EU có thể sẽ cấm nhập khẩu thủy sản từ Nga với trị giá hơn 1,65 tỷ USD

Ủy ban châu Âu (EC) sẽ tiếp tục thảo luận về các lệnh trừng phạt thương mại mới nhằm vào Nga, bao gồm cả khả năng cấm nhập khẩu một số loại cá từ Nga , sau mùa hè này. Trước đó, vào ngày 01/01, EC đã loại bỏ các mặt hàng cá từ Nga khỏi hệ thống Hạn ngạch thuế quan tự trị 0% (ATQ).

Phi lê cá minh thái là sản phẩm lớn nhất có nguồn gốc trực tiếp từ Nga hoặc sau khi chế biến tại Trung Quốc. Hiện tại, các sản phẩm này đang phải chịu mức thuế suất 13,7% khi nhập khẩu vào các nước bên ngoài hệ thống nhập khẩu ATQ.

Các nhà lãnh đạo của Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ đã lên tiếng bày tỏ quan ngại về các hoạt động thương mại không bền vững và không công bằng của Nga đối với các sản phẩm cá và hải sản.

Ngành chế biến hải sản của châu Âu đang phải đối mặt với nhiều rủi ro. Trong năm 2023, Nga đã xuất 955 triệu USD hải sản vào châu Âu để chế biến thêm, trong đó phi lê cá minh thái và cá tuyết là hai loại sản phẩm chiếm tỷ trọng lớn nhất. Ngoài ra, Trung Quốc cũng đã đưa ít nhất 699 triệu USD hải sản của Nga vào, bao gồm cá tuyết, cá tuyết chấm đen, cá minh thái và cá hồi Thái Bình Dương đã bỏ đầu và rút ruột (H&G).

Trong năm qua, đã có những tin đồn về việc EU sẽ tăng cường các biện pháp trừng phạt đối với hàng hóa nhập khẩu từ Nga. Điều này ảnh hưởng đến công ty JP Klausen của ông Klausen vào năm 2023, khi nguồn cá minh thái nhập khẩu từ Nga bị ảnh hưởng.

Ông Klausen, thành viên của Hiệp hội Hải sản Đan Mạch, một bộ phận của AIPCE-CEP tại EU, cho biết lệnh cấm sẽ gây ra tác động nghiêm trọng cho ngành công nghiệp này.

Vào cuối năm 2023, Hoa Kỳ đã công bố lệnh cấm hoàn toàn đối với hải sản của Nga, kể cả khi được chế biến ở các nước thứ ba như Trung Quốc. Lệnh cấm này có hiệu lực từ 01/06, sau khi được gia hạn từ ngày 21/02 ban đầu. Hoa Kỳ đã cấm nhập khẩu trực tiếp hải sản của Nga vào năm 2022 sau khi chiến tranh Nga - Ukraine nổ ra.

Lệnh cấm của Hoa Kỳ đã khiến sự chênh lệch giữa giá thành và cước phí vận chuyển (CFR) của cá tuyết Đại Tây Dương H&G của Nga và Na Uy tại thị trường Trung Quốc tăng lên mức kỷ lục.

Nếu EU tiếp tục có những hành động tiếp theo, vẫn chưa rõ liệu đó sẽ là hình thức nhập khẩu trực tiếp hay gián tiếp.

Ông Klausen cho rằng EU có thể áp dụng từng bước, trước tiên là nhập khẩu trực tiếp, rồi sau đó là đông lạnh sản phẩm hai lần qua Trung Quốc. Các nhà chế biến lớn trong ngành có thể có một khoảng thời gian nhất định để điều chỉnh lại hoạt động kinh doanh, thay vì áp dụng lệnh cấm hoàn toàn.

Nhiều người trong ngành không nghĩ rằng lệnh cấm hoàn toàn sẽ xảy ra, vì ngành chế biến cá minh thái vẫn phụ thuộc vào block phi lê đông lạnh kép và đơn từ Nga.

Nhiều người trong ngành cho rằng việc cấm hoàn toàn nhập khẩu cá tuyết Nga sẽ có tác động quá lớn đối với doanh nghiệp, khiến họ phải điều chỉnh hoạt động kinh doanh, trong khi những người khác lại nói rằng điều đó phải xảy ra. Cuối cùng, chính các chính trị gia sẽ đưa ra quyết định đó, chứ không phải ngành. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu các nhà lãnh đạo chính trị sẽ quyết định áp dụng lệnh cấm toàn diện hay chỉ là các biện pháp hạn chế từng bước.

