(vasep.com.vn) Công nghệ là chìa khóa để chống lại các mối đe dọa an ninh trên biển ở một số quốc gia Tây và Trung Phi.
Vịnh Guinea - một khu vực ven biển trải dài từ Senegal đến Angola - được thiên nhiên ưu đãi với trữ lượng hydrocarbon, khoáng sản và nguồn lợi thủy sản khổng lồ. Đây cũng là tuyến đường thương mại quốc tế quan trọng, cần thiết cho sự phát triển của các nước trong khu vực.
Tuy nhiên, trong một thời gian dài, các nước vùng Vịnh Guinea đã không giám sát chặt chẽ những gì đang diễn ra trong vùng biển của mình. Điều này cho phép các mối đe dọa đối với sự an toàn trên biển phát triển. Những mối đe dọa này bao gồm đánh bắt cá bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), buôn bán ma túy, cướp biển và cướp có vũ trang cũng như xả chất thải độc hại.
Vào năm 2020, Cục Hàng hải Quốc tế báo cáo rằng khu vực này đã chứng kiến số vụ bắt cóc thủy thủ đoàn cao nhất trong lịch sử: 130 thành viên thủy thủ đoàn bị bắt cóc trong 22 vụ. Năm 2019, 121 thủy thủ đoàn đã bị bắt cóc trong 17 vụ việc.
Các biện pháp khu vực đang được thực hiện để chống lại những mối đe dọa này. Năm 2013, các nguyên thủ quốc gia đã ký quy tắc ứng xử Yaoundé – một tuyên bố hợp tác và đối đầu với các mối đe dọa. Điều này cũng dẫn đến việc thành lập một trung tâm lớn, được gọi là Yaoundé Architecture (gồm nhiều bộ phận khác nhau), nơi điều phối và chia sẻ thông tin về những gì đang diễn ra trên biển.
Kể từ khi ký kết quy tắc ứng xử Yaoundé vào năm 2013, tiến bộ đã đạt được. Và trong một nghiên cứu mới cho thấy, các công cụ công nghệ đã đóng một vai trò quan trọng trong việc chống lại các mối đe dọa an ninh hàng hải ở các nước Tây và Trung Phi.
Ví dụ: Nigeria được coi là điểm nóng về nạn cướp biển nhưng vào năm 2022, quốc gia này đã bị loại khỏi danh sách, phần lớn nhờ vào việc sử dụng công nghệ.
Các công cụ công nghệ đã cho phép các quốc gia quản lý và giám sát môi trường biển hiệu quả hơn. Họ cũng thúc đẩy việc chia sẻ thông tin giữa các cơ quan thực thi pháp luật. Điều này dẫn đến các hoạt động đánh chặn thành công và cho phép truy đuổi bọn cướp biển trong khu vực.
Công cụ công nghệ
Các tàu chở hàng cũng như tàu đánh cá được yêu cầu tuân thủ theo luật pháp quốc tế và phải được trang bị hệ thống truyền dữ liệu cho biết vị trí của chúng.
Kể từ khi ký quy tắc ứng xử Yaoundé, các nhà quản lý đã phát hiện ra rằng các công nghệ mới hiện đang sử dụng dữ liệu vị trí này để giúp các quốc gia ở Vịnh Guinea giám sát vùng biển của họ.
Các công cụ và hệ thống – như Radar, hệ thống thông tin khu vực dành cho Yaoundé Architecture (Yaris), Sea Vision, Skylight et Global Fishing Watch – tích hợp thông tin từ nhiều hệ thống theo dõi và giám sát vị trí cũng như dữ liệu vệ tinh để xác định hành vi đáng ngờ. Điều này đã cải thiện đáng kể những nỗ lực chống lại các mối đe dọa an ninh.
Các quốc gia vùng Vịnh Guinea hiện có nhận thức tốt hơn về hoạt động của tàu thuyền trong vùng biển của họ và có thể ứng phó một cách thông tin trong các tình huống khẩn cấp, chẳng hạn như cướp biển, cướp có vũ trang và trộm cắp dầu thô.
Nếu không có Quy tắc ứng xử Yaoundé và các công nghệ mới được đưa ra thì việc chia sẻ thông tin, thu thập bằng chứng và hợp tác giữa các quốc gia sẽ không thể thực hiện được.
Tiến bộ công nghệ của Nigeria
Nigeria là một ví dụ điển hình về một quốc gia nơi đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ đã giúp giải quyết các mối đe dọa về an ninh và phát triển.
