Từ cá tẩm bột ở các cửa hàng cá và khoai tây chiên tại Anh, đến cá minh thái philê Schlemmer tại các cửa hàng giảm giá ở Đức, ngành thủy sản châu Âu phụ thuộc rất nhiều vào cá thịt trắng của Nga.
Theo ông Poul Jensen, Giám đốc Hiệp hội Thủy sản Đan Mạch, việc thay thế cá minh thái và cá tuyết cod bằng cá từ các nhà cung cấp khác sẽ rất “khó khăn, nếu không muốn nói là không thể”. Do đó, lệnh cấm nhập khẩu - hoặc áp thuế quan cao - có thể dẫn đến sự sụp đổ của một số doanh nghiệp thủy sản châu Âu.
Thách thức đối với cá minh thái
Theo dữ liệu từ Groundfish Forum, Nga đứng đầu về sản lượng cá minh thái trên toàn cầu, đứng thứ hai về cá tuyết cod Đại Tây Dương, cá tuyết cod Thái Bình Dương và cá haddock. Cụ thể, năm 2022, ước tính 49% sản lượng cá minh thái đánh bắt toàn cầu; 32% sản lượng cá tuyết cod Đại Tây Dương đánh bắt toàn cầu; 41% sản lượng cá tuyết cod Thái Bình Dương đánh bắt toàn cầu và 24% sản lượng khai thác cá haddock đều là đánh bắt của Nga.
Tuy nhiên, do sự phức tạp của chuỗi cung ứng thủy sản, bất kỳ biện pháp trừng phạt thương mại nào cũng sẽ phải đối mặt với các câu hỏi về phạm vi và khả năng thực thi.
Mặc dù ghi nhận hạn ngạch 1,72 triệu tấn vào năm 2021, Nga chỉ xuất khẩu 25.000 tấn sản phẩm cá minh thái trực tiếp sang EU vào năm ngoái. Nga đã xuất khẩu 182.000 tấn cá minh thái bỏ đầu rút ruột (H&G) sang Trung Quốc, đối tác thương mại cá minh thái lớn nhất của Nga.
Phần lớn cá minh thái đến Trung Quốc được chế biến tại các nhà máy Trung Quốc và được tái xuất khẩu sang các thị trường tiêu thụ phương Tây.
Do đó, năm ngoái, Trung Quốc đã xuất khẩu 175.000 tấn philê cá minh thái, hầu hết được sản xuất từ nguyên liệu thô của Nga. Khoảng 42% xuất khẩu sang Đức, tương đương 73.000 tấn, tiếp đến là sang Hàn Quốc và Mỹ.
Ở Đức, cá minh thái cũng được xuất khẩu sang Ba Lan, Pháp, Ý và Hà Lan. Năm ngoái, lượng cá minh thái tái xuất khẩu của Đức đạt 31.800 tấn trị giá 98 triệu EUR, đưa xuất khẩu cá minh thái trở thành xuất khẩu thủy sản lớn thứ ba của Đức tính theo giá trị.
Đức cũng nhập 42.300 tấn cá minh thái từ Mỹ, nước sản xuất cá minh thái lớn thứ hai thế giới. Điều này có nghĩa là các sản phẩm cá minh thái tái xuất khẩu của Đức bao gồm cá Nga và Mỹ, phần lớn được chế biến tại các nhà máy Trung Quốc và các tàu chế biến cá của Mỹ.
Bức tranh tương tự với cá tuyết cod và cá haddock
Bức tranh phức tạp tương tự đối với cá tuyết cod và cá haddock Nga, mặt hàng được yêu thích ở các cửa hàng cá và khoai tây chiên ở Anh. Theo Groundfish Forum, năm 2022, Nga dự báo sẽ chiếm lần lượt 32% và 24% nguồn cung cá tuyết cod Đại Tây Dương và cá haddock trên toàn cầu.
Anh lo ngại lệnh cấm của Mỹ từ ngày 23/6 sẽ làm tăng giá cá tuyết cod và cá haddock từ các nguồn khác. Ông Andrew Crook, chủ tịch NFFF, cho biết gần đây ông đã thấy các cửa hàng cá và khoai tây chiên đóng cửa do giá nguyên liệu thô tăng cao.
