(vasep.com.vn) Chính phủ Australia đang tăng cường hợp tác kỹ thuật và hỗ trợ giám sát đối với Malaysia cùng các quốc gia Đông Nam Á nhằm kiềm chế tình trạng đánh bắt cá bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU). Đây là loại tội phạm xuyên quốc gia đang đe dọa nghiêm trọng đến an ninh hàng hải, nguồn tài nguyên hải sản và đời sống của hàng triệu người dân ven biển trong khu vực.
Hoạt động đánh bắt IUU không chỉ là vấn đề môi trường mà còn là thách thức kinh tế và nhân đạo. Các ước tính cho thấy tội phạm này gây thiệt hại hàng tỷ USD mỗi năm cho các quốc gia Đông Nam Á và thường gắn liền với các tội phạm xuyên biên giới khác như buôn người, lao động cưỡng bức hay buôn lậu vũ khí và ma túy. Tính chất ngầm của hoạt động này không chỉ làm suy giảm đa dạng sinh học biển mà còn phá vỡ hệ sinh thái san hô và cản trở nỗ lực quản lý nghề cá bền vững.
Theo ông David Power, Giám đốc cấp cao của Cơ quan Quản lý Nghề cá Australia (AFMA), chương trình hỗ trợ mới tập trung vào ba lĩnh vực: giám sát nâng cao, phát hiện “tàu tắt tín hiệu” và đào tạo thực thi pháp luật. Australia đang triển khai hệ thống giám sát tàu cá (VMS) cùng nền tảng giám sát hàng hải dựa trên vệ tinh để theo dõi hoạt động đánh bắt theo thời gian thực. Thông qua Sáng kiến Nhận thức Vùng biển Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (IPMDA) thuộc nhóm Quad, Australia mở rộng việc sử dụng công nghệ phát hiện tần số vô tuyến và tín hiệu quang học, giúp xác định sớm các tàu hoạt động không phát tín hiệu định vị và phối hợp ứng phó nhanh hơn.
Song song đó, AFMA đang tổ chức các khóa đào tạo cho cán bộ thủy sản của Malaysia và các nước ASEAN, tập trung vào kiểm soát rủi ro, thanh tra tại cảng và giám sát nghề cá khu vực (MCS). Theo ông Power, năng lực này giúp các cơ quan chức năng xác định hành vi đáng ngờ và tăng cường hiệu quả thực thi.
Thông qua Chương trình chống đánh bắt IUU Đông Nam Á, Australia tài trợ các khóa huấn luyện chung cho lực lượng thực thi của Malaysia, Việt Nam, Indonesia, Thái Lan và Philippines, kết hợp giữa đào tạo lý thuyết và thực hành trên biển. Chương trình cũng thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ trong lĩnh vực quản lý nghề cá và ghi nhận vai trò của tri thức bản địa trong quản lý hệ sinh thái.
Các nỗ lực này nằm trong khuôn khổ Kế hoạch Hành động Khu vực chống IUU (RPOA-IUU), được 11 quốc gia, bao gồm Australia, Malaysia, Indonesia, Philippines, Thái Lan và Việt Nam, thông qua từ năm 2007. Dù hoạt động của các tàu đánh bắt quy mô lớn đã giảm nhờ khung pháp lý chặt chẽ, khu vực hiện phải đối mặt với áp lực từ các tàu nhỏ do suy giảm nguồn cá và biến đổi khí hậu.
Ông Power khẳng định Malaysia đang ở vị thế thuận lợi để thúc đẩy hợp tác khu vực về chia sẻ dữ liệu, giám sát nghề cá và thanh tra cảng. “Đánh bắt bất hợp pháp là thách thức chung, và chỉ thông qua hợp tác, các quốc gia mới có thể bảo vệ nguồn tài nguyên biển, đảm bảo an ninh lương thực và tuân thủ luật pháp hàng hải quốc tế,” ông nhấn mạnh.