Trung Quốc: Xuất khẩu cá rô phi giảm

Từ năm 2000 – 2015, sản lượng cá rô phi hàng năm tăng 9,1%; từ 0,55 triệu tấn năm 2000 tăng lên 1,75 triệu tấn năm 2015.

Quý 1/2015, khối lượng XK cá rô phi tăng 2,2%, nhưng đến cuối năm 2015, tổng kim ngạch XK trong 3 quý đầu chỉ tăng 0,6% so với cùng kỳ năm 2014. Thị trường cá rô phi toàn cầu năm 2016 trong tình trạng dư cung, điều này cho thấy XK trong quý 4/2015 giảm, và gần như không tăng trong cả năm 2015.

Giá cá rô phi XK trung bình năm 2015 giảm 10 - 25% so với mức năm 2014, dẫn đến giá trị XK giảm đáng kể. Các mặt hàng có mức giá cao như cá rô phi tẩm bột đông lạnh tăng 24% về khối lượng và 11% về giá trị, nhưng không thể bù đắp sự sụt giảm 2 - 3% trong các lô hàng chi phí thấp hơn như philê cá rô phi đông lạnh – mặt hàng cá rô phi XK chủ yếu (có thời điểm giá XK giảm đến 25%).

Trong 3 quý đầu năm 2015, giá trị XK cá rô phi giảm 11%, từ 1,01 tỷ USD xuống còn 0,9 tỷ USD. Có một số nguyên nhân như sau:

+ Các mặt hàng cá rô phi của Trung Quốc có chất lượng thấp và nồng độ kháng sinh cao.

+ Xu hướng của người tiêu dùng phương tây là lựa chọn cá tra thay cho cá rô phi, làm ảnh hưởng đến các nước XK.

+ Kinh tế Trung Quốc đang giảm tốc, nhiều công nhân mất việc và có thu nhập thấp, làm tiêu thụ trong nước giảm và ảnh hưởng đến XK.

+ Cùng với tiêu thụ trong nước giảm, Trung Quốc phải cạnh tranh với cá thịt trắng chi phí thấp hơn từ Việt Nam trên chính thị trường nước này.

+ Cá rô phi bị thay thế bằng các loài đánh bắt tự nhiên như cá tuyết cod và haddock có chi phí thấp hơn.

Trong dài hạn, sản xuất cá rô phi của Trung Quốc sẽ đạt đỉnh điểm và dừng lại ở mức gần 2 triệu tấn. Với dân số 1,4 tỷ người và tiêu thụ thủy sản tăng nhanh, các nhà sản xuất có thể thay thế tiêu dùng trong nước bằng việc XK trong thập kỷ tới.

Tuy nhiên, với thị trường biến động, XK và kinh tế Trung Quốc đi xuống, đầu tư vào các cơ sở chế biến cá rô phi mới giảm 46% năm 2015. Dù người tiêu dùng Trung Quốc chưa thực sự ý thức về vấn đề an toàn thực phẩm cá rô phi, nhưng để thúc đẩy tiêu thụ cá rô phi bình quân đầu người Trung Quốc, Trung Quốc cần cải thiện cả hình ảnh và chất lượng mặt hàng này.

Cuối cùng, những cáo buộc về chất lượng và an toàn thực phẩm đối với cá rô phi Trung Quốc sẽ ảnh hưởng đến thị trường trong nước cũng như thị trường phương tây. Người tiêu dùng Trung Quốc hiện nay có xu hướng thay thế các sản phẩm sản xuất trong nước bằng các sản phẩm protein NK từ nước ngoài, sữa là một ví dụ.

Cá rô phi và các dòng sản phẩm thủy hải sản chủ yếu khác có thể tránh điều đó bằng cách tập trung vào an toàn thực phẩm, và bền vững về lâu dài.

Diệu Thúy