Trong 3 năm qua, Nigeria đã triển khai một loạt công cụ công nghệ. Ví dụ, Hải quân đã triển khai cơ sở Năng lực Nhận thức Hàng hải Khu vực, nơi tiếp nhận, ghi lại và phân phối dữ liệu cũng như hệ thống giám sát hàng loạt Falcon Eye.
Cơ quan An toàn và Quản lý Hàng hải Nigeria cũng đã đạt được tiến bộ thông qua dự án Deep Blue. Chúng bao gồm một trung tâm thu thập dữ liệu và tình báo hoạt động với các tàu sứ mệnh đặc biệt (chẳng hạn như máy bay không người lái) để hành động chống lại các mối đe dọa.
Kể từ đó, Nigeria ghi nhận tình trạng cướp biển và cướp có vũ trang trên biển giảm hẳn. Từng được chỉ định là điểm nóng về cướp biển, quốc gia này đã bị xóa khỏi danh sách điểm nóng vào năm 2022.
Sự lạc quan thận trọng
Rõ ràng là công nghệ có vai trò quan trọng trong việc cải thiện an toàn và an ninh trên biển. Nhưng nó không phải là không có những thách thức.
Đầu tiên, việc phụ thuộc quá nhiều vào các công cụ công nghệ bên ngoài đã dẫn đến việc thiếu quyền sở hữu công nghệ. Điều này ảnh hưởng tới tính bền vững của dự án. Ví dụ: khi nguồn tài trợ của EU cho YARIS hết hạn, chi phí vận hành sẽ được chuyển từ EU sang các quốc gia có Yaoundé Architecture. Nhưng các quốc gia trong khu vực vẫn chưa có kế hoạch rõ ràng về cách hỗ trợ YARIS.
Thứ hai, việc sử dụng công nghệ đòi hỏi những người có chuyên môn cụ thể. Tuy nhiên, nhiều quốc gia không có đủ điều kiện để thuê họ hoặc không đào tạo được nguồn nhân lực có chuyên môn này. Ngay cả khi nhân viên đã được đào tạo, họ có thể không được tiếp cận với các công cụ (không có sẵn trên toàn quốc) để áp dụng những gì họ đã học.
Thứ ba, các hệ thống giám sát hiện có như Hệ thống nhận dạng tự động (AIS) và Hệ thống giám sát tàu thuyền (VMS) có thể bị vô hiệu hóa, một lỗ hổng mà bọn tội phạm tiếp tục khai thác. Các hệ thống radar có thể lấp đầy những khoảng trống này, nhưng phạm vi phủ sóng của RADAR không đủ dọc theo bờ biển. Tương tự như vậy, sự khan hiếm của các trung tâm dữ liệu để nhận dạng và theo dõi tàu tầm xa (do thiếu đầu tư) khiến việc sử dụng công nghệ hiện có trở nên khó khăn.
Thứ năm, có những thách thức liên quan đến khó khăn trong giao tiếp, việc không có kết nối internet trên một số tàu nhất định hoặc tốc độ internet thấp.
Cuối cùng, các nhà khai thác tư nhân như ngành vận tải hàng hải không sử dụng các dịch vụ do Yaoundé Architecture cung cấp. Điều này dường như có liên quan đến những cân nhắc chính trị và sự thiếu tin tưởng vào các giải pháp khu vực.
Thay vào đó, các nhà khai thác tàu báo cáo sự cố cho các cơ quan bên ngoài khu vực, chẳng hạn như Nhận thức về lĩnh vực thương mại hàng hải – Vịnh Guinea (có trụ sở tại Pháp) hoặc Cục Hàng hải quốc tế tại Malaysia. Các cơ quan này thường phổ biến thông tin mà không xác nhận nó với cấu trúc khu vực, điều này cản trở các cơ quan khu vực hoạt động hiệu quả.
Các nước Đại Tây Dương có lợi ích hợp tác và phối hợp để giải quyết các thách thức an ninh hàng hải.
Công nghệ có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc này. Nhưng điều cần thiết là các quốc gia phải cải thiện bí quyết công nghệ của mình và đảm bảo rằng các đối tác và doanh nghiệp bên ngoài sử dụng các dịch vụ công nghệ sẵn có. Đây sẽ là một bước tiến lớn hướng tới một môi trường hàng hải an toàn và hợp tác.