngừ hấp chín. Nguồn cung thăn cá ngừ hấp chín cho thị trường chính, Tây Ban Nha, tăng 55% đạt 22.196 tấn. Một số thị trường quan trọng khác, XK sang Anh tăng 20%, Mỹ tăng 18%, Argentian tăng 18%, nhưng XK sang Colombia và Chile giảm.

Tại Trung Quốc, XK cá ngừ chế biến sẵn và đóng hộp giảm 2,7%, đạt 59.085 tấn trong 9 tháng đầu năm 2015. Khối lượng XK cá ngừ của Philippines thấp hơn, giảm 27% chỉ đạt 58.386 tấn trong 9 tháng đầu năm 2015.

8 tháng đầu năm 2015, XK của Indonesia tăng 3,5% so với cùng kỳ năm trước đó, đạt 47.470 tấn, trong đó tập trung chủ yếu vào các thị trường Trung Đông và Châu Á Thái Bình Dương. XK sang thị trường lớn nhất là EU của Indonesia cũng tăng 15%, tiếp đến là Ả Rập Saudi tăng 12%, Mỹ tăng 7,5%, và Australia tăng 63,3%, nhưng XK sang Nhật Bản lại giảm 13,6%.

Trong 9 tháng đầu năm 2015, XK cá ngừ đóng hộp và chế biến sẵn mã HS 160414 của Thái Lan giảm 5,5% về khối lượng, đạt 420.514 tấn. Giá trị XK giảm 16,4% so với mức 1,77 triệu USD của cùng kỳ năm 2014, đạt 1,48 triệu USD, do giá cá ngừ trên thị trường thế giới thấp. Các thị trường XK hàng đầu theo giá trị của Thái Lan gồm Mỹ, Australia, Nhật Bản, Ai Cập và Canada. Nếu xếp theo khối lượng, các thị trường lớn nhất là Mỹ, Ai Cập, Australia, Nhật Bản và Ả Rập Saudi. Thái Lan đã XK gần 300.000 tấn cá ngừ đóng hộp, ngoài ra trong tổng XK cá ngừ chế biến sẵn còn bao gồm thăn cá ngừ hấp chín, đóng túi và các sản phẩm cá ngừ giá trị gia tăng khác.

Nhập khẩu

9 tháng đầu năm 2015, giá trung bình cá ngừ đóng hộp trên thị trường thế giới đã thấp hơn so với năm 2014, nhưng nhu cầu NK từ 2 thị trường lớn nhất là Mỹ và EU vẫn không phục hồi. Tuy nhiên, NK thăn cá ngừ hấp chín của EU để tái chế biến tăng.

Mặc dù NK cá ngừ chế biến/đóng hộp đã giảm 10%, nhưng Mỹ vẫn là thị trường NK hàng đầu mặt hàng này trong 9 tháng đầu năm 2015, tiếp đến là Tây Ban Nha với NK tăng 24,6%, Italy giảm 13,7%, Anh tăng 7,4%, Pháp giảm 6,5% và Đức tăng 15,6%. Đáng chú ý mã HS 160414 gồm cá ngừ chế biến sẵn, thăn cá ngừ hấp chín là nhóm sản phẩm được NK vào Tây Ban Nha và Italy từ các nước ngoài EU bao gồm cả thăn cá ngừ để chế biến tiếp.

NK cá ngừ đóng hộp trong thời gian này của Canada, Trung Đông gồm Ai Cập, Ả Rập Saudi, UAE ( Kuwait, Oman), Nhật Bản, Hồng Kông, Đài Loan và Australia tăng so với cùng kỳ năm 2014, có thể là do giá cá ngừ giảm.

Mỹ
NK cá ngừ đóng hộp và chế biến sẵn trong 9 tháng đầu năm 2015 của Mỹ thấp hơn phản ánh nhu càu tiêu thụ tại thị trường này yếu hơn so với cùng kỳ năm trước đó. Mặc dù giá cá ngừ nguyên liệu đã thấp hơn, đặc biệt  giá cá ngừ vằn đông lạnh, nhưng NK đã giảm 10% về khối lượng và 12,3% về giá trị so với cùng kỳ năm trước đó. 5 nước cung cấp nhiều nhất dòng sản phẩm này cho thị trường Mỹ, gồm Thái Lan, Trung Quốc, Ecuador, Việt Nam và Philippines. Trong đó, nguồn cung từ Ecuadore tăng 28% và Việt Nam tăng 6%, còn nguồn cung từ các nước khác đang giảm. Gần 51.000 tấn cá ngừ chế biến đã được NK vào Mỹ để chế biến thăn cá ngừ đông lạnh, trong đó nguồn cung phần lớn từ Trung Quốc, Thái Lan, Mauritius và Colombia. Nhu cầu NK thăn cá ngừ hấp chín của Mỹ hiện đang thấp, nên lượng NK trong 9 tháng đầu năm 2015 đã giảm 12% so với cùng kỳ năm trước đó.