Sau những lo ngại này, chính phủ Anh cũng đã hoãn việc áp mức thuế 35% đối với nhập khẩu cá thịt trắng từ Nga, “tùy thuộc vào các nghiên cứu sâu hơn về các tác động cụ thể đối với ngành". Ngay cả khi thuế quan được áp dụng ở Anh, vẫn tồn tại các câu hỏi về phạm vi và khả năng thực thi của thuế.
Ông Crook cho biết, 30 - 40% cá tuyết cod, cá tuyết haddock được bán ở các cửa hàng cá và khoai tây chiên Anh nguồn gốc từ Nga, mặc dù điều này không được thể hiện trong dữ liệu thương mại song phương Nga-Anh.
Kể cả khi không áp thuế quan hay lệnh cấm với cá thịt trắng Nga, việc kinh doanh với Nga đang khó khăn hơn bao giờ hết. Ông Mike Turenhout, một nhà phân tích thị trường thủy sản, cho biết các biện pháp trừng phạt tài chính và xu hướng tẩy chay của người tiêu dùng hiện nay cũng đã có nhiều tác động đến thị trường.
Những tác động này bao gồm việc loại bỏ các ngân hàng Nga khỏi Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT), cũng như những thách thức về vấn đề đánh bắt bất hợp pháp và chứng nhận sức khỏe đối với việc nhập khẩu cá tuyết cod của Nga.
Xin mời đăng ký Báo cáo chuyên đề: "Xung đột Nga - Ukraine: Đánh giá tác động đối với thương mại thuỷ sản Việt Nam" để biết thêm chi tiết về thương mại thuỷ sản Việt Nam với 2 thị trường và ảnh hưởng của chiến sự Nga - Ukraine đối với XK thuỷ sản của Việt Nam.
Phương Linh
(vasep.com.vn) Nga vừa gia hạn thỏa thuận đánh bắt cá với Morocco thêm bốn năm, tiếp tục hợp tác đã kéo dài từ năm 1992. Theo thỏa thuận trước đó ký năm 2020, Nga được phép đưa 10 tàu kéo vào vùng biển Đại Tây Dương của Morocco để khai thác 140.000 tấn cá nhỏ như cá mòi, cá thu và cá cơm trong vòng bốn năm. Đổi lại, Nga trả 7 triệu USD/năm cho Morocco, đồng thời chủ tàu nộp 17,5% giá trị sản lượng đánh bắt cho chính quyền nước này. Thỏa thuận cũ kết thúc vào cuối năm 2024.
(vasep.com.vn) Theo báo cáo mới nhất EU Fish Market 2025 của Cơ quan Quan sát Thị trường Thủy sản và Nuôi trồng Thủy sản châu Âu (EUMOFA), giá hải sản tăng và nhu cầu tiêu dùng giảm tiếp tục tác động mạnh đến thị trường hải sản tại Liên minh châu Âu (EU) trong năm 2024. Báo cáo phân tích xu hướng tiêu dùng, thương mại và sản xuất thủy sản trên toàn EU, cho thấy mặc dù người dân chi tiêu nhiều hơn, lượng thủy sản mua về chế biến tại nhà lại giảm 5%, với tổng chi tiêu hộ gia đình đạt 62,8 tỷ euro.
(vasep.com.vn) Hội đồng Quản lý Nuôi trồng Thủy sản (ASC) vừa công bố ba nhà máy sản xuất thức ăn thủy sản mới được phê duyệt theo Tiêu chuẩn Thức ăn ASC, gồm nhà máy Nersac của BioMar (Pháp) và hai cơ sở tại New Caledonia là SICA và Provenderie Saint Vincent. Đây được xem là bước tiến quan trọng giúp mở rộng khả năng tiếp cận nguồn thức ăn đạt chứng nhận tại châu Âu và khu vực Nam Thái Bình Dương.
(vasep.com.vn) Trong tuần 48 (24–30/11/2025), giá giao ngay nguyên liệu cá minh thái Nga H&G (bỏ đầu và moi ruột) được ghi nhận ở mức 1.720 USD/tấn, tăng 10 USD/tấn so với tuần trước đó. Vào cuối tuần 47, thị trường xuất hiện một số giao dịch cao hơn giá tham chiếu khoảng 50 USD/tấn, sau đó giá nhanh chóng điều chỉnh.
(vasep.com.vn) Ngày 29/11/2025, Hiệp hội VASEP đã gửi Công văn số 215/CV-VASEP tới Bộ Nông nghiệp và Môi trường (Bộ NN&MT) và Cục Thủy sản và Kiểm ngư để đóng góp ý kiến đối với dự thảo Thông tư quy định Giấy chứng nhận thủy sản, sản phẩm thủy sản xuất khẩu (XK) vào thị trường Hoa Kỳ (dự thảo). Dựa trên ý kiến tổng hợp từ các doanh nghiệp hội viên, VASEP đã đưa ra những kiến nghị quan trọng, tập trung giải quyết các vướng mắc phát sinh từ cơ chế cấp Giấy chứng nhận (COA) mới của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA).
(vasep.com.vn) Thị trường cá tuyết và cá haddock đang chịu tác động mạnh từ các yếu tố địa chính trị, gồm lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Nga và sự thay đổi trong chính sách thuế của Trung Quốc. Những diễn biến này khiến nguồn cung cá thịt trắng toàn cầu trở nên bất ổn, gia tăng rủi ro cho các nhà xuất khẩu của Na Uy.
Bất chấp căng thẳng thương mại leo thang với Hoa Kỳ, ngành tôm Ấn Độ vẫn ghi nhận đà tăng trưởng mạnh trong năm tài chính 2026, theo Economic Times. Dữ liệu từ CareEdge Ratings cho thấy trong năm tháng đầu năm tài chính, xuất khẩu tôm của Ấn Độ tăng 18% về giá trị, lên 2,43 tỷ USD, và tăng 11% về khối lượng, đạt 348.000 tấn.
(vasep.com.vn) Từ ngày 8 đến 12/12/2025, Ủy ban Thủy sản Nga – Na Uy sẽ tiến hành vòng đàm phán quan trọng trong bối cảnh hoạt động khai thác cá tuyết tại Biển Barents đang chịu tác động lớn từ các biện pháp trừng phạt và căng thẳng chính trị. EU và Na Uy trước đó đã áp lệnh hạn chế đối với hai doanh nghiệp Nga là Norebo và Murman Seafood, làm gián đoạn truyền thống hợp tác và chia sẻ ngư trường giữa hai nước.
(vasep.com.vn) Dự án xây dựng một nhà máy sản xuất thức ăn thủy sản đang được triển khai tại vùng Saratov, đánh dấu bước đi quan trọng trong chiến lược phát triển ngành nuôi trồng thủy sản của khu vực. Công trình đặt tại quận Balashovsky, với tổng vốn đầu tư 1,5 tỷ ruble và dự kiến hoàn thành vào năm 2026.
(vasep.com.vn) Chính phủ Brazil dự kiến sẽ đưa ra quyết định cuối cùng về việc liệu cá rô phi có bị xếp vào danh mục loài ngoại lai xâm lấn hay không vào năm 2026. Trước đó, vào tháng 10/2025, Ủy ban Đa dạng Sinh học Quốc gia (Conabio), trực thuộc Bộ Môi trường, đã đưa cá rô phi vào Danh sách chính thức các loài ngoại lai xâm lấn. Việc phân loại này chưa đồng nghĩa với lệnh cấm nuôi, nhưng đã làm dấy lên tranh luận trong ngành, khi cơ quan môi trường cảnh báo rằng cá rô phi đang xuất hiện ở nhiều con sông ngoài vùng nuôi, có nguy cơ gây mất cân bằng sinh thái.
VASEP - HIỆP HỘI CHẾ BIẾN VÀ XUẤT KHẨU THỦY SẢN VIỆT NAM
Chịu trách nhiệm: Ông Nguyễn Hoài Nam - Phó Tổng thư ký Hiệp hội
Đơn vị vận hành trang tin điện tử: Trung tâm VASEP.PRO
Trưởng Ban Biên tập: Bà Phùng Thị Kim Thu
Giấy phép hoạt động Trang thông tin điện tử tổng hợp số 138/GP-TTĐT, ngày 01/10/2013 của Bộ Thông tin và Truyền thông
Tel: (+84 24) 3.7715055 – (ext.203); email: kimthu@vasep.com.vn
Trụ sở: Số 7 đường Nguyễn Quý Cảnh, Phường An Phú, Quận 2, Tp.Hồ Chí Minh
Tel: (+84) 28.628.10430 - Fax: (+84) 28.628.10437 - Email: vasephcm@vasep.com.vn
VPĐD: số 10, Nguyễn Công Hoan, Ngọc Khánh, Ba Đình, Hà Nội
Tel: (+84 24) 3.7715055 - Fax: (+84 24) 37715084 - Email: vasephn@vasep.com.vn