Ngày 24 tháng 10 năm 2022 – Chính phủ, các bộ, ngành và các địa phương ven biển Việt Nam đã bày tỏ quyết tâm cao trong việc gỡ bỏ thẻ vàng IUU của Ủy ban châu Âu (EC) trong thời gian tới. IUU – Illegal, Unrepoted and Unregulated Fishing) là hoạt động khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định.
Tại hội nghị mới đây bàn về vấn đề này, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về chống khai thác IUU cho rằng, việc xóa bỏ thẻ vàng IUU là đặc biệt cấp bách và có ý nghĩa to lớn đối với đời sống của ngư dân và lĩnh vực xuất khẩu thủy sản cũng như uy tín của đất nước.
Theo Phó Thủ tướng Lê Văn Thành, lãnh đạo Đảng, Nhà nước thể hiện sự quan tâm sâu sắc đến vấn đề này và đã tham dự nhiều cuộc gặp gỡ, trao đổi với các quan chức cấp cao của Liên minh châu Âu (EU) và EC về cam kết, nỗ lực và quyết tâm của Việt Nam trong việc ngăn chặn và kiểm soát khai thác IUU. Phó Thủ tướng nêu rõ: “Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ thị, chỉ đạo về các biện pháp giải quyết vấn đề này một cách quyết liệt”.
Các đoàn của EU đánh giá cao quyết tâm chính trị của Việt Nam trong việc thực hiện các khuyến nghị. Việt Nam đã tham gia và thực hiện các hiệp định quốc tế liên quan đến chống khai thác IUU, bao gồm Hiệp định về các biện pháp cấp quốc gia có cảng của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) và Hiệp định trữ lượng cá của Liên hợp quốc. Mục tiêu của Hiệp định về các biện pháp của quốc gia có cảng, hiệp định quốc tế ràng buộc đầu tiên nhắm mục tiêu cụ thể đến việc đánh bắt IUU, là ngăn chặn và loại bỏ đánh bắt IUU bằng cách cấm các tàu đánh bắt IUU sử dụng cảng và cập cảng đánh bắt của họ. Trong khi đó, Hiệp định trữ lượng cá của Liên hợp quốc nhằm đảm bảo việc bảo tồn lâu dài và sử dụng bền vững các đàn cá xếp lớp và các đàn cá di cư cao trong khuôn khổ Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển
Phó Thủ tướng đã yêu cầu thành lập các đoàn liên ngành ở Trung ương do lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo, ở địa phương do lãnh đạo UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đứng đầu để kiểm tra cụ thể.
Ông Thành cũng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương liên quan triển khai thực hiện có hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt là Đề án phòng, chống khai thác IUU đến năm 2025 vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành để đánh bắt, chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam an toàn và bền vững.
Ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản (thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, cả nước hiện có hơn 90.000 chiếc tàu cá và hệ thống giám sát tàu thuyền (Vessel Monitoring System – VMS) đã được lắp đặt trên 95% tàu đánh bắt cá. Việc lắp đặt hệ thống giám sát tàu thuyền và kiểm tra tàu cá đã được đẩy mạnh ở các tỉnh ven biển, đặc biệt là Kiên Giang, Cà Mau, Bến Tre, Bình Định, Bình Thuận, Bạc Liêu và Bà Rịa – Vũng Tàu.
Sắp tới, sẽ có nhiều tỉnh, thành phố ven biển trên toàn quốc giám sát tàu cá suốt ngày đêm, nhiều tổ giám sát nghề cá cấp tỉnh, thành phố cũng sẽ được thành lập.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến, khung pháp lý của Việt Nam về chống khai thác IUU đã tương đối hoàn thiện, thể hiện rõ cam kết của Việt Nam trong phát triển thủy sản bền vững và có trách nhiệm sau hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, do hạn chế về cơ sở hạ tầng và trình độ học vấn của một số ngư dân nên thẻ vàng khai thác IUU vẫn chưa được gỡ bỏ. Ông Tiến lưu ý, đôi khi ngư dân không đạt tiêu chuẩn về nhật ký khai thác, việc giải ngân vốn đầu tư cảng cá còn chậm, chậm lắp đặt hệ thống giám sát tàu thuyền ở những địa phương có hoàn cảnh khó khăn, có nhiều ngư dân nghèo
Chính phủ đã chỉ đạo, tất cả các tàu cá có chiều dài từ 15 mét trở lên đều phải được kiểm tra trước khi xuất bến để đảm bảo đầy đủ hồ sơ, trang thiết bị theo quy định. Ngoài ra, chúng phải được giám sát qua hệ thống giám sát tàu thuyền khi ở trên biển và sẽ được kiểm tra khi cập cảng cá. Toàn bộ sản lượng thủy sản nội địa phải được kiểm tra, giám sát khi xếp dỡ tại cảng cá và 100% hải sản đánh bắt ở nước ngoài cập cảng Việt Nam phải được kiểm tra, giám sát theo Hiệp định về các biện pháp quốc gia về cảng của FAO năm 2009.