EU
8 tháng đầu năm 2015, NK cá ngừ chế biến và đóng hộp từ các nước ngoài khối của EU tăng nhẹ 2,41% so với cùng kỳ năm trước đó, đạt 337.428 tấn. Khoảng 27% trong số đó là thăn cá ngừ hấp chín được NK để chế biến tại Tây Ban Nha, Italy, Pháp và Bồ Đào Nha.

Trong số các thị trường đơn lẻ trong khối EU, Tây Ban Nha NK cá ngừ chế biến sẵn, bao gồm cả thăn cá ngừ hấp chín, trong 9 tháng đầu năm 2015 đã tăng 25% so với cùng kỳ năm 2014, đạt 95.339 tấn. Trong số này, thăn cá ngừ hấp chín chiếm 71%. Italy, Anh, Pháp, Đức và Hà Lan là những nước đứng đầu về NK trong khối EU. Tuy nhiên, nếu Italy và Pháp NK thăn cá ngừ hấp chín để tái chế biến, các nước khác lại NK cá ngừ đóng hộp và đóng túi để tiêu thụ trực tiếp.

EU NK thăn cá ngừ hấp chín từ các nước ngoài khối ước đạt khoảng hơn 100.000 tấn trong 9 tháng đầu năm 2015, tăng so với mức 88.000 tấn của cùng kỳ năm 2014. Nguồn cung từ Ecuarore và Trung Quốc tăng đáng kể. Tây Ban Nha tiếp tục là nước NK nhiều nhất thăn cá ngừ hấp chín trong khối EU để cho thị trường nội địa và Bồ Đào Nha, Pháp và Italy NK để tái xuất.

So với 9 tháng đầu năm 2014, NK cá ngừ đóng hộp và chế biến của Anh và Đức trong năm 2015 tăng lần lượt là 7,4% và 15,6%. NK của Hà Lan giảm 16,7%.

Các thị trường khác

Nhóm các thị trường NK cá ngừ lớn tiếp theo trong bảng xếp hạng trong 9 tháng đầu năm 2015 là Ai Cập, Nhật Bản, Australia và Canada. NK của tất cả các thị trường này trong giai đoạn này đều tăng so với cùng kỳ năm 2014.

NK của Ai Cập đã tăng gấp đôi, ước tính đạt 60.000 tấn. NK của Ả Rập Saudi, UAE, Kuwait và Oman cũng tăng so với cùng kỳ năm 2014, phản ánh sự tăng trưởng XK từ Thái Lan và Indonesia sang các thị trường này.

Do giá cá ngừ nguyên liệu thấp, NK cá ngừ đóng hộp của Nhật Bản trong 3 quý đầu năm 2015 tăng 3% so với cùng kỳ năm 2014, đạt 41.855 tấn. Nguồn cung chủ yếu là từ Thái Lan, Philippines, Trung Quốc, Việt Nam và Maldives.

Thị trường Australia, thị trường NK nổi tiếng với các sản phẩm cá ngừ đóng hộp giá trị cao, vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng NK tích cực 4% so với cùng kỳ. Canada cũng tăng NK cá ngừ đóng hộp 10%.

Dự báo

Về nguồn cung, hoạt động khai thác tại khu vực Trung Tây Thái Bình Dương vẫn tiếp tục do lệnh cấm sử dụng FAD đã kết thúc trong tháng 10. Tuy nhiên, hoạt động khai thác diễn ra chậm do giá cá ngừ vằn giảm và lượng tồn kho nguyên liệu tại Thái Lan, nơi hầu hết các nhà máy đóng hộp đã đóng cửa để bảo trì hàng năm vào cuối tháng 12, vẫn ở mức cao. Các nhà máy đóng hộp ở khu vực Đông Thái Bình Dương cũng có lượng tồn kho nguyên liệu ở mức từ trung bình trở lên. Lệnh cấm ‘veda’ của Ủy ban Cá ngừ Nhiệt đới khu vực Bắc – Nam Mỹ (IATTC) kéo dài 2 tháng bắt đầu từ ngày 18/11/2015 đã khiến một nửa số đội tàu khai thác phải ngừng hoạt động.

Về thương mại toàn cầu, nhu cầu NK cá ngừ đóng hộp tại Mỹ dự kiến tăng trong tháng 1-2/2016 nhằm tận dụng lợi thế ưu đãi thuế quan. Nhu cầu tiêu thụ thấp tại EU có thể kéo dài đến hết quý 2/2016. Trong khi đó, giá cá ngừ thấp sẽ làm tăng hoạt động XK sang các thị trường mới.