Trung bình một hiệp định thương mại (FTA) có bao gồm các điều khoản về lao động tăng giá trị thương mại lên 28%, so với mức tăng 26% của một hiệp định không có điều khoản lao động.
Đây là kết quả nghiên cứu trong báo cáo vừa công bố của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) về tăng trưởng và công bằng với tựa đề "Đánh giá tác động của các điều khoản lao động trong các thỏa thuận thương mại và đầu tư".
Báo cáo chỉ ra rằng, các điều khoản về lao động không làm suy giảm hoặc thay đổi dòng chảy thương mại, mà thậm chí còn gia tăng khả năng tiếp cận thị trường lao động. Trên thực tế, trung bình một hiệp định thương mại có bao gồm các điều khoản về lao động tăng giá trị thương mại lên 28%, so với mức tăng 26% của một hiệp địnhkhông có điều khoản lao động.
Bên cạnh đó, các điều khoản về lao động hỗ trợ việc tiếp cận thị trường lao động, đặc biệt là đối với phụ nữ trong độ tuổi lao động. Các điều khoản về lao động ảnh hưởng tích cực tới tỷ lệ tham gia lực lượng lao động (giúp tăng tỷ lệ dân số cả nam và nữ trong độ tuổi lao động tham gia vào lực lượng lao động).
Báo cáo nhấn mạnh sự gia tăng đáng kể về số lượng các hiệp định thương mại trên toàn thế giới. Trong năm 2014 gần 55% khối lượng xuất khẩu nằm trong khuôn khổ của các hiệp định thương mại song phương và đa phương. Trong khi đó con số này vào năm 1995 chỉ là 42%.
Bà Marva Corley, chuyên gia kinh tế cao cấp của ILO, tác giả chính của báo cáo cho biết: "Ngày càng nhiều các hiệp định thương mại mới có bao gồm các điều khoản về lao động. Cho đến tháng 12/2015, đã có 76 hiệp định thương mại (bao trùm 135 nền kinh tế) có bao gồm các điều khoản về lao động, và gần một nửa được hoàn tất sau năm 2008. Hơn 80% số hiệp định có hiệu lực từ 2013 có những điều khoản về lao động”.
Hiện nay, 1/4 giá trị thương mại của các hiệp định thương mại nằm trong phạm vi của những điều khoản trên. Đây là điều gần nhưng không tồn tại trước thời điểm giữa những năm 1990.
Nghiên cứu cũng cảnh báo rằng tác động của thương mại lên thị trường lao động vẽ nên một bức tranh nhiều màu sắc, đặc biệt khi xét đến vấn đề chất lượng việc làm và tăng lương.
Tại Việt Nam, trong số 16 hiệp định thương mại tự do Việt Nam có tham gia, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) bao gồm một loạt các điều khoản rõ ràng liên quan đến lao động.
Theo báo cáo, mặc dù TPP không không tạo ra bất kỳ tiêu chuẩn lao động quốc tế mới nào, nhưng đòi hỏi Việt Nam thông qua và duy trì trong luật pháp, quy định và thực hành những quyền được nêu trong Tuyên bố 1998 của ILO về Các Nguyên tắc và Quyền Cơ bản trong Lao động, bao gồm tự do liên kết, quyền tổ chức và thương lượng tập thể, xóa bỏ lao động cưỡng bức, lao động trẻ em và phân biệt đối xử tại nơi làm việc.
Hiệp định thương mại tự do EU – Việt Nam (EVFTA) vừa hoàn tất đàm phán trong tháng 12/2015 cũng bao gồm các điều khoản về lao động. Hiệp định này yêu cầu các bên thực thi hiệu quả các tiêu chuẩn lao động cơ bản của ILO và các Công ước của ILO đã ký kết, và yêu cầu các bên tham gia các Công ước cơ bản của ILO mà mỗi bên chưa tham gia./.