(vasep.com.vn) Những khâu cuối cùng trước Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 12 của Tổ chức Thương mại Thế giới (WHO) (MC12), được tổ chức tại Geneva từ ngày 12 - 17/6/2022, đã dẫn đến việc thông qua Hiệp định WTO về Trợ cấp Thủy sản cấm trợ cấp hỗ trợ các hoạt động bất hợp pháp, không báo cáo và không được kiểm soát (IUU) đánh bắt cá, cấm hỗ trợ đánh bắt các nguồn lợi bị đánh bắt quá mức, và loại bỏ các khoản trợ cấp cho việc đánh bắt ở các vùng biển xa không được kiểm soát.
Các nước thành viên WTO cũng nhất trí tại MC12 tiếp tục đàm phán những vấn đề còn ngỏ và đề xuất các khuyến nghị lên Hội nghị Bộ trưởng lần thứ 13 (MC13) về những quy định bổ sung nhằm tăng cường kỷ luật của Hiệp định. Vượt công suất và đánh bắt quá mức là một số vấn đề không được thống nhất trong MC 12.
Khi các nước thành viên WTO chuẩn bị đàm phán trước MC13 tại Abu Dhabi từ ngày 26 - 29/2, các cuộc thảo luận của WTO tập trung vào vấn đề trợ cấp thủy sản. WTO đã phát động “Tháng thủy sản” vào ngày 15/01/2024, song song với nỗ lực giải quyết các vấn đề đàm phán mở liên quan đến trợ cấp thủy sản. Trước MC13, các nước thành viên WTO đã thông qua một văn bản dự thảo làm nền tảng cho các cuộc thảo luận và đàm phán nhằm hạn chế trợ cấp góp phần gây ra tình trạng dư thừa năng lực và đánh bắt quá mức trong những tuần tới. Văn bản dự thảo được tạo ra bằng cách kết hợp các ý kiến đóng góp từ các văn bản đàm phán trước đó, đề xuất của các nước thành viên WTO và các cuộc thảo luận toàn thể. Dự thảo văn bản được lưu hành ngày 21/12/2023 kèm theo phần giải trình. Các nước thành viên WTO dự kiến tổ chức các phiên họp từ ngày 15/1 đến ngày 9/2 để thảo luận về dự thảo văn bản. Mục tiêu là có một văn bản hợp lý để trình lên các Bộ trưởng trước ngày 14/2 để chuẩn bị cho MC13.
Văn bản dự thảo kết hợp danh sách các khoản trợ cấp góp phần gây ra tình trạng dư thừa năng lực hoặc đánh bắt quá mức cùng với các tiêu chí yêu cầu các quốc gia đưa ra các biện pháp nhằm khuyến khích trữ lượng cá bền vững. Nó cũng dự tính một hệ thống 2 cấp, trong đó các nhà cung cấp trợ cấp lớn hơn sẽ phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn. Trong khi đó, văn bản dự thảo đề xuất các điều khoản đối xử đặc biệt và khác biệt dành cho các quốc gia kém phát triển nhất (LDC) và các thành viên đang phát triển, bao gồm việc miễn trừ lệnh cấm đối với các thành viên quốc gia đang phát triển có tỷ lệ đánh bắt cá trên thế giới dưới một ngưỡng nhất định (đến được đàm phán), trong số những người khác. Hơn nữa, nó cũng đề xuất miễn trừ các thành viên LDC khỏi kỷ luật cấm.
56 quốc gia thành viên WTO đã chính thức chấp nhận Hiệp định WTO về Trợ cấp Thủy sản kể từ ngày 31/01/2024, đạt hơn 50% yêu cầu để Hiệp định có hiệu lực (2/3 số thành viên WTO).