(vasep.com.vn) Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA Fisheries) vừa xác nhận Nam Phi nằm trong số 10 quốc gia châu Phi được phép xuất khẩu cá và sản phẩm thủy sản từ tất cả các nghề cá biển sang Hoa Kỳ kể từ tháng 1 năm 2026.
Động thái này nằm trong khuôn khổ việc NOAA siết chặt quy định đối với các quốc gia không đáp ứng yêu cầu của Đạo luật Bảo vệ Động vật Có vú Biển (MMPA) của Mỹ.
Nhiều nước châu Phi bị từ chối tiếp cận thị trường Mỹ
Đầu tháng 9, NOAA thông báo 240 nghề cá của 46 quốc gia không đáp ứng tiêu chuẩn MMPA, do đó sẽ mất quyền xuất khẩu sản phẩm thủy sản sang Mỹ từ đầu năm 2026.
Tại châu Phi, một số quốc gia bị ảnh hưởng gồm: Cameroon, Ghana, Kenya, Liberia, Madagascar, Mauritania, Mozambique, Nigeria, Senegal và Somalia.
Ngược lại, các quốc gia đáp ứng đầy đủ quy định gồm Morocco, Seychelles, Mauritius, Ai Cập, Bờ Biển Ngà, Cape Verde, Sierra Leone, Tanzania, Tunisia và Nam Phi.
Nam Phi chứng minh tuân thủ nghiêm ngặt quy định bảo vệ tài nguyên biển
Ông Saasa Pheeha, Giám đốc Quản lý Nguồn lợi Biển thuộc Bộ Lâm nghiệp, Thủy sản và Môi trường Nam Phi (DFFE), cho biết nước này đã bắt đầu làm việc với NOAA từ tháng 10/2021 để xin phê duyệt sơ bộ theo MMPA.
“Chúng tôi đã cung cấp dữ liệu, tài liệu chứng minh và bằng chứng về việc tuân thủ, bao gồm hệ thống pháp lý tiến bộ trong quản lý tài nguyên biển,” ông nói.
Theo MMPA, các quy định nhập khẩu của Mỹ bao gồm kiểm soát nghiêm ngặt về sản lượng khai thác và giảm thiểu bycatch (động vật bị bắt ngoài ý muốn). Ông Pheeha cho biết Nam Phi đã xử lý hiệu quả vấn đề này trên 22 lĩnh vực nghề cá thương mại, trong đó mỗi lĩnh vực đều có danh sách cố định các chủ quyền khai thác, được cấp phép hàng năm với các điều kiện chặt chẽ, tuân thủ phương pháp quản lý nghề cá dựa trên hệ sinh thái theo Luật Tài nguyên Sinh vật Thủy sinh của nước này.
NOAA đánh giá cao hồ sơ của Nam Phi, cho rằng quốc gia này không có nguồn lợi nào có nguy cơ tuyệt chủng cao do tương tác với hoạt động đánh bắt, và đã chứng minh được ưu tiên giảm thiểu rủi ro đối với nghề cá có khả năng tương tác cao với động vật biển có vú.
Cơ hội tăng xuất khẩu thủy sản sang Mỹ
Ông Pheeha nhận định, với việc nhiều quốc gia bị loại, nhu cầu đối với thủy sản Nam Phi tại Mỹ có thể tăng mạnh.
“Mặc dù Mỹ hiện chưa phải là thị trường xuất khẩu lớn của chúng tôi so với EU, Trung Quốc hay Nhật Bản, nhưng chúng tôi kỳ vọng thị phần tại Mỹ sẽ tăng sau tháng 1/2026,” ông nói.
Tuy nhiên, ông cũng thận trọng khi cho rằng chính sách thương mại của Mỹ có thể thay đổi bất ngờ, ảnh hưởng đến kế hoạch xuất khẩu.
Tranh cãi tại Mỹ về quyết định của NOAA
Các quyết định của NOAA đã vấp phải phản ứng mạnh mẽ tại Mỹ, bao gồm một vụ kiện do liên minh các nhà nhập khẩu và hiệp hội ngành thủy sản như Viện Nghề cá Quốc gia (NFI) và Trung tâm Luật Nhà hàng Mỹ khởi xướng.
Ông Gavin Gibbons, Giám đốc Chiến lược của NFI, cho rằng các lệnh cấm nhập khẩu này có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho các nhà nhập khẩu và người tiêu dùng Mỹ, vì chúng không dựa trên bằng chứng cụ thể về việc gây hại cho động vật biển, mà chủ yếu dựa vào thiếu sót trong dữ liệu, quy trình báo cáo hoặc khác biệt về phương pháp giảm thiểu khai thác không chủ đích (bycatch).