Xu hướng cá thịt trắng tại thị trường Châu Âu

Tầm quan trọng của chứng nhận bền vững

Chứng nhận bền vững cá thịt trắng ngày càng trở nên quan trọng vì người tiêu dùng ngày càng có ý thức về vấn đề bền vững trong nuôi và khai thác thuỷ sản. Do vậy, chứng nhận bền vững là yêu cầu tất yếu để tiếp cận thị trường Bắc và Tây Âu. Marine Stewardship Council (MSC) và Friend of the Sea là chứng nhận quan trọng nhất đối với cá thịt trắng. Đối với cá thịt trắng nuôi, chứng nhận của Hội đồng Quản lý Nuôi trồng Thuỷ sản (ASC) và Thực hành Nông nghiệp tốt Toàn cầu (GLOBALG.A.P) có vị trí hàng đầu.

Để duy trì vị trí trên thị trường, GLOBALG.A.P. và Friend of the Sea đã và đang cung cấp cho người tiêu dùng nhãn hiệu cho các sản phẩm thủy sản nuôi từ tháng 12 năm 2014. Nhãn có tên: ‘Friend of the Sea Add-On Module for Aquaculture’, và được bổ sung thêm nhãn GLOBALG.A.P. hợp nhất Tiêu chuẩn nuôi trồng thủy sản cho các trại nuôi.

Những thị trường chính tiêu thụ cá thịt trắng ngày càng đòi hỏi các sản phẩm phải đạt chứng nhận bền vững, đặc biệt là các siêu thị ở Tây Bắc Âu. Tại châu Âu, Hà Lan, Thụy Sỹ và Đức là những nước tiêu thụ chủ yếu là cá thịt trắng đạt chứng nhận ASC (chủ yếu là cá tra và cá rô phi) trong năm 2016.

Thống kê số lượng sản phẩm thủy sản đạt chứng nhận ASC tại Châu Âu như sau:

1. Hà Lan (356 sản phẩm)

2. Thụy Sĩ (270)

3. Đức (239)

4. Scandinavia (131), Thụy Điển (63) và Đan Mạch (54)

5. Pháp (44)

6. Tây Ban Nha và Ý (21 và 20)

7. Ba Lan (7), Cộng hòa Séc (6), Slovakia và Romania (4).

Khuyến cáo:

• Nếu bạn chưa có khả năng cung cấp các sản phẩm đạt chứng nhận bền vững thì bạn nên tập trung vào các thị trường ở khu vực Nam và Đông Âu.

• Nếu bạn quan tâm đến chứng nhận ASC, hãy liên hệ với tổ chức Sáng kiến ​​Thương mại Bền vững Hà Lan hỗ trợ các nhà XK đạt chứng nhận ASC bằng cách cung cấp dịch vụ kỹ thuật và tài chính.

• Nếu bạn quan tâm đến chứng nhận MSC hoặc muốn biết thêm về nhãn sinh thái MSC, hãy liên hệ với tổ chức Licensing Team thuộc Marine Stewardship Council.

Chất lượng ngày càng trở nên quan trọng

Chất lượng sản phẩm và an toàn vệ sinh thực phẩm trong quá trình chế biến tiếp tục có tầm quan trọng trong toàn chuỗi của ngành thủy sản. Các nhà NK Châu Âu ngày càng mong muốn các nhà cung cấp tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng như British Consortium (BRC) và International Standards Standards (IFS). Mặc dù các tiêu chuẩn chất lượng trước đây chỉ có tầm quan trọng trong phân khúc bán lẻ nhưng hiện nay các tiêu chuẩn này ngày càng trở thành một đòi hỏi bổ sung của khách hàng trong tất cả các phân khúc thị trường trong dài hạn.

Nếu bạn không đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng của Châu Âu thì sẽ rất hạn chế khả năng tiếp cận thị trường của bạn kể cả trong và ngoài EU cũng như các phân khúc thị trường.

Sản phẩm ăn liền và chế biến sẵn

Nhu cầu về sản phẩm cá thịt trắng ăn liền và giá trị gia tăng ngày càng gia tăng. Áp lực thời gian và thói quen của người tiêu dùng đối với thủy sản chế biến sẵn là nguyên nhân chính của xu hướng này. Người tiêu dùng quan tâm đến những sản phẩm vừa tiện lợi lại không phải chế biến mà còn đảm bảo sức khỏe. Các loài cá thịt trắng thường được chế biến làm thực phẩm tiện lợi như: cá minh thái, cá minh thái Alaska và cá tra.

Khuyến cáo:

• Để kinh doanh thành công tại thị trường Châu Âu, bạn nên hợp tác với các nhà NK Châu Âu có hệ thống phân phối trên toàn châu Âu. Những nhà NK này cũng có thể định hướng các thị trường tiềm năng cho sản phẩm của bạn.