Hơn nữa, Việt Nam sẽ nâng cao năng lực và hiệu quả của các cuộc tuần tra và kiểm tra trên biển, tăng cường thực thi pháp luật, truy xuất nguồn gốc hải sản và thực hiện nghiêm túc các hiệp ước và thỏa thuận quốc tế có liên quan.
Cuối năm 2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp từ xa về công tác phòng, chống khai thác IUU. Thủ tướng yêu cầu Ban Chỉ đạo quốc gia đôn đốc các bộ, ngành, địa phương triển khai các giải pháp một cách hiệu quả, quyết liệt và đồng bộ.
Theo đó., Bộ Quốc phòng được giao nhiệm vụ phối hợp với các cơ quan, bộ, ngành liên quan và Ủy ban Nhân dân 28 tỉnh, thành phố ven biển tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động của tàu cá, nhất là trên các vùng biển không có giới hạn rõ ràng giữa Việt Nam và các quốc gia láng giềng.
Bộ Ngoại giao có trách nhiệm làm việc với các bên liên quan, tham mưu cho Chính phủ phương án đàm phán với các nước có chung vùng biển chưa phân giới rõ ràng với Việt Nam để xác định ranh giới cho tàu cá Việt Nam hoạt động hợp pháp. Bộ này cũng được yêu cầu thu thập thông tin, chứng cứ tại các quốc gia bắt giữ tàu cá vi phạm của Việt Nam.
Bộ Công an được giao điều tra, xử lý nhóm đối tượng môi giới khai thác thủy sản trái phép ở vùng biển nước ngoài. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tiếp tục điều chỉnh thể chế, khuôn khổ pháp lý để quản lý chặt chẽ nghề
Bộ Kế hoạch và Đầu tư được yêu cầu bố trí một phần vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và các nguồn vốn khác để xây dựng, nâng cấp kết cấu hạ tầng nghề cá, bao gồm cảng cá, khu neo đậu, tránh trú bão cho tàu thuyền và phát triển nghề cá. hệ thống quản lý. Ngoài ra, Chính phủ đề nghị Bộ Tài chính ưu tiên hỗ trợ kinh phí để các bộ, ngành, địa phương liên quan thực hiện các chương trình, kế hoạch phòng, chống khai thác IUU.
Bộ Giao thông vận tải được giao chủ trì, phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ liên quan kiểm tra thủy sản nhập khẩu vào Việt Nam. Đồng thời, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng sẽ chung tay tổ chức các chương trình đào tạo nghề và quản lý lao động thủy sản phù hợp với các quy định pháp luật về lao động trong nước và quốc tế.
Trang web của Tạp chí Chính sách Toàn cầu Mỹ (US Global Policy Journal) nhận định rằng Việt Nam có thể trở thành hình mẫu cho các nước Đông Nam Á khác trong việc chống khai thác IUU. Theo đó, Việt Nam không muốn lặp lại sai lầm của Thái Lan, quốc gia có tỷ lệ tàu cá không đăng ký cao và nằm ngoài tầm kiểm soát của Chính phủ. Việt Nam cũng không muốn tiếp bước nước láng giềng Campuchia đang đi vào ngõ cụt với thẻ đỏ từ EU và không thể xuất khẩu cá.
Một quan chức cấp cao của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam khẳng định: “Việt Nam sẽ không bao giờ dung thứ hoặc cho phép bất kỳ hoạt động nào liên quan đến đánh bắt IUU”.
Bảo Ngọc (Theo VietnamPlus)