Klausen nhận định rằng các chính trị gia sẽ dễ dàng đưa ra quyết định cấm nhập khẩu cá Nga nếu nhiều khách hàng lớn ở châu Âu bày tỏ mong muốn ngừng sử dụng sản phẩm này. Điều này sẽ giúp họ có căn cứ vững chắc hơn, mặc dù họ cũng nhận thức được rằng việc này sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho ngành chế biến hải sản.

Hơn 1,6 tỷ USD đang bị đe dọa

Theo ước tính, hơn 1,6 tỷ USD trong thương mại hải sản có thể bị ảnh hưởng nếu EU áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với Nga. Tuy nhiên, Klausen cho biết rằng những tin đồn về các hành động tiếp theo của EU không làm gián đoạn hoạt động thương mại hiện tại.

Thực tế, trong tháng 5/2024, Nga vẫn là nhà cung cấp chính phi lê cá ngừ cho Đức, với 3.805 tấn sản phẩm với mức giá trung bình thấp nhất là 2.641 USD/tấn.

Trong khi đó, Hoa Kỳ đứng thứ hai, với nhập khẩu vào Đức từ Hoa Kỳ đạt 3.206 tấn với mức giá trung bình 3.377 USD/tấn. Đức đã trở thành nhà cung cấp chính trong năm 2024, sau khi đạt mức nhập khẩu kỷ lục vào tháng 12/2023, vượt qua việc Nga bị loại khỏi ATQ của EU.

Trong tuần 28 (08-14/07/2024), theo dữ liệu từ EUMOFA, giá nhập khẩu phi lê cá minh thái trung bình của Nga là 2,39 USD/kg, thấp hơn so với Trung Quốc (2,47 USD/kg) và Mỹ (3,79 USD/kg).

Ước tính tổng lượng cá nhập khẩu trực tiếp và gián tiếp từ Nga vào EU 27 là 1,65 tỷ USD vào năm 2023, bao gồm 955 triệu USD nhập trực tiếp và 699 triệu USD nhập qua Trung Quốc.

Bốn loại sản phẩm đứng đầu trong tổng giá trị nhập khẩu trực tiếp 955 triệu USD là cá minh thái, cá tuyết, cá hồi Thái Bình Dương và cá tuyết chấm đen.

Phi lê cá minh thái đông lạnh là mặt hàng chủ yếu, với 70.587 tấn được nhập khẩu vào năm 2023, trị giá 264 triệu USD. Phi lê cá tuyết đông lạnh đứng thứ hai, với 22.662 tấn được nhập khẩu, trị giá 194,55 triệu USD.

Lượng nhập khẩu cá gián tiếp từ Nga vào EU thông qua Trung Quốc ước tính đạt 699 triệu USD trong năm 2023. Đối với cá minh thái, khoảng 94% trong tổng số 580.535 tấn Trung Quốc nhập khẩu là từ nguồn cung Nga. Điều này có nghĩa là trong tổng số 142.470 tấn phi lê cá minh thái mà Trung Quốc xuất khẩu sang EU, có thể sử dụng tới 133.921 tấn cá từ Nga, tương đương 460 triệu USD.

Tương tự với cá tuyết, 66% trong tổng số 123.964 tấn nguyên liệu thô cá tuyết mà Trung Quốc nhập khẩu là từ Nga.

Đối với phi lê cá tuyết chấm đen, Trung Quốc nhập khẩu 61% nguyên liệu thô từ Nga. Giả sử tỷ lệ này tương tự cho xuất khẩu, ước tính Trung Quốc sẽ xuất khẩu 2.588 tấn phi lê cá tuyết chấm đen trị giá 19 triệu USD sang EU, trong đó 61% lượng này, tương đương 1.579 tấn trị giá 11,59 triệu USD, là từ cá Nga.

Tương tự, với phi lê cá hồi Thái Bình Dương, 59% nguyên liệu thô Trung Quốc nhập khẩu là từ Nga. Ước tính Trung Quốc sẽ xuất khẩu 11.304 tấn phi lê cá hồi Thái Bình Dương trị giá 94 triệu USD sang EU, trong đó 59% lượng này, tương đương 6.669 tấn trị giá 55,46 triệu USD, là từ cá Nga.

Cuối cùng, áp dụng mức 66% cho toàn bộ lượng phi lê cá tuyết Trung Quốc xuất khẩu sang EU, ước tính đạt 126 triệu USD, tương đương 17.509 tấn, có nguồn gốc từ Nga.

Tổng thể, Nga đang là nguồn cung cấp cá nguyên liệu quan trọng cho Trung Quốc để xuất khẩu sang EU.

(Theo UCN)