• Hiện nay đã có một khối lượng nhất định cá thịt trắng hàng giá trị gia tăng có mặt trên thị trường Châu Âu. Bạn nên cân nhắc về việc sản xuất và chế biến hàng giá trị gia tăng. Nhưng do áp lực về giá, sản phẩm có thể được gia công bởi các nhà chế biến ở các nước đang phát triển trong dài hạn. Bạn nên sản xuất các sản phẩm cá thịt trắng giá trị gia tăng có chất lượng cao, làm tăng cơ hội kinh doanh của bạn.

Các loài mới được công nhận nhiều hơn

Người tiêu dùng châu Âu ngày càng ưa chuộng các loài cá thịt trắng mới lạ. Trước hết, người tiêu dùng có thể tiếp cận tốt hơn với các sản phẩm cá nhiệt đới. Thứ hai, nhu cầu về các sản phẩm cá chất lượng cao đang tăng lên. Vì vậy mà các loài cá trước đây chưa từng biết đến đã được chấp nhận.

Một ví dụ gần đây là những nỗ lực để giới thiệu cá giò là một món ăn nhiệt đới mới cho thị trường Châu Âu. Trước đây, các loài đã thành công khi xâm nhập vào các thị trường chính ở châu Âu là cá tra và cá rô phi.

Năm 2015, cá tra / basa chiếm 9% hàng NK ở châu Âu, sau cá tuyết cod và cá minh thái Alaska (1/3 thị trường), và cá tuyết hake (14%). Cá rô phi chỉ chiếm 2% tổng lượng NK của Châu Âu.

Khuyến cáo:

• Nếu bạn định giới thiệu một loài mới vào thị trường châu Âu, bạn cần tiến hành nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng ngay từ đầu. Thứ hai, bạn nên phát triển một chiến lược tiếp thị chi tiết dựa trên kết quả nghiên cứu của bạn.

Tiếp tục cải tiến bao gói và chế biến

Bao bì: cá được đặt trong một cái khay kín bằng plastic. Đây cũng là một sự cải tiến về bao bì sản phẩm. Ngoài ra, còn có bao bì dạng ni lông có thể sử dụng được khi cho vào lò vi sóng và lò nướng. Bao bì dạng này có thể tìm thấy ngày càng nhiều tại thị trường bán lẻ châu Âu. Xu hướng này cũng liên quan đến xu hướng thực phẩm tiện dụng.

Khuyến cáo

Liên kết chặt chẽ với khách hàng để tiếp tục đổi mới sản phẩm của bạn. Điều này cũng có thể giúp bạn quyết định nên đầu tư vào thiết bị chế biến mới hay không.

Sản xuất sản phẩm phù hợp với nhu cầu của khách hàng

Các yêu cầu về sản phẩm rất khác nhau ở thị trường Châu Âu. Vì vậy, điều quan trọng là bạn phải sản xuất ra sản phẩm cá thịt trắng phù hợp với yêu cầu của khách hàng. Điều này có thể đạt được bằng cách hợp tác chặt chẽ với khách hàng châu Âu.

Như vậy, bạn cần phải có khả năng kiểm soát tất cả các khâu của quá trình sản xuất, từ nuôi trồng hoặc đánh bắt đến chế biến. Hơn nữa, bạn cần phải linh động với các sản phẩm của bạn. Bạn cũng cần đáp ứng các yêu cầu cụ thể và chi tiết của khách hàng như nuôi theo yêu cầu, đóng gói....

Khuyến cáo

Phát triển linh hoạt các chiến lược nguồn cung của bạn nhằm đáp ứng các yêu cầu cụ thể của khách hàng. Một số khách hàng chỉ muốn mua sỉ trong khi một số khác thì muốn mua buôn.

Nguồn cung có trách nhiệm

Khách hàng Châu Âu sẽ ngày càng đòi hỏi các nhà XK phải có trách nhiệm về xã hội và bền vững với nhà cung cấp của mình. Để tuân thủ các tiêu chuẩn bền vững, các DN XK sang thị trường Châu Âu phải đáp ứng những tiêu chí sau:

• Chứng minh bạn có thể kiểm soát tất cả các khâu trong quá trình sản xuất;

• Sẵn sàng đầu tư vào các cơ sở sản xuất, hoặc;

• Hỗ trợ nhà cung cấp của bạn bằng các đầu tư cần thiết.

Các khoản đầu tư cần thiết có thể liên quan đến cơ sở hạ tầng trang trại hoặc thiết bị đánh cá được yêu cầu để tuân thủ các tiêu chuẩn bền vững.

Khuyến cáo

• Bạn hãy quảng cáo đến người tiêu dùng về các chứng nhận cho sản phẩm của bạn cũng như cung cấp đầy đủ minh bạch các thông tin về DN của bạn thông qua một câu chuyện hấp dẫn. Điều này sẽ cho bạn cơ hội kinh doanh trong phân khúc thị trường cao hơn và sẽ làm tăng thêm giá trị sản phẩm của bạn.

