Ngay sau khi Hiệp hội nhận được phản ánh từ một số DN chế biến XK hải sản về bất cập phát sinh trong quá trình thẩm tra hồ sơ truy xuất nguồn gốc xin cấp H/C khi XK thủy sản sang các thị trường ngoài EU có yêu cầu phải có H/C, Tổ công tác IUU VASEP cũng đã có 4 ngày (12-15/4/2021) gặp gỡ và trao đổi với các DN tại 2 tỉnh ĐB Sông Cửu Long và xin được báo cáo thực trạng cũng như một số đánh giá ban đầu kèm đề xuất-kiến nghị với Quý Cục cho nội dung liên quan, cụ thể như sau:
1. Nội dung bất cập
Căn cứ theo Khoản 5 Điều 1 Thông tư 13/2020/TT-BNNPTNT ngày 9/11/2020 của Bộ NNPTNT về sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 21/2018/TT-BNNPTNT ngày 15/11/2018, khi làm thủ tục kiểm tra, chứng nhận ATTP đối với các lô hàng thủy sản khai thác XK đi các thị trường ngoài EU có yêu cầu H/C (ví dụ: Trung Quốc, Hàn Quốc....) – đại diện Trung tâm vùng của Cục NAFIQAD kiểm tra và yêu cầu DN cung cấp Giấy biên nhận bốc dỡ qua cảng hoặc Giấy xác nhận nguyên liệu khai thác (S/C) đối với lô nguyên liệu chế biến ra lô sản phẩm đó. Nếu DN không cung cấp được một trong hai giấy trên thì lô hàng sẽ là "không đạt” (về truy xuất nguồn gốc) và sẽ không được cấp H/C cho lô hàng đó mặc dù thị trường XK không phải là EU.
Điều này đã & đang tạo ra áp lực rất lớn đối với nhiều DN do một loạt các bất cập của thực tiễn các khâu phía trước nên không thể hoặc vô cùng khó khăn để có ”hồ sơ” bổ sung theo yêu cầu mới, khiến nhiều lô hàng hải sản chưa thể thực hiện XK được đi các thị trường mặc dù các thị trường đó không phải là EU.
2. Đề xuất, kiến nghị:
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các lô hàng hải sản được XK đi các thị trường ngoài EU có yêu cầu H/C một cách bình thường như thời gian qua và giải phóng các lô hàng hiện đang “kẹt” do không có được H/C theo yêu cầu “hồ sơ mới” phát sinh từ thông tư 13/2020, nhất là trong bối cảnh DN đang gặp khó khăn trong SX-XK do đại dịch Covid-19 hiện nay, tạo điều kiện cho ngư dân trong bốc dỡ và tiêu thụ sản phẩm hải sản khai thác được, Hiệp hội trân trọng đề nghị Quý Cục xem xét ưu tiên hỗ trợ giải quyết:
- Quý Cục có văn bản hướng dẫn các Trung tâm vùng và cộng đồng DN việc thống nhất thực hiện khoản 5 Điều 1 TT13/2020, theo hướng DN có thể áp dụng một trong các hồ sơ xác thực về nguồn gốc lô nguyên liệu mua trong nước phù hợp với thực trạng nghề cá của Việt Nam, gồm: “hợp đồng mua-bán giữa DN với đại lý-nậu vựa”, “Biên bản bốc dỡ do nậu vựa và chủ tàu ký”, “Biên bản bốc dỡ do DN và chủ tàu ký”, ‘Biên bản bốc dỡ theo mẫu tại TT21/2018”…
- Quý Cục tham mưu cho Bộ NNPTNT:
+ Sửa đổi Khoản 5 Điều 1 Thông tư 13/2020/TT-BNNPTNT ngày 9/11/2020 theo hướng bổ sung chi tiết các hồ sơ có thể đáp ứng yêu cầu “truy xuất nguồn gốc” phù hợp với thực trạng nghề cá của Việt Nam và DN có thể áp dụng 1 trong các hồ sơ, tăng cường tính cam kết của chủ hàng và nậu vựa trong chuỗi.
+ Có giải pháp phù hợp đẩy nhanh và gia tăng số lượng các Cảng cá được công bố nhằm giảm áp lực cho việc tuân thủ của tàu cá và các chủ thể tại các tỉnh ven biển, góp phần vào công cuộc chuyển đổi sang nghề cá có trách nhiệm, khắc phục thẻ vàng của EU.