(vasep.com.vn) Theo một số chuyên gia, giải quyết đánh bắt bất hợp pháp tại Châu Phi là vấn đề cần ưu tiên. Một khu vực hàng hải kết hợp giữa các quốc gia ở lục địa này có thể là một cách để chống lại hoạt động này.
Theo các chuyên gia, đánh bắt bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) ở Châu Phi chủ yếu là tàu Trung Quốc và Châu Âu, gây nguy hiểm cho hệ sinh thái biển, đa dạng sinh học, an ninh lương thực và ảnh hưởng tới cuộc sống của cộng đồng ngư dân địa phương ở Châu Phi. Thậm chí cũng ảnh hưởng tới những quốc gia không thể giám sát và kiểm soát hiệu quả các vùng biển và vùng đặc quyền kinh tế (EEZs) của họ.
Mặc dù ngành cá ngừ tại khu vực Châu Phi không đánh bắt IUU, nhưng gây nguy hiểm cho hoạt động thương mại cá ngừ với EU và Mỹ. Ví dụ, Ghana nhận cảnh báo “thẻ vàng” từ EU vì không đủ nỗ lực trong chống đánh bắt IUU, mặc dù nghề đánh bắt cá ngừ của nước không đánh bắt bất hợp pháp. Cướp biển ở vịnh Guinea đã trở thành một vấn đề lớn đến mức trong tháng 6, ngành đánh bắt hải sản Tây Ban Nha và Công ty Maersk đã yêu cầu sự can thiệp quân sự để bảo vệ các tàu tại ngư trường đánh bắt cá ngừ quan trọng nhất của Châu Phi.
Các chuyên gia đang nhấn mạnh tầm quan trọng của Vùng hàng hải đặc quyền kết hợp của Châu Phi (CEMZA). Họ tuyên bố rằng CEMZA là một dự án tương lai, hiện mới chỉ nằm trên giấy, cần được thực hiện đầy đủ để tạo điều kiện thuận lợi cho các lợi ích kinh tế và an ninh của các quốc gia Châu Phi. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 2/2021 của Viện Nghiên cứu An ninh.
Theo nghiên cứu này, hiện nay vùng biển Châu Phi không phải là một khu vực đơn nhất mà được chia thành gần 40 vùng biển quốc gia. Năm 2009, Hội đồng Liên minh Châu Phi (AU) lo ngại về an ninh hàng hải, bao gồm cướp biển, đánh bắt bất hợp pháp và đổ chất thải độc hại, nên đã kêu gọi Uỷ ban AU phát triển ‘một chiến lược toàn diện và chặt chẽ để chống lại những tai hoạ này”. Kết quả là Chiến lược Hàng hải Tích hợp của Châu Phi (AIMS) năm 2050 đã được thông qua và một trong những mục tiêu chiến lược của AIMS là thành lập CEMZA.
Các chuyên gia nhấn mạnh rằng Tây Phi là nơi các vấn đề hoạt động đánh bắt IUU đặc biệt được quan tâm. Mặc dù khu vực này đã thu hút các tàu đánh bắt cá công nghiệp từ khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là từ Trung Quốc, họ cáo buộc rằng các biện pháp quản lý nghề cá vẫn hoàn toàn không đầy đủ trong thập kỷ qua. EU đang có nhiều thoả thuận nghề cá với hạn ngạch đánh bắt cá ngừ cho các tàu lưới vây mang cờ của EU tại vùng EEZs này.
Các chuyên gia chỉ ra rằng hàng loạt các hoạt động không minh bạch thường gây khó khăn cho việc kiểm tra và kiểm soát của Chính phủ ở Tây Phi. Người ta cáo buộc trong số đó, có sự thay đổi thường xuyên của các chủ tàu, việc duy trì cơ sở dữ liệu và hồ sơ hàng hải thấp là những thách thức đối với các quan chức và các tổ chức phi chính phủ. Ngoài ra còn có những bất thường trong Hệ thống Nhận dạng Tự động (AIS) và việc không sử dụng hoặc sử dụng không đúng cách hệ thống giám sát tàu dựa trên vệ tinh (VMS).
Hiện một ứng dụng mới có tên DASE có thể cho phép những người đánh cá quy mô nhỏ chống lại việc đánh bắt bất hợp pháp cá nổi nhỏ của những người đánh cá thương mại trong vùng đặc quyền kinh tế của nước này. Ứng dụng này đã được giới thiệu ở Ghana và Liberia vào năm ngoái.
Các chuyên gia cho rằng trong khi CEMZA có một số thách thức về chủ quyền và quyền hàng hải, “một thách thức quan trọng hơn là tình trạng mất an ninh lương thực và nghèo đói phát sinh từ việc gia tăng tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia và việc đánh bắt IUU của các quốc gia như Trung Quốc”.
Việc thành lập CEMZA và sử dụng nhiều công nghệ là hoàn toàn quan trọng trong việc phát triển và duy trì sự hợp tác giữa các nước Châu Phi nhằm mang lại sự thay đổi và bảo vệ thực chất cho các cộng đồng ngư dân địa phương dễ bị tổn thương.