• Một lựa chọn để duy trì nguồn cung của bạn là tham gia vào các thỏa thuận mua lại hệ thống chính thức trong đó bạn tham gia vào các mối quan hệ bình đẳng lâu dài với các nhà cung cấp của bạn.

Tăng sản lượng khai thác cá thịt trắng tại châu Âu

Ủy ban Châu Âu (EC) nhấn mạnh Liên minh châu Âu sẽ ngày càng ít phụ thuộc NK cá từ bên ngoài châu Âu. Điều này cũng phải nhìn nhận trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng tăng đối với cá (protein) trong các thời kỳ trước đây từ các thị trường đang phát triển mạnh như Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc.

Để đạt được điều này, Ủy ban Châu Âu và chính phủ các quốc gia đang đầu tư tăng sản lượng thông qua đổi mới công nghệ và hỗ trợ kinh doanh. Những nỗ lực này sẽ không làm tăng sản lượng đáng kể trong ngắn hạn. Tuy nhiên, những nỗ lực này có thể thành công trong dài hạn và có thể làm giảm nhu cầu đối với một số loài nhất định từ bên ngoài Châu Âu. Chẳng hạn như cá tra và cá rô phi nói riêng.

Ví dụ về các loài cá thịt trắng được sản xuất ở Châu Âu có thể gây ra mối đe dọa cạnh tranh (gồm cả giá) đối với các loài cá NK trong tương lai là cá chẽm (sea bass) và cá tráp (sea bream).

Khuyến cáo

Liên lạc với tổ chức hỗ trợ kinh doanh của bạn và đảm bảo họ làm việc cùng với cơ quan thuộc chính phủ phù hợp. Họ phải theo dõi các quy định của Châu Âu và xây dựng một chiến lược công-tư để tuân thủ các quy định của châu Âu. Hợp tác giữa khu vực nhà nước và tư nhân là yếu tố chủ chốt để thành công trong việc phát triển vị trí vững chắc trên thị trường châu Âu.

Nhập khẩu cá tra giảm

Châu Âu là một trong những thị trường NK cá tra lớn nhất của Việt Nam. Tuy nhiên, trong những năm gần đây nhu cầu tại thị trường châu Âu đang sụt giảm. NK cá tra/basa của Châu Âu giảm trong năm 2015 giảm 14% so với năm 2014. Ngành cá tra Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức như thời tiết, thuế chống bán phá giá tại Mỹ.

Đầu năm 2016, tiêu thụ cá tra toàn cầu bắt đầu phục hồi. Tuy nhiên, ngành cá tra/basa của Việt Nam vẫn đang phải chịu sự cạnh tranh gay gắt của các loài cá thịt trắng khác như cá tuyết cod và cá minh thái Alaska.

Chừng nào nền kinh tế châu Âu vẫn tăng trưởng đều như những năm trước, tiêu thụ cá tra có thể vẫn sẽ chịu áp lực. Vì cá tra / basa được xem như là một loài cá có giá khá “mềm” nên tiêu thụ sản phẩm này bị áp lực khi người dân khu vực này có nhiều tiền hơn để chi tiêu. Tuy nhiên, ở thị trường Châu Âu, xu hướng tiêu thụ cá thịt trắng đạt chứng nhận ngày càng nhiều, bao gồm cả cá tra nên xu hướng này có thể hỗ trợ tiêu thụ cá tra.

Nhu cầu cá rô phi giảm

Châu Âu là thị trường tiêu thụ cá rô phi tương đối thấp. Tại Đức, gần như không ai ăn cá rô phi và những nước khác trong khối EU cũng như vậy.

Kiểm soát nghiêm ngặt các sản phẩm thủy sản ghi sai nhãn

Ghi sai nhãn các sản phẩm thủy sản là một vấn đề ở Châu Âu. Theo các nghiên cứu khác nhau, mức độ sản phẩm thủy sản ghi sai nhãn trên thị trường châu Âu tương đối cao. Vì vậy, Ủy ban châu Âu đã thiết lập một kế hoạch kiểm soát nhằm đánh giá và giảm thiểu việc ghi sai nhãn trên sản phẩm cá thịt trắng.

Việc kiểm soát chặt chẽ ghi sai nhãn trên sản phẩm cá thịt trắng là cần thiết nhằm cải thiện lòng tin của người tiêu dùng và thúc đẩy thị trường châu Âu. Khi kế hoạch kiểm soát này vẫn được duy trì thì sẽ không có thay đổi mới nào về ghi nhãn. Tuy nhiên, một hệ thống truy xuất nguồn gốc và hệ thống ghi nhãn trên toàn châu Âu có thể được giới thiệu vì các giải pháp này có thể ngăn chặn việc ghi sai nhãn.

(Theo CBI)