Hiện nay, theo phản ánh của các DN, có hàng chục phụ phí các loại đang đổ lên vai chủ hàng như: Phí dịch vụ container (THC), phí mất cân đối container (CIC), phí vệ sinh container, phí sửa chữa vỏ container, phí đặt cược container (đối với hàng đông lạnh), phí tắc nghẽn cảng (PCS)... Ngoài ra, chủ hàng còn phải đóng thêm các loại phí khác như phí thủ tục, phí hóa đơn, phí lưu kho bãi, phí cầu đường, phí giao hàng lẻ theo container.... một số loại phí là do các cảng thu nhưng thực tế các chủ tàu thu trực tiếp từ DN rồi nộp cho cảng (VD: phí THC) nhưng với mức thu cao hơn nhiều so với mức nộp để hưởng chênh lệch (Ví dụ: Mức thu của cảng 20 USD/cont 20” và 35 USD/cont 40” nhưng chủ tàu thu với mức cao hơn 60-70 USD/cont 20” và 100-120 USD/cont 40”) và có 1 số loại phí mà các hãng tàu thu rất bất hợp lý như phí mất cân đối container CIC.
Theo tính toán của các DN, tổng chi phí đầu vào so với 2013, năm nay các loại phí này tăng 20-30% so với cùng kỳ, khiến lợi nhuận của doanh nghiệp giảm mạnh. Chưa kể, trong những năm gần đây, giá cước vận tải biển tại Việt Nam vẫn cao hơn so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Philippines... từ 10–15%/cont 20”, đang làm mất đi khả năng cạnh tranh của hàng Việt Nam xuất khẩu.
Trong những ngày vừa qua, Hiệp hội VASEP tiếp tục nhận được rất nhiều phản ánh từ các DN hội viên về việc Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn thông báo từ 15/7/2014 phí nâng container giao khách hàng tại cảng Cát Lái tăng theo thời gian lưu bãi đối với container hàng khô và lạnh với lý do thời gian vừa qua do nhiều nguyên nhân khách quan khiến lượng hàng tồn kho tại cảng Cát Lái tăng cao, ảnh hưởng tới sản xuất kinh doanh chung của công ty cũng như hãng tàu và khách hàng, nên để đảm bảo năng suất giải phóng tàu và chất lượng dịch vụ cảng, cảng Cát Lái phải tiến hành tăng phí (xin xem 2 Công văn: 1089/TCT-KHKD và 1095/TCT-KHKD của Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn gửi kèm theo).
Cũng từ ngày 15/7/2014, cảng Cát Lái thu phí đối với khách đăng ký lấy trước số container rỗng tại cảng Cát Lái để phục vụ khai báo hải quan điện tử, Cảng thông báo sẽ tiến hành nâng hạ, đảo chuyển container được cấp ra khu vực giao nhận riêng. Từ đó, trong hai ngày từ thời điểm khách đăng ký cấp trước số container đến lúc tới lấy, Cảng sẽ thu phí mức một là 420.000 đồng/cont 20” và 620.000 đồng/cont 40”. Mức 2 và mức 3 tính thời gian từ 3 đến 7 ngày áp dụng mức thu tăng từ 50 đến 100% so với mức một.
Theo các DN hội viên VASEP, việc đặt ra và tăng các loại phí này thiếu hợp lý vì việc tắc nghẽn là do cơ sở hạ tầng cảng biển, hạ tầng giao thông chưa đáp ứng được tình hình thực tế và chỉ xảy ra tại thời điểm này do ảnh hưởng của việc siết chặt trọng tải và việc sự cố khi triển khai áp dụng khai hải quan điện tử VNACCS (lỗi do hệ thống, DN không mở được tờ khai phải chờ TCHQ giải quyết, khâu kiểm hóa chậm...), khiến cho tiến độ xuất- nhập hàng của DN bị chậm đi. Hàng về cảng chậm, bến bãi không đủ mà phí lưu kho tăng cao, trong khi đó các bến khác như cảng VICT lại nhỏ mà thủ tục hải quan rắc rối nên DN đổ dồn về cảng Cát Lái khiến ùn ứ. Hàng khó lưu thông, DN phải chịu thêm chi phí phát sinh lưu kho bãi, trong khi đó DN lại phải gánh chịu thêm các loại phụ phí khác đang đua nhau tăng đang là gánh nặng đè lên vai các DN XNK.
Thời gian qua, việc áp dụng thu các loại phụ phí trên chưa có một cơ chế quản lý, giám sát và hướng dẫn đồng bộ của các cơ quan quản lý chức năng có thẩm quyền nên các chủ tàu nước ngoài có thể đơn phương áp thêm 1 số loại phụ phí cho các DN XNK Việt Nam, 1 số loại phí chỉ phát sinh khi có sự bất bình thường trong hoạt động cảng biển (mất cân đối cont 2 chiều CIC, tắc nghẽn cảng PSC...) nhưng các hãng tàu vẫn áp thu đều đều đối với DN Việt Nam khi tình hình đã được cải thiện và với mức cao hơn với mức phải nộp để hưởng chênh lệch.
Để hỗ trợ các DN XNK vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay, trong đó có các DN XNK thủy sản khi mà các chi phí đầu vào sản xuất ngày càng tăng, Hiệp hội VASEP kính đề nghị Quý Bộ và các Cơ quan xem xét và có ý kiến chỉ đạo tháo gỡ kịp thời:
1. Kính đề nghị có ý kiến với Tổng Công ty Tân cảng Sài Gòn xem xét lại việc thu phí tắc nghẽn theo thông báo điều chỉnh mức phí tại công văn 1089 và 1095 của TCT Tân cảng trong thời điểm hiện nay để giảm bớt khó khăn cho Doanh nghiệp.
2. Kính đề nghị các cơ quan xem xét và có biện pháp để điều chỉnh và quản lý chặt chẽ việc đặt ra các phụ phí và thu phụ phí của các hãng tàu, tránh tình trạng nhiều phụ phí để cân bằng đã được cải thiện nhưng vẫn tiếp tục thu đối với DN Việt Nam.
3. Kính đề nghị Hải Quan các địa phương chủ động tháo gỡ kịp thời cho Doanh nghiệp do vướng mắc về VNACCS nhưng có chứng từ chứng minh để kịp thời mở tờ khai và hoàn tất thủ tục thông quan nhanh chóng.
4. Kính đề nghị Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cùng với Hiệp hội Chủ hàng và các cơ quan chức năng liên quan tiến hành hiệp thương giá với các chủ tàu để tạo mặt bằng giá cước và các loại phụ phí vận tải đường biển minh bạch, hợp lý để nâng cao sức canh tranh của hàng hóa XNK Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Công văn số 142/2014/CV-VASEP.
Công văn số 1089 TCT.
Công văn số 1095 TCT.