VASEP làm việc với TP.HCM, Đồng Tháp và Lâm Đồng nhằm tháo gỡ thách thức MMPA và thúc đẩy phát triển nghề khai thác ghẹ đỏ bền vững

Ngày 26/8/2025, Cục Quản lý Đại dương và khí quyển (NOAA), Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã gửi công thư tới Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) thông báo từ chối công nhận tương đương đối với 12 nghề khai thác hải sản của Việt Nam theo Đạo luật Bảo vệ Thú biển (MMPA) của Hoa Kỳ. Theo đó, các loài hải sản khai thác theo các nghề này sẽ bị cấm nhập khẩu vào Hoa Kỳ kể từ ngày 01/01/2026, trong đó có nhiều loài hải sản XK chủ lực của Việt Nam như cá ngừ, cá thu, mực, tôm hùm…., trong đó có nghề khai thác Ghẹ (gồm Ghẹ đỏ và Ghẹ xanh).

Quyết định này của NOAA dẫn đến nguy cơ làm gián đoạn xuất khẩu hải sản sang thị trường Mỹ. Hoa Kỳ là thị trường quan trọng và lớn nhất của thủy hải sản Việt Nam với kim ngạch nhập khẩu 1,8 - 1,9 tỷ USD/năm trong 2-3 năm trở lại đây, trong đó các mặt hàng từ khai thác biển có doanh số khoảng 500 - 510 triệu USD/năm. Đây cũng là thị trường chiếm tỷ trọng lớn nhất của xuất khẩu Ghẹ Việt Nam trên 75% tổng kim ngạch xuất khẩu Ghẹ với khoảng 63 - 65 triệu USD mỗi năm.

Trước nguy cơ gián đoạn thương mại, VASEP nhấn mạnh việc chứng minh tính bền vững, an toàn sinh thái và không gây tác động lên các loài thú biển trong nghề ghẹ đỏ là yếu tố then chốt để kiến nghị Mỹ xem xét lại quyết định. Các ghi nhận khoa học từ Chương trình FIP ghẹ xanh do VASEP và Viện Nghiên cứu Hải sản Hải Phòng (RIMF) triển khai từ năm 2012 cho thấy:

· Nghề ghẹ đỏ và ghẹ xanh sử dụng ngư cụ ven bờ, quy mô nhỏ.

· Không ghi nhận tương tác với thú biển.

· Tần suất bắt gặp các loài ETP như rùa biển, cá nhám, cá đuối là rất thấp.

Những bằng chứng này đang được VASEP và RIMF tiếp tục phát triển thành bộ dữ liệu khoa học để chứng minh tính tương đồng sinh thái và mức độ an toàn của nghề ghẹ đỏ.

Trong buổi làm việc với từng Sở, VASEP đã đề xuất các địa phương phối hợp:

· Rà soát hiện trạng phân bố và sản lượng ghẹ đỏ tại từng khu vực;

· Phát triển dữ liệu khoa học phục vụ đối thoại với Hoa Kỳ về MMPA;

· Từng bước triển khai Chương trình cải thiện nghề khai thác ghẹ đỏ (FIP) tại địa phương;

· Góp phần xây dựng nền nghề cá bền vững, phù hợp tiêu chuẩn quốc tế.

Đề xuất của VASEP đã được lãnh đạo sở của cả 3 tỉnh hoan nghênh, đồng thời sẵn sàng hỗ trợ và hợp tác để triển khai chương trình trong thời gian tới.