VASEP kiến nghị tháo gỡ vướng mắc về khai báo và đóng BHXH tại Quyết định 490/QĐ-BHXH

DN hội viên của Hiệp hội gặp phải vướng mắc mới phát sinh trong các quy định về BHXH tại Quyết định 490/QĐ-BHXH ngày 28/3/2023 khiến cho các DN dễ dàng bị đánh giá là sai lỗi trong việc khai báo và đóng BHXH mặc dù đó là bất cập do điều kiện khách quan, cụ thể:

I. Việc tính trả lương hàng tháng cho NLĐ của các DN đến trước ngày 1/4/2023:

Thực tế các DN chế biến nông-thủy sản có lực lượng lao động rất đông, có nhiều nhà máy/phân xưởng ở các địa điểm khác nhau, tổ chức làm việc theo ca và hầu hết chia 2 kỳ lương (kỳ 1 nửa tháng trước và kỳ 2 rơi vào nửa đầu tháng sau). Trong thực tế, việc tính trả lương hàng tháng cho người lao đông (NLD) của các DN đến trước ngày 1/4/2023 được thực hiện theo quy trình sau:

- Vào ngày kết thúc của mỗi tháng, bộ phận Nhân sự - tiền lương phải đối chiếu kiểm tra bảng chấm công, tính toán công thời gian, sản phẩm, các chế độ khác, ... để xác nhận, tính toán lập bảng thanh toán lương & các khoản thu qua lương cho người lao động nhằm đảm bảo trả lương kịp thời cho người lao động (vào ngày 5-10 tháng kế tiếp).

- Đồng thời, DN cũng tiến hành chốt số liệu, tổng hợp đối chiếu số phải thu-nộp BHXH phát sinh trong tháng với cơ quan quản lý BHXH. Thông thường, việc này cũng được thực hiện và hoàn thành vào đầu tháng kế tiếp.

- Căn cứ thông báo trên, DN nộp tiền vào tài khoản cơ quan BHXH trước thời hạn đã nêu theo quy định của luật BHXH 2014 (có hiệu lực 1/1/2016) là “không quá 30 ngày” theo quy định tại điều 122 mà không bị xử phạt do “chậm nộp” BHXH (xử phạt theo quy định tại khoản 3 Điều 122 Luật BHXH 2014).

- Từ 2016 đến nay DN nhận thấy: thời hạn cho phép chậm nộp BHXH 30 ngày như trên là phù hợp với thực tiễn, theo đó 30 ngày là số ngày hợp lý để DN kịp kiểm tra đối chiếu, lập bảng lương thu tiền BHXH của NLĐ, xác định chính xác số phát sinh BHXH phải nộp (có dự phòng rủi ro khách quan). Điều này vừa phù hợp thực tế khách quan của hoạt động sản xuất – kinh doanh, vừa phù hợp với chủ trương của Nhà nước về Thuế và các khoản nộp Ngân sách, được quy định tại nhiều văn bản như qui định tại Khoản 1 Điều 44 Luật Quản lý thuế 2019.

II. Bất cập phát sinh về khai báo và nộp BHXH từ ngày 1/4/2023 do quy định của Quyết định 490/QĐ-BHXHBHXH:

Quyết định 490/QĐ-BHXH tại Điều 1 quy định thay thế một số cụm từ tại Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 và Quyết định số 505/QĐ-BHXH ngày 27/3/2020 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam như sau:

“Điều 1. Thay thế một số cụm từ tại Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 và Quyết định số 505/QĐ-BHXH ngày 27/3/2020 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam như sau:

6. Thay thế từ “nợ” thành cụm từ “chậm đóng”.”

Đồng thời bỏ quy định phân loại nợ, do đó bất kể là nợ xấu hay nợ bình thường đều bị coi là vi phạm và bị xử phạt, kể cả chậm nộp BHXH dưới 30 ngày.

Trong khi Điều 122 của Luật BHXH 2014 chỉ áp dụng với trường hợp nợ từ 30 ngày trở lên mới bị xử lý (ngoài việc phải đóng đủ số tiền chưa đóng, chậm đóng và bị xử lý theo quy định của pháp luật).

Như vậy, doanh nghiệp đang nợ BHXH dưới 30 ngày (trước ngày 1/4/2023 vẫn được coi là chấp hành thu nộp BHXH tốt) thì theo Quyết định 490/QĐ-BHXH lại trở thành vi phạm theo quy định tại Khoản 1 và 2 Điều 17 Luật BHXH 2014.

Trên thực tế trong hoạt động sản xuất – kinh doanh của DN, rất hiếm có đơn hàng XK nào bán là trả tiền ngay, mà để có đơn hàng thường DN phải chấp nhận cho khách trả chậm 60-90 ngày. Rất ít khi có khách chấp nhận mở L/C at sight nhưng để hoàn tất Bộ chứng từ XNK trình Ngân hàng và nhận được tiền về tài khoản thì sớm nhất cũng 7-10 ngày. Mặt khác trong quan hệ kinh doanh thông thường luôn phát sinh nợ với các đối tác (kể cả Ngân hàng, Cơ quan Thuế, Hải quan,..). Nợ với các đối tác cũng được phân loại thành nhiều loại: Nợ tốt, Nợ bình thường, Nợ quá hạn, Nợ xấu, …

Trong khi đó, quy định kể trên lại buộc DN phải nộp tiền BHXH ngay lập tức. Như vậy, quy định này là chưa phù hợp với thực tiễn sản xuất - kinh doanh của DN và làm giảm sức cạnh tranh của DN.

Vướng mắc trên đang & sẽ tạo ra nhiều tác động và hệ quả tiêu cực cho các DN thủy sản nói riêng, cộng đồng DN Việt Nam nói chung do vô tình tạo ra các rào cản pháp lý cho DN, vô tình khiến DN vi phạm một trong nhưng lỗi An sinh Xã hội (một trong các tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá, chứng nhận các tiêu chuẩn quốc tế về phát triển bền vững như GLOBAL G.A.P, ASC, BAP,… là cơ sở quan trọng để các DN xuất khẩu hàng hóa vào nhiều thị trường quan trọng trên thế giới như EU, Hoa kỳ, Úc,…) khiến các đoàn đánh giá quốc tế về Trách nhiệm xã hội của các nhà nhập khẩu đánh lỗi DN là không tuân thủ pháp luật Việt Nam và không cấp chứng nhận cho DN, đồng nghĩa với việc «dừng hợp đồng», gây thiệt hại lớn cho DN trong khi DN luôn cố gắng thực hiện tốt. Hiệp hội VASEP đề nghị Quý Cơ quan sớm xem xét:

1. Sửa đổi bất cập trong các quy định nói trên tại Quyết định số 490/QĐ-BHXH ngày 28/3/2023

2. Hủy bỏ các quyết định xử phạt (nếu có) đối với các vi phạm quy định này kể từ ngày Quyết định số 490/QĐ-BHXH có hiệu lực.

Hiệp hội VASEP mong sớm nhận được ý kiến phản hồi của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam để các vướng mắc của cộng đồng DN về vấn đề trên sớm được tháo gỡ, giúp DN nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế và đảm bảo sự phù hợp và công bằng trong công tác quản lý nhà nước về BHXH.

Công văn 35/CV-VASEP ngày 24/4/2023