Ngành chế biến cá ngừ Thái Lan bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng đồng USD ở Ai Cập

Theo chuyên gia về thị trường Trung Đông và cựu Giám đốc điều hành Tập đoàn Thai Union, Arnab Sengupta, cuộc khủng hoảng kinh tế ở Ai Cập - thị trường cá ngừ đóng hộp lớn nhất ở Trung Đông và là nước NK lớn của Thái Lan - đang khiến công suất tại một số nhà máy của Thái Lan không được sử dụng.

Kể từ năm ngoái, Ai Cập đã trải qua cuộc khủng hoảng thiếu hụt đồng đô la và đồng tiền mất giá khiến tình trạng "lạm phát đình trệ" - sự kết hợp giữa lạm phát cao và đình trệ kinh tế - và đang bóp nghẹt các doanh nghiệp địa phương.

Tháng 12 năm ngoái, chính phủ đã thông báo rằng hàng hóa trị giá 9,5 tỷ USD đã bị mắc kẹt tại các cảng trong khi các doanh nghiệp không thể tìm thấy số đô la họ cần để thông quan các lô hàng của mình, Economist đưa tin. Đồng bảng Ai Cập, vốn đã bị phá giá hai lần vào năm 2022, nay còn bị phá giá hơn nữa. Năm nay, chính phủ Ai Cập đã cho phép đồng nội tệ giảm xuống mức thấp mới. Đồng tiền này đã mất 50% giá trị trong năm qua, theo Economist.

Sengupta nói với Undercurrent News rằng, kể từ quý cuối cùng của năm 2021, đồng nội tệ mất giá cũng đã ảnh hưởng đến các đơn đặt hàng cá ngừ của Ai Cập.

Cựu giám đốc điều hành của Thai Union và Century Pacific, công ty gần đây đã gia nhập công ty môi giới Pháp-Thái JMB, chỉ ra rằng người mua Ai Cập không thể thanh toán cho các đơn đặt hàng cá ngừ mà họ đã thực hiện trước đây do chính phủ hạn chế khả năng tiếp cận ngoại tệ của các công ty. 

Ông lưu ý rằng, loại protein động vật hợp túi tiền nhất ở Ai Cập là cá ngừ đóng hộp, do những đặc tính vốn có của nó. Nó là một phần không thể thiếu trong tiêu dùng hàng ngày của con người. Cá ngừ đã được đưa vào danh sách ưu tiên nhập khẩu của chính phủ Ai Cập khi chính phủ nới lỏng các ràng buộc về đồng đô la khi tình hình BOP [cán cân thanh toán] được cải thiện ở Ai Cập,". "Phô mai đã trở thành sự thay thế cho cá ngừ như một lựa chọn hợp lý cho tiêu dùng hàng ngày của người bình thường. Đã có sự phát triển vượt bậc trong đóng gói phô mai trong vài năm qua. 

Giá cá ngừ cao và đồng bảng Ai Cập mất giá đã gây áp lực lên giá cá ngừ tại thị trường Ai Cập. Tất cả các thương hiệu hiện đang thu hẹp quy mô và hạ thấp thông số kỹ thuật để có giá cả phải chăng. Ai Cập trước đây đã mua "3.000-3.500 côngtenơ (20 feet) cá ngừ", trong đó 95% đến từ Thái Lan.

Việc giảm khối lượng sẽ để lại những khoảng trống trong một số nhà máy" bán số lượng lớn cho Ai Cập. Có tới 70% đơn đặt hàng của Ai Cập đã giảm trong những tháng gần đây, chiếm tới 5-7% đơn đặt hàng của Thái Lan, tùy thuộc vào nhà máy.

Tuy nhiên, các vấn đề với các đơn đặt hàng của Ai Cập không phải là mối quan tâm chính đối với các nhà chế biến cá ngừ Thái Lan và các nhà cung cấp của họ, các nguồn tin khác chỉ ra.

"Ai Cập đang ảnh hưởng một chút đến thị trường cá ngừ Bangkok, nhưng đó không phải là một thị trường lớn như vậy. Mặt khác sức mua của thị trường EU đã tăng do đồng euro mạnh lên,” một giám đốc điều hành châu Á khác của một công ty cá ngừ lớn nói với Undercurrent. Nhìn chung, nhu cầu đối với cá ngừ ở Bangkok hiện tại là “ổn”, vì sản lượng khai thác chậm ở vùng biển nhiệt đới phía Tây Thái Bình Dương và các đại dương khác, "ngoại trừ Ấn Độ Dương, nơi chúng ở mức trung bình và Đại Tây Dương, nơi sản lượng đánh bắt chậm do FAD [thiết bị thu thập cá] đóng cửa".

Điều thực sự ngăn cản giá tăng là những người mua chính đã trì hoãn các cuộc đấu thầu của họ do giá chào cao đối với sản phẩm đóng hộp.

Trong những năm gần đây, giá tại thời điểm này thường ở mức trung bình 1.300- 1.500 USD/tấn. “Bây giờ giá cá ngừ vằn ở mức 1.700 USD/tấn; do đó, người ta ngại mua. Nếu việc đánh bắt cá vẫn chậm lại vào giữa đến cuối tháng 2, thì họ sẽ buộc phải mua với giá giá do các nhà máy đóng hộp đưa ra" để chuẩn bị đủ lượng dự trữ cho thị trường bán lẻ vào mùa hè.

Bùng nổ đại dịch

Nhập khẩu cá ngừ đóng hộp vào năm 2020 của Ai Cập tăng 20% so với cùng kỳ năm trước lên 3.718 tấn trị giá 151,2 triệu USD, theo số liệu được Sengupta trích dẫn trong bài phát biểu của ông tại hội nghị cá ngừ Infofish ở Bangkok vào tháng 10/2022.

“Thị trường cụ thể này đã trải qua một số thay đổi quan trọng vào năm 2020, với doanh số bán cá ngừ và cá ngừ cắt lát tăng trưởng trở lại và hiện chiếm một nửa thị phần tại thị trường nội địa”. Ngành này cũng đã cố gắng tung ra các sản phẩm cá ngừ giá trị gia tăng, chẳng hạn như salad cá ngừ, nhưng đó là một nhiệm vụ khá thất bại."

Ông cho biết thêm, nhập khẩu cá ngừ đóng hộp của Ai Cập cũng tăng 21% trong nửa đầu năm 2021, chủ yếu là do “sự cải thiện kinh tế trước đại dịch và tỷ giá hối đoái được củng cố cũng hỗ trợ sự tăng trưởng của doanh nghiệp trong giai đoạn này”.

Tuy nhiên, hậu COVID, lạm phát gia tăng và xung đột Ukraine đã tác động đến nền kinh tế Ai Cập - giống như nhiều nền kinh tế tương tự - trong bối cảnh khu vực này phụ thuộc vào lúa mì và các mặt hàng chủ lực khác. Với BOP của Ai Cập đang bị căng thẳng, chính phủ đã đưa ra biện pháp phá giá tỷ giá hối đoái và kiểm soát dòng đô la chảy ra. Theo Sengupta, kỳ vọng về việc nới lỏng dòng chảy tiền tệ là "có khả năng cao", nhưng "tác động của việc phá giá đối với giá cá ngừ đối với người tiêu dùng Ai Cập và các tác động kéo theo nhu cầu cần phải được tính vào nhu cầu ngay lập tức từ nước này đối với cá ngừ hộp của Thái Lan."