Nền kinh tế Nhật Bản đang có những cải thiện nhất định, tuy nhiên trong những năm gần đây xã hội nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp như việc thất bại trong các chương trình phúc lợi công cộng đã khiến người dân có tâm lý không an tâm về một triển vọng không ổn định và không rõ ràng.Giá cả hàng hóa đều có xu hướng giảm, độ tuổi của dân số ngày càng già hơn. Những yếu tố trên đã ảnh hưởng rất lớn đến sức mua chung đối với nhiều mặt hàng thực phẩm trong đó có thủy sản. Những thay đổi cơ bản 5 năm qua, thị trường tôm Nhật Bản đã có nhiều thay đổi, theo dự đoán xu hướng này sẽ tiếp tục diễn ra trong những năm tới với các đặc điểm chính sau :
Giá bán tôm trong nước đang giảm dần, sự chệnh lệch về giá đang bị thu hẹp theo từng năm. Các nhà nhập khẩu không còn mua với khối lượng lớn để tích lũy hàng.
Khối lượng nhập khẩu tôm biển đang giảm dần.
Tăng cường nhập khẩu tôm chân trắng ( Vannamei)
Năm 2000, Nhật Bản bắt đầu nhập khẩu tôm chân trắng của Trung Quốc. Đây là mặt hàng chất lượng tốt và giá cao.
Tiếp đó, Thái Lan xuất khẩu tôm này cho Nhật Bản với chất lượng tốt và giá cả phải chăng. Loại sản phẩm này có khả năng truy xuất nguồn gốc tốt, đáp ứng yêu cầu của người tiêu dùng cuối cùng của Nhật Bản.
Tôm chân trắng có lợi thế đáp ứng nhu cầu có nguồn cung cấp ổn định.
Giảm nhập khẩu tôm nguyên liệu dưới dạng block, sản phẩm tôm đông lạnh block đã được thay thế bằng các sản phẩm tôm đông lạnh rời (IQF) và PTO bởi các lý do như chất lượng tôm không thể kiểm tra được nếu không rã đông nguyên liệu, tiêu chuẩn chất lượng không đồng đều và thường xuyên, đóng bao bì 1,8kg/block, thường là quá lớn đối với các nhà hàng nhỏ tư nhân.
Tăng cường nhập khẩu các sản phẩm tôm giá trị gia tăng, ví dụ như tôm PTO, tôm duỗi PTO, các sản phẩm chín và tôm sushi, các sản phẩm tôm bao bột và chiên sẵn.
Các nước cung cấp có sự thay đổi, các nước có khả năng đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm lại đang tăng khối lượng xuất bán. Gần đây, có xu hướng coi khả năng truy xuất nguồn gốc sản phẩm, HACCP và ISO quan trong hơn là độ tươi của nguyên liệu.
Kênh bán hàng phục vụ người tiêu dùng cuối cùng, trước đây phục vụ hai đối tượng tiêu thụ chính là nấu tại nhà ( bán ra ở các quầy thủy sản, siêu thị) và phục vụ nhà hàng (hệ thống nhà hàng và cửa hàng ăn nhanh). Hiện nay, thủy sản còn được bán ra ở các cửa hàng tiện dụng với món ăn chế biến sẵn để mua về hoặc loại ăn liền, chế biến thành các món đặc sản bán tại các siêu thị.
Kênh bán hàng – nhà nhập khẩu và trung gian, gần đây khu vực tiêu thụ cuối cùng như các hệ thống siêu thị và nhà hàng lớn đang cố gắng mua trực tiếp từ các nhà nhập khẩu hoặc từ chính các nhà chế biến và xuất khẩu ở nước cung cấp nhằm đảm bảo nguồn cung cấp thường xuyên và có giá cạnh tranh hơn. Các mặt hàng nhập khẩu thường theo yêu cầu của khu vực tiêu thụ cuối cùng vì vậy các nhà nhập khẩu có thể có lãi ít hơn nhưng chắc chắn có lợi nhuận không chịu nhiều rủi ro như trước.
Yếu tố quan trọng để người tiêu thụ cuối cùng quyết định chọn mua hàng là điều kiện cung cấp tốt và tính ổn định liên tục của nguồn hàng. Khách hàng thích mua các mặt hàng luôn có sẵn khi có nhu cầu. Trước đây, khách hàng thường chú trọng nhiều đến chất lượng và giá cả của sản phẩm.
Dự báo về triển vọng thị trường
Tiêu thụ : Do dân số Nhật Bản ngày càng giảm và già hơn vì vậy sức tiêu thụ thực phẩm nói chung sẽ giảm ( dự đoán năm 2030 sẽ giảm 100 tỷ USD).
Giá cả : Thị trường sẽ khó chấp nhận việc tăng giá hàng hoặc giá chỉ có thể tăng khi nguồn cung cấp bị thiếu nghiêm trọng.
Giá tôm thực sự sẽ phụ thuộc vào nguồn cung cấp tôm chân trắng, bên cạnh một số yếu tố khác như tỷ giá hối đoái và nguồn cung cấp thịt bò từ Mỹ. Lưu ý rằng, mức giá tôm thấp như năm nay (2005) nhưng sức tiêu thụ cũng không thể tăng nổi.
Sản phẩm và xuất xứ sản phẩm : Nhà nhập khẩu và người tiêu dùng yêu cầu cao hơn về khả năng cung cấp đều đặn và chất lượng ổn định. Đáp ứng được yêu cầu trên chỉ có thể là 2 sản phẩm sau : tôm sú cỡ từ lớn đến 25, tôm chân trắng cỡ từ 26 đến nhỏ. Nguồn cung cấp chủ yếu là từ các nước Thái Lan, Việt nam và Trung Quốc.
Hiện tại, các sản phẩm chế biến giá trị gia tăng khó có thể tăng thêm thị trường vì đã khối lượng cung cấp đã quá đủ.
Sản phẩm tempura và chiên sẵn vẫn có tiềm năng để mở rộng thị trường.
chỉ có thể tăng khi nguồn cung cấp thiếu nghiêm trọng.
Giá tôm thực sự sẽ phụ thuộc vào nguồn cung cấp tôm chân trắng, bên cạnh một số yếu tố khác như tỷ giá hối đoái và nguồn cung cấp thịt bò từ Mỹ. Lưu ý rằng, mức giá tôm thấp như năm nay (2005) nhưng sức tiêu thụ cũng không thể tăng.
Sản phẩm và xuất xứ sản phẩm : Nhà nhập khẩu và người tiêu dùng yêu cầu cao hơn về khả năng cung cấp đều đặn và chất lượng ổn định. Đáp ứng được yêu cầu trên chỉ có thể là 2 sản phẩm sau : tôm sú cỡ từ lớn đến 25, tôm chân trắng cỡ từ 26 đến nhỏ. Nguồn cung cấp chủ yếu là từ các nước Thái Lan, Việt nam và Trung Quốc. Hiện tại, các sản phẩm chế biến giá trị gia tăng khó có thể tăng thêm thị phần vì đã khối lượng cung cấp đã quá đủ. Sản phẩm tempura và chiên sẵn vẫn có tiềm năng để mở rộng thị trường.
]