Theo phản ánh của một số DN Hội viên VASEP kể từ ngày 1/1/2019 (ngày mà Luật Thủy sản 2017 và Thông tư 21/2018/TT-BNNPTNT về “Quy định ghi, nộp báo cáo, nhật ký khai thác thủy sản; công bố cảng cá chỉ định xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác; danh sách tàu cá khai thác thủy sản bất hợp pháp; xác nhận nguyên liệu, chứng nhận nguồn gốc thủy sản khai thác” có hiệu lực) đến nay, một số cảng cá đã dừng hoàn toàn việc xác nhận nguồn gốc nguyên liệu hải sản từ khai thác (S/C) cho các DN khiến rất nhiều lô hàng xuất khẩu bị đình trệ do thiếu thủ tục này. Lý do mà các cảng này đưa ra là do các cảng không đủ điều kiện đáp ứng tiêu chí của cảng cá loại I và II (điều 78, Luật Thủy sản 2017) nên không đủ điều kiện để được chỉ định là cảng cá “có đủ hệ thống xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác” như quy định tại Khoản 1 Điều 6 Thông tư 21/2018/TT-BNNPTNT của Bộ NN&PTNT.
Nhiều cảng trong số đó đang nằm ở các vị trí tập trung không ít các tàu cá khai thác trong khu vực như cảng Tam Quan (Bình Định), cảng tại Quảng ngãi,... khiến cho toàn bộ nguyên liệu mà các DN đã mua từ đầu năm 2019 đến nay không thể được cấp Giấy xác nhận nguồn gốc nguyên liệu thủy sản (S/C) và do đó, rất nhiều lô hàng SX ra từ nguyên liệu này đang phải lưu kho vì không thể XK đi EU được.
Trong khi đó, theo Khoản 2 và 3 Điều 6 của Thông tư 21/2018/TT-BNNPTNT thì danh sách cảng cá được chỉ định có đủ hệ thống xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác phải được các Sở NNPTNT rà soát, đánh giá, báo cáo lên Tổng cục Thủy sản để tổng hợp và phải được Bộ NNPTNT công bố cũng như Tổng cục Thủy sản đăng tải trên website của Tổng cục Thủy sản mới được coi là chính thức có hiệu lực.
Tuy nhiên, mặc dù Thông tư 21/2018/TT-BNNPTNT đã có hiệu lực từ ngày 1/1/2019 nhưng đến nay chưa có Cảng cá nào được các Sở NNPTNT đánh giá là đạt chuẩn hay không và danh sách cảng cá được chỉ định “có đủ hệ thống xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác” cũng chưa được Bộ NNPTNT ban hành. Do đó, việc một số Cảng cá thông báo không đạt tiêu chí và dừng hoàn toàn hoạt động xác nhận nguồn gốc hải sản khai thác cũng là chưa có cơ sở.
Để giải quyết các bất cập nói trên, tránh tình trạng gây gián đoạn và ách tắc cho sản xuất kinh doanh của các DN, đặc biệt là các DN cá ngừ đã & đang nỗ lực hội nhập-cạnh tranh để là mặt hàng chính đưa hải sản khai thác đạt 3,5 tỷ USD/2019, trong khuôn khổ chung tay cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh với Chính phủ và Bộ NNPTNT, Hiệp hội VASEP bằng văn bản này trân trọng báo cáo với Thứ trưởng và kính đề nghị Thứ trưởng xem xét chỉ đạo:
- Bộ NNPTNT sớm ra văn bản bản hành “Danh sách các cảng cá được chỉ định có đủ hệ thống xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác” và Tổng cục Thủy sản sớm đăng tải Danh sách này lên trang thông tin điện tử của Tổng cục như quy định tại Điều 6 Thông tư 21/2018/TT-BNNPTNT để làm căn cứ chính thống trong triển khai các hoạt động xác nhận, chứng nhận thủy sản tại các địa phương.
- Trước mắt, khi “Danh sách các cảng cá được chỉ định có đủ hệ thống xác nhận nguồn gốc thủy sản từ khai thác”chưa được ban hành, đề nghị Bộ NNPTNT có văn bản hướng dẫn các cảng cá tiếp tục triển khai các hoạt động xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác như trước ngày 1/1/2019 để giúp DN giải phóng hàng tồn, khai thông đình trệ trong SX xuất khẩu của các DN.
- Chỉ đạo Tổng cục Thủy sản xem xét, đánh giá điều kiện của các cảng cá trong danh sách các cảng đang thực hiện xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác để xem các cảng này đã có đủ điều kiện như quy định trong Điều 78 của Luật Thủy sản chưa, cũng như đề ra biện pháp hỗ trợ cho các cảng cá chưa đủ điều kiện và lộ trình áp dụng Điều 6 Thông tư 21/2018/TT-BNNPTNT cho các cảng cá đó nhằm đảm bảo các cảng cá chính trong cả nước trong tương lai vẫn có thể thực hiện xác nhận nguồn gốc thủy sản khai thác như trước đến nay để tránh gây khó khăn, ách tắc cho sản xuất kinh doanh của người dân và DN.
Đỗ Hương