(vasep.com.vn) Ngành tôm của Ecuador đã phải đối mặt với nhiều khó khăn trong năm 2024 đầy biến động và mặc dù có vị thế vững chắc trên thị trường, nhưng ngành này sẽ kết thúc với mức tăng trưởng hằng năm rất thấp hoặc không tăng trưởng.
XK tăng trong tháng 11
Ecuador đã xuất khẩu 118.000 tấn (260,1 triệu pound) tôm trong tháng 11/2024, tăng 37% so với tháng 10/2024 và tăng gần 21% so với cùng kỳ năm 2023.
Tổng giá trị xuất khẩu tôm của Ecuador trong tháng 11/2024 ước tính là 637,7 triệu USD, tăng 45% so với giá trị ghi nhận trong tháng 10 và cao hơn 19% so với giá trị ghi nhận trong tháng 11/2023. Giá trung bình XK đạt 2,45 USD/pao trong tháng 11, tăng 5,5% so với giá trung bình là 2,32 USD/pao của tháng trước đó.
Sự sụt giảm mạnh trong nhập khẩu vào tháng 10 đã dẫn đến việc giảm lượng hàng tồn kho và giá bán buôn tại Hoa Kỳ tăng mạnh.
Xuất khẩu tôm của Ecuador được dẫn đầu bởi Industrial Pesquera Santa Priscila, chiếm 21.710 tấn (47,861 triệu pao) và giá trị 143,3 triệu USD vào tháng 11. Sociedad Nacional de Galapagos, hay Songa, đứng thứ hai với 15.265 tấn (33,653 triệu pao). Expalsa, Camar Expo và Exportquilsa SA lọt vào top năm, chiếm 52% lượng xuất khẩu.
Triển vọng của ngành tôm có phần xấu đi vào quý cuối cùng của năm do những trở ngại về mặt quy định và sự thu hẹp của thị trường.
Khối lượng xuất khẩu trung bình hàng tháng của Ecuador trong năm 2024 là 220 triệu pound, thấp hơn một chút so với mức trung bình 223 triệu pound của năm 2023.
Nhiều nguồn tin trong ngành dự kiến một kết quả đáng thất vọng vào cuối năm 2024 với tăng trưởng âm.
Mặc dù là một trong những nước xuất khẩu tôm hàng đầu thế giới, Ecuador đã phải vật lộn để duy trì mức tăng trưởng mạnh mẽ mà nước này đã đạt được trong những năm gần đây. Nhu cầu yếu ở các thị trường lớn, cùng với giá cả toàn cầu biến động, đã gây áp lực lên ngành.
Gặp khó tại thị trường Trung Quốc và Mỹ
Một trong những trở ngại lớn xảy ra vào đầu năm khi Trung Quốc, thị trường tôm lớn nhất của Ecuador, tạm thời chặn nhập khẩu từ chín công ty Ecuador vì cáo buộc vi phạm tiêu chuẩn vệ sinh.
Chính quyền Trung Quốc phát hiện mức natri metabisulfit vượt ngưỡng cho phép trong các lô hàng tôm từ tháng 2 đến tháng 3. Mặc dù lệnh đình chỉ đã được dỡ bỏ vào tháng 6, nhưng tác động vẫn còn kéo dài.
Đến tháng 10, xuất khẩu tôm của Ecuador sang Trung Quốc không chỉ không phục hồi hoàn toàn mà còn giảm 19% về khối lượng và 10% về giá trị xuống còn 535.781 tấn, trị giá 2,4 tỷ USD. Sự suy thoái kinh tế ở Trung Quốc, cùng với nhu cầu trong nước giảm và sự cạnh tranh gay gắt từ các nhà sản xuất châu Á khác, đã dẫn đến sự thu hẹp đáng kể thị trường tôm Ecuador.
Mặc dù có sự phục hồi nhẹ vào nửa cuối năm 2024, nhưng phần lớn là do nhu cầu cho Tết Nguyên đán sắp tới. Tuy nhiên, sự thúc đẩy ngắn hạn này không thể bù đắp được những tổn thất đáng kể mà Ecuador phải gánh chịu trên thị trường quan trọng này.
Mặc dù những phát hiện sơ bộ của Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ vào tháng 4 năm 2024 đã dẫn đến việc giảm thuế suất cho một số công ty Ecuador, nhưng quyết định cuối cùng vào tháng 10 đã khẳng định lại thuế suất đối với trợ cấp, vẫn tiếp tục gây gánh nặng cho các nhà xuất khẩu Ecuador.
Theo số liệu của CNA, xuất khẩu tôm của Ecuador sang Hoa Kỳ đã giảm 25% về khối lượng và giảm 19% về doanh thu xuống còn 178.583 tấn, trị giá 1,08 tỷ USD trong 10 tháng của năm 2024. Mặc dù vậy, Hoa Kỳ vẫn chiếm gần một phần năm lượng tôm xuất khẩu của Ecuador.
Bị đình chỉ xuất tôm sang Brazil
Trong tháng 12/2024, tôm Ecuador lại phải chịu một đòn giáng nữa khi Brazil, một thị trường nhỏ hơn nhưng quan trọng, đã ngừng nhập khẩu tôm nuôi từ Ecuador.
Chính quyền Brazil đã trích dẫn "phát hiện ban đầu" về những bất thường về vệ sinh, mặc dù việc đình chỉ không dựa trên kết luận chắc chắn.
Động thái này diễn ra bất chấp cuộc đối thoại đang diễn ra giữa Bộ sản xuất Ecuador và chính quyền Brazil, cùng chuyến thăm của các chuyên gia kỹ thuật Brazil vào tháng 11 đã ca ngợi các quy trình vệ sinh của Ecuador.
CNA khẳng định rằng quyết định có hiệu lực vào ngày 9/12 là "vô lý và mang động cơ chính trị, được dàn dựng để có lợi cho những người sản xuất tôm Brazil.
Ông nhấn mạnh rằng Ecuador đã tuân thủ các yêu cầu của Brazil là chỉ xuất khẩu tôm đã nấu chín, lột vỏ và bỏ chỉ, mà các tiêu chuẩn quốc tế coi là an toàn. Camposano lưu ý rằng các thanh tra viên Brazil không tìm thấy sự bất thường nào trong quy trình sản xuất tôm của Ecuador trong chuyến thăm của họ.
Theo nguồn tin từ Ecuador, Brazil đã nhập khẩu 7,2 triệu USD tôm Ecuador vào năm 2024, tăng 21,8% so với năm trước đó. Lệnh cấm này gây nguy hiểm cho thị phần tôm đang phát triển của Ecuador tại Brazil.
Nhu cầu thị trường thu hẹp
Ngoài những vấn đề thương mại cụ thể này, thị trường tôm toàn cầu đang phải đối mặt với những thách thức lớn hơn.
Nhu cầu tôm Ecuador tại Trung Quốc, vốn là nước nhập khẩu lớn nhất, đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng do nền kinh tế nước này suy thoái và sự chuyển dịch sang các nhà cung cấp thay thế như Việt Nam.
Trong khi đó, sự tăng trưởng của các nước sản xuất tôm khác, như Ấn Độ và Honduras, đã làm gia tăng thêm sự cạnh tranh. Trước những khó khăn này, Camposano dự báo sản lượng và khối lượng xuất khẩu tôm của Ecuador sẽ giảm 4% vào cuối năm 2024, với mức giảm tương ứng về doanh thu xuất khẩu khoảng 8%.
Sau tất cả những điều này, triển vọng cho năm 2025 vẫn còn chưa chắc chắn.
Trong khi ngành này vẫn tiếp tục phải đối mặt với những trở ngại đáng kể, bao gồm bối cảnh địa chính trị bất ổn và căng thẳng thương mại, đặc biệt là giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, vẫn có một số dấu hiệu cho thấy tiềm năng phục hồi.
EU, vốn là thị trường ổn định đối với các sản phẩm của Ecuador, bao gồm cả tôm, đã cho thấy sự tăng trưởng. Nhu cầu của EU đối với tôm Ecuador đã tăng đáng kể vào năm 2024, chiếm 20% tổng kim ngạch xuất khẩu tôm tính đến tháng 10.
Tương lai xuất khẩu tôm của Ecuador không chỉ phụ thuộc vào việc vượt qua các rào cản thương mại hiện tại mà còn phụ thuộc vào khả năng đa dạng hóa thị trường và ứng phó với sự thay đổi trong mô hình nhu cầu toàn